Thực ra, đức Phật không ngăn cấm việc làm giàu và cầu danh nếu những thứ này thực sự mang lại hạnh phúc, an lạc cho mình, và cho người. Như trong kinh Pháp Hoa, phẩm Tựa thứ nhất: Ngài Văn Thù nói rằng Ngài Di Lặc trước kia là Cầu Danh bồ tát nhưng vẫn giữ trọn công hạnh bồ tát lợi mình, lợi người, và sau cùng, vẫn thành Phật. Vả lại, những trưởng giả giàu có trong thời đức Phật tại thế, như ông Cấp Cô Độc, đã đóng góp, cúng dường, xây dựng tịnh xá cho chư tăng. Nhờ vậy mà Phật pháp được tuyên dương, hưng thịnh. Công lao của các vị đại thí chủ này thật là đáng tán dương và vô cùng to lớn về mặt góp phần tạo dựng, phát huy, và duy trì văn hóa Phật giáo ở Ấn độ thời đó. Phải nói rằng, nếu không có những đại thí chủ giàu có như vậy đóng góp thì việc phát triển Phật pháp thật là đã khó khăn hơn nhiều!




Chúng ta không phải khao khát thành danh để được mọi người ca tụng, khen tặng. Chúng ta cũng không khao khát xem mình là một người ‘làm cái gì cũng được, cũng thành công.’ Sở dĩ mình không khao khát được như vậy vì mình hiểu rằng những cái mình mong mỏi đó sẽ khó mà mang lại hạnh phúc, an lạc bền lâu cho chính bản thân mình. Khi mình đánh giá bản thân qua những việc mình làm, giá trị hay không giá trị, mình đang phụng sự cho cái bản ngã (ego) của chính mình. Mình sẽ không bao giờ thỏa mãn sự đòi hỏi của bản ngã. Ngược lại, rất là đau khổ khi mình nếm mùi thất bại. Giá trị thật không phải ở chỗ mình thành công được cái gì, mà là mình có đang thật sự sống và cảm nhận sự thành công đó, hay ngay như cả thất bại, của chính mình.




Trong kinh Trung bộ - số 29-30, Thí dụ lõi cây (đại kinh và tiểu kinh) Phật dạy rằng: ‘mục đích chính của đời sống phạm hạnh là tâm giải thoát bất động, đối với mục đích này thì tất cả những lợi lạc khác chỉ là cặn bã.’ (Ni Sư Trí Hải tóm lượt). Như vậy, muốn sống thật với tâm giải thoát bất động mình phải hiểu rõ mình là ai, và sẽ không để bị 8 ngọn gió đời (bát phong), lợi suy, vui khổ, vinh nhục, và khen chê, làm rúng động. Tình thực mà nói để tâm không bị 8 ngọn gió đời lay chuyển là một điều rất khó làm! Như trong trường hợp của thi hào Tô Đông Pha (1037-1101) gởi tặng cho Thiền sư Phật Ấn (1032-1098), một bài thơ ông sáng tác:


Thân tâm cúi lạy đấng Chí Tôn


Hào quang tỏa sáng khắp càn khôn

Tám ngọn gió đời lay chẳng động

Thân tọa đài sen nét nghiêm trang.

(Khể thủ thiên trung thiên

Hào quang chiếu đại thiên

Bát phong xuy bất động

Đoan tọa tử kim liên.)




Sau khi làm xong bài thơ này, Tô Đông Pha rất hài lòng bèn cho người đem tặng Thiền sư Phật Ấn đang ở chùa Kim Sơn. Sau khi Thiền sư Phật Ấn xem qua bài thơ, bèn lấy bút phê vào hai chữ ''phóng thí'' (có nghĩa là đánh rắm) và gởi lại cho Tô Đông Pha. Nhận thấy lời phê của Thiền sư Phật Ấn, Tô Đông Pha đùng đùng nổi giận vội bươn bả vượt sông sang chùa Kim Sơn để bắt tội Thiền sư Phật Ấn.

Gặp nhau ở bến sông, Tô Đông Pha lớn tiếng trách:

- Bài thơ tôi sai sót ở chỗ nào mà ông phê vào hai chữ ''đánh rắm'' kia.

Thiền sư Phật Ấn cười xòa:

- Ông nói ''Tám gió thổi không động'' mà chỉ cần một cái ''đánh rắm'' thôi đã bay sang sông rồi.

Đến lúc ấy, Tô Đông Pha mới hiểu rằng tâm mình rõ ràng chưa bất động.


Cho nên Thiền sư Hoàng Bá có dạy:

Nhược bất nhứt phiên hàn triệt cốt.

Tranh đắc mai hoa phốc tỷ hương.

Nghĩa là: "Nếu không một phen sương thấm lạnh. Hoa mai đâu nở ngát hương thơm".




Ông bà mình cũng có câu: ‘Có thực mới vực được đạo.’ Vì vậy, nếu chỉ hiểu nghĩa của đạo thì vẫn chưa đủ. Phải biết sống với đạo thì mới có thể ‘vực được’ đạo! Trong kinh Tăng Chi Bộ số 6 - Tùy Chuyển Thế Giới (Lokavipatti Sutta) HT. Minh Châu dịch, có dạy cách sống đạo như sau: ‘Đây là đặc thù, này các Tỷ-Kheo, đây là thù thắng, đây là sai biệt giữa vị Thánh đệ tử có nghe pháp và kẻ phàm phu không nghe pháp.


Lợi dưỡng, không lợi dưỡng,


Danh vọng, không danh vọng,