Tôi bảo: Đức Phật dạy:

“Con người là chủ nhân những nghiệp mệnh của mình và là kẻ thừa tự tất cả những nghiệp dĩ mà mình gây tạo”. Bạn phải biết rằng, chỉ cần hiểu được như thế, hiểu đúng như thế, nhân loại này đã bớt khổ đi rất nhiều rồi. Trước khi Đức Phật ra đời, cả nhân loại đem sinh mệnh của mình giao phó cho thần linh. Đến thế kỷ 21 này vẫn còn đến hai phần ba nhân loại vẫn còn nô lệ bởi thần linh. Khi họ hạnh phúc, họ nghĩ rằng do Chúa ban. Khi họ khổ đau, họ nghĩ rằng do Chúa trừng phạt. Bởi vậy họ xì xụp quỳ lạy van xin, cầu nguyện nơi chúa của họ. Mỗi tôn giáo đều có một God của họ, và cứ thế, họ không nỗ lực chuyển hóa nghiệp dĩ của mình mà để mọi sự cho Chúa định đoạt, rồi khi đau khổ, họ than thân trách phận, đổ thừa cho hoàn cảnh ngoại tại, rồi để cho những hạt giống đau khổ nảy mầm tràn lan, cái khổ này chồng lên cái khổ khác, triền miên bất tận. Đức Phật đã chỉ dạy rất cặn kẽ phương thức để chuyển hóa những hạt giống khổ đau, bằng rất nhiều phương tiện, nhiều pháp môn, nhưng vì không thấy được giá trị thực tế đó của đạo Phật nên họ cho rằng đạo Phật không thực tế. Kỳ thực, trên phương diện này, đạo Phật vô cùng thực tế và nhân bản.

Cậu sinh viên lý luận: Mấy năm trước có nạn dịch cúm gia cầm H5N1. Thủ tướng ra lệnh đốt sống hết hàng triệu con gia cầm. Xin hỏi: Nếu đốt hàng triệu con gia cầm ấy thì phạm tội sát sanh, nhưng nếu không hủy số gia cầm ấy thì dịch bệnh lây lan, làm chết người. Đức Phật giải quyết vần đề này như thế nào?

Tôi gặn lại: Đó có phải là nỗi đau khổ của bạn hay không?

Cậu sinh viên đáp: Không phải là nỗi đau khổ của con, nhưng đó là một thực tế đã diễn ra ngay trong đời sống này.

Tôi đáp: Không thực tế. Nếu có một con chó điên đang vồ lấy bạn. Vấn đề bây giờ bạn phải giết con chó điên ấy, nếu không nó sẽ cắn bạn chết, còn nếu giết nó thì bạn phạm tội sát sanh, bây giờ phải làm sao, đó mới là vấn đề của bạn. Nhưng thực tế trước mắt bạn cũng không có con chó điên nào. Thế thì vấn đề bạn đưa ra cũng chỉ là giả định, không thực tế. Bạn cứ đặt ra những giả thiết lẩn quẩn trong lý luận. Còn nỗi khổ của bạn thì bạn không quan tâm, đó là cách học Phật không thực tế.

Cậu sinh viên đáp: “Thực ra chuyện gia cầm chính là vấn đề của con. Con là người được giao thiêu hủy số gia cầm ấy. Đạo Phật giải quyết vấn đề này như thế nào? ”.

Tôi đáp: Đức Phật chưa bao giờ nhận mình là Đấng cứu thế. Ai nhận mình là Đấng cứu thế thì hãy nhờ họ giải quyết việc ấy đi. Ai bảo con người sản sinh ra hàng triệu con gia cầm ấy, rồi bây giờ khổ, bảo Phật giải quyết vấn đề ấy là như thế nào? Phật chỉ dạy cho con người nguyên nhân của khổ. “Đừng mất thời giờ đi sửa lại cho thẳng cái bóng của một cây cong”. Cái cây đã cong rồi thì bây giờ sửa mãi cái bóng cây cho thẳng cũng chẳng ích gì. Nguyên nhân nỗi đau khổ này là gì? Đó là những phiền não căn bản như Tham sân si. Nếu bạn đau khổ, hãy nổ lực chuyển hóa những hạt giống phiền não trong bạn. Bạn hãy thử làm thử đi.

Cậu sinh viên hỏi: Tham sân si là nhân, nỗi đau khổ là quả. Nhân thuộc về quá khứ, quả là hiện tại. Làm sao chạy về quá khứ để điều khiển cái nhân?

Nếu không điều khiển được quá khứ thì hãy chuyển hóa nó trong hiện tại. Hiện tại bạn có tham sân si không? Có không nào? Tất cả những tham vọng, những cơn nổi nóng bất chợt, những sai lầm đáng tiếc, nó chính là những di chứng của quá khứ còn in hằn lên bộ mặt đời sống hiện tại của bạn. Nếu ngay nơi đó bạn chuyển hóa nó, thì nỗi khổ của bạn sẽ vơi đi, điều kỳ diệu là nỗi khổ hiện tại của bạn cũng vơi đi cho đến hết hằn.
Thế thì đâu cần lạy Phật, niệm Phật?