Hỏi Đáp Y Học: Thu Xếp Cuối Đời - BS Hồ Văn Hiền









Một thính giả gởi thư hỏi:

“Nhờ các bác sĩ và chuyên gia tư vấn để có định hướng tốt nhất cho sau này:

Nếu tuổi già yếu lại mang phải các bệnh tật nan y không làm chủ mình được, như tai biến, đột quỵ, liệt người v.v. hoặc lẫn, thì ngay bây giờ còn khỏe, tỉnh táo phải sắp xếp và có định hướng thế nào để đừng làm khổ con cháu, người thân trong thời gian cuối đời lỡ bị như vậy.


Xin thành thật cảm ơn nhiều về các lời khuyên tư vấn”




Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:


Thu xếp cuối đời

Trong chuyện ngụ ngôn của La Fontaine, một người nông dân già sắp chết kêu con cái đến và dặn rằng không được bán miếng ruộng vì có một kho tàng được chôn đâu đó trong miếng đất. Con cái do đó đào xới quanh năm và trở nên giàu có. Câu kết luận là "sự làm việc mới là kho báu". Đấy là một lối thu xếp cuối đời đơn giản nhất, có thể là ý nghĩa nhất. Có lẽ cũng vì vậy mà những nhà tỷ phú ở Mỹ không để phần lớn tài sản lại cho con cái.


Tuy nhiên trên thực tế, ở Mỹ, một xứ nhiều luật lệ và rất nhiều luật sư, người già sắp ra đi còn phải quyết định, thu xếp nhiều thứ để "ra đi êm thắm", vừa ý mình, đồng thời để lại di sản (estate), những nguồn lợi cho người thừa kế, ít gây rắc rối, gánh nặng cho con cái, mà bị đánh thuế càng ít càng tốt. Ví dụ, nếu chẳng may trước khi ra đi cần phải chăm sóc lâu dài như tắm rửa, ăn uống, tại nhà mình hoặc trong viện, ở Mỹ có thể rất đắt đỏ. Những ai từng nghĩ đến mua bảo hiểm "săn sóc dài hạn" (Long-term Care Insurance) từ lúc mình còn mạnh giỏi thì đây là một biện pháp kịp thời. Sau đây là một số giấy tờ người già ở Mỹ nên chuẩn bị. Ở Việt Nam chắc đơn giản hơn, nhưng thu xếp trước vẫn hơn. Nếu không thu xếp trước, con cái hay người phối ngẫu có thể bị đặt trong tình trạng khó giải quyết.


Chỉ thị trước về săn sóc sức khoẻ (Advance Health Care Directive) (AHCD).

Đây là một tài liệu có tính cách pháp lý trong đó chúng ta chỉ định một người khác quyết định thay thế mình về các vấn đề sức khoẻ lúc mình không còn khả năng, không đủ tỉnh táo để tự quyết định cho chính mình. Còn gọi là “Di chúc [cho lúc còn] sống” (Living Will), hay “Giấy uỷ quyền lâu dài về chăm sóc sức khoẻ” hay uỷ quyền săn sóc sức khoẻ” (Durable Power of Attorney for Health Care or Health Care Proxy).

Mục đích:

- Tránh cho người thân phải quyết định khó khăn lúc đang vào hoàn cảnh bối rối.

- Quyết định có dùng ống thông khí quản (tracheal intubation), máy thở (ventilator, respirator), nuôi bằng ống thông vào bao tử (ống có thể đi qua mũi và xuống thực quản để vào dạ dày [nasogastric tube] hay đi trực tiếp vào dạ dày qua một lỗ nhân tạo từ ngoài da bụng vào dạ dày [gastrostomy tube]), dùng thuốc giảm đau, hiến tặng bộ phận cơ thể (organ donation), trong lúc người bệnh mê man, không tỉnh táo.

- Nếu không có giấy này, bác sĩ, toán cấp cứu (EMT), nhà thương, những người đang tập sự y khoa ở Mỹ sẽ tự động áp dụng theo quy chế những biện pháp có khi "anh dũng" (heroic measures) để hồi sinh bệnh nhân, mặc dù có dấu hiệu bệnh nhân đã chết ở mức não (brain dead). Gia đình có thể phải quyết định và ý mỗi người sẽ mỗi khác, và sau này sẽ có thể có những trách móc, hiềm khích, ân hận trong con cái, hay giữa con cái và người cha hay mẹ còn sống sót.

- Ở Mỹ mỗi tiểu bang có mẫu hơi khác nhau, nhưng mẫu của bang này vẫn hiệu lực cho bang khác. Bác sĩ có thể cung cấp mẫu này. Người ta khuyên người nào trên 18 tuổi cũng nên làm, lúc mình đang còn tỉnh táo, chỉ cần hai ba người chứng, không cần phải thị thực. Có thể thay đổi bất cứ lúc nào nếu mình đổi ý.