4. Cái mình không thích, chớ làm cho người



Đây là ranh giới giữa quân tử và tiểu nhân. Phàm là con người thì cái tư dục, cái ham muốn cá nhân là rất mạnh. Người biết suy nghĩ cho người khác là đã vượt qua được cái ranh giới vị kỷ, tư lợi tầm thường của tiểu nhân rồi.



Nghĩ cho người khác là một cảnh giới cao thượng, nhân ái, vị tha, đúng như câu tục ngữ dân gian: “Thương người như thể thương thân”.



5. Thấy bậc hiền đức thì suy nghĩ học tập để được bằng như họ, thấy kẻ xấu kém thì tự nhìn lại mình có cái xấu đó không




Loi day cua Khong Tu chua dung triet ly nhan sinh


Lời dạy của Khổng Tử có thể nói là một báu vật của Nho gia, của người học Đạo, tu dưỡng bản thân.



Câu nói này có ý nghĩa: Kẻ tiểu nhân thấy người hiền tài đức độ thì ghen ghét, đố kỵ. Người quân tử thấy người hiền đức thì vui thích. Người khéo tu dưỡng bản thân để đạt đến tầng thứ cao, cảnh giới nhân sinh cao hơn thì biết khéo học tập người hiền tài, nhờ họ chỉ dẫn, học tập họ cho đến khi bằng họ.





Cái xấu kém tồn tại trong con người rất nhiều tầng lớp. Người mới học Đạo dễ dàng bỏ được cái xấu bề mặt, nhưng ở tầng thâm sâu thì nó còn tồn tại, gặp điều kiện thích hợp thì sẽ bộc phát ra. Vì vậy hướng vào nội tâm, tự phản tỉnh bản thân, sẽ dần dần loại bỏ được những cái xấu ẩn sâu đó.



6. Người quân tử tác thành cái tốt đẹp cho người, chứ không tác thành cái xấu cho người khác



Đây chính là cái tâm đại Thiện của người quân tử ở cảnh giới cao. Khi đạt đến cảnh giới cao, đạt được thành công thì họ không giữ riêng mình, mà tìm cách giúp người khác cũng đạt được thành công, cảnh giới như họ.



Phật gia cũng giảng “độ kỷ độ nhân”, hay “phổ độ chúng sinh” cũng chính là ý này.



7. Quân tử tâm bình thản, tiểu nhân dạ lo lắng



Người quân tử luôn giữ cái tâm chính trực, sống chân thành, thiện lương, nhẫn nhịn, khiêm nhường, nên lúc nào, ở đâu cũng giữ được cái tâm thanh thản bình thản, tấm lòng rộng mở thoáng đãng.



Kẻ tiểu nhân do luôn làm những việc lợi kỷ hại nhân (lợi mình hại người), nên lúc nào cũng lo lắng ưu sầu, sợ bị mất cái lợi, sợ bị người phát giác, sợ bị trả thù… trong lòng lúc nào cũng canh cánh trăm nỗi lo âu.



Kẻ tiểu nhân, cho dù có che giấu được tất cả những xấu xa tội lỗi của mình, thì họ vẫn cứ lo lắng ưu sầu không yên. Bởi vì rốt cuộc họ cũng là con người, dù xấu xa độc ác thế nào thì trong sâu thẳm tâm hồn họ vẫn còn chút ít nhân tính, vẫn còn có phần minh bạch.



Họ biết là họ chỉ che giấu được người chứ không che giấu được Thần Phật, vì “trên đầu 3 thước có thần linh”. Thế là họ “suy bụng ta ra bụng… Thần”, đi lễ Thần bái Phật, dâng sao giải hạn linh đình, lễ to lễ nhỏ vì nghĩ rằng như vậy Thần Phật có thể bỏ qua cho họ. Họ không biết rằng, nghi lễ cúng dâng sao giải hạn không có trong giáo lý nhà Phật, chính họ làm bại hoại chốn linh thiêng, làm phong khí xã hội mê tín dị đoan tràn lan như ngày nay.



8. Có đức thì không cô độc, ắt sẽ có người gần gũi



Lời dạy của Khổng Tử có ý nghĩa: Người tu dưỡng đạo đức, người học Đạo là tu dưỡng cái tâm mình.



Họ ban đầu có thể lẻ loi đơn độc, vì họ khác người xung quanh chạy theo cái danh lợi thế tục, họ trái lại coi nhẹ danh lợi tình, tĩnh tâm, luyện đức. Khi họ có đức nhiều, tự nhiên cảm hóa người xung quanh, mọi người sẽ tự gần gũi họ, đồng tình với họ, cảm phục họ, học theo họ.



Đây chính là sức mạnh của Đức. Chính vì vậy mà người xưa coi trọng đức, người có đức ở ngôi vị cao thì bách tính lê dân an cư lạc nghiệp.



9. Biết không bằng thích, thích không bằng vui



Đây là các cảnh giới của người học Đạo. Người đi học để biết, biết được đạo lý, đây là cảnh giới thấp nhất.



Người yêu thích Đạo là cảnh giới cao hơn, họ hăng say học hành, tinh tấn, có những sở đắc. Nhưng cảnh giới cao nhất là vui với Đạo, người này đã đến cảnh giới luôn ở trong Đạo rồi.



10. Sáng nghe Đạo, tối chết cũng yên lòng



Lời dạy của Khổng Tử có ý nghĩa: Cảnh giới này của những người được cơ duyên nghe Đạo, hiểu được nguồn gốc sinh mệnh, hiểu được nguyên lai của bản thân, biết con đường cần phải đi của mình.



Niềm vui đó không gì sánh nổi, và không gì ngăn cản nổi, họ sẵn sàng chấp nhận cả cái chết, vì thấy nó vẫn đáng giá lắm.



Câu nói này hàm ý tương tự trong Phật giáo: “Nhân thân nan đắc, Phật Pháp nan văn” (Thân người khó được, Phật Pháp khó nghe).



Phương diện tâm linh cho rằng, sinh mệnh nào cũng chìm nổi trong 6 nẻo luân hồi, đời đời kiếp kiếp, hàng ngàn hàng vạn năm, mà trong 6 nẻo luân hồi này thì có hàng ức ức chủng loại sinh mệnh, nên được cái thân người đâu phải là dễ có được.



Có được thân người đã khó, lại được nghe Phật Pháp, sáng tỏ cội nguồn sinh mệnh, biết rõ con đường đi thoát khỏi 6 nẻo luân hồi, có thể phản bổn quy chân, thì cái chết với họ có ý nghĩa gì đâu. Hiểu về luân hồi không để đi tìm quá khứ mà để tìm ra lẽ thật của kiếp người.



Trong hàng ngàn hàng triệu năm luân hồi, đã phải chết hàng ngàn lần rồi, vẫn chưa được nghe Phật Pháp, vẫn trầm luân chìm nổi luân hồi. Thế thì giờ đây được nghe Phật Pháp, dù sáng nghe tối chết, họ cũng vui lòng. Vì đã tìm ra con đường, có chết thì cũng sẽ biết đi về đâu, vẫn có thể tiếp tục con đường Đại Đạo.



S.T