BỊNH RUN PARKINSON
BÁC SĨ THÁI MINH TRUNG
Parkinson là ai?
Bịnh Parkinson được một bác sĩ người Anh, James Parkinson, sống vào thế kỷ thứ 19 (1817) phát hiện và mô tả những triệu chứng tay chân bị run hay bị co cứng. Nhưng mãi đến 1960, người ta mới tìm ra những hóa chất thay đổi trong não bộ tạo ra bịnh này.
Ai hay bị bịnh này?
Bịnh này thường thấy ở những người cao niên ở lứa tuổi 55-60, tuy nhiên có những trường hợp xảy ra ở những người trẻ tuổi. Càng lớn tuổi, nguy cơ bị bịnh này càng cao. Sự phổ biến (prevalence) của bịnh tương đối thấp, cỡ 1- 2% người bị bịnh này. Nam thường bị bịnh này nhiều hơn nữ. Người da trắng bị bịnh này nhiều hơn là da vàng.
Triệu chứng bịnh Parkinson
- Run tay chân (tremor) khi ngồi yên là triệu chứng thông thường nhứt của bịnh này. Khi nhìn tay bịnh nhân, ta có cảm giác như bịnh nhân để tay lên một vật tròn lăn qua lăn lại (pill rolling tremor). Bịnh nhân cũng có thể bị rung môi và cằm nhưng đầu bị rung rất ít gặp.
- Hoạt động cơ năng bị chậm lại (bradykinesia) làm trở ngại trong công việc hàng ngày như tắm rửa, mặc quần áo. Khi bịnh nặng, ăn uống cũng trở nên khó khăn.
- Bắp thịt bị cứng lại (rigidity). Khi bác sĩ cầm tay bịnh nhân xếp vào thả ra thì có cảm giác có cái gì đó giựt giựt ghị lại như bánh xe răng cưa (cogwheel rigidity). Bắp thịt bị cứng lâu ngày có thể gây ra sự co thắt (cramps) gây đau đớn cho bịnh nhân. Ngoài ra, phản xạ giúp bịnh nhân đứng vững bị mất dần nên những bịnh nhân này dễ té.
- Cách đi đứng (gait) của bịnh nhân rất khó khăn khi bị 3 nhóm triệu chứng kể trên. Bịnh nhân đi từng bước nhỏ chậm chạp như người máy, không nhấc bước chân lên (festinating gait), người nghiêng về phía trước, hai tay không đánh đưa và khi muốn dừng hay quay lại rất khó. Chữ viết cũng bị thay đổi nhỏ lại (micrographia). Nét mặt nhìn không có hồn, nháy mắt ít lại vì các cơ mặt bị cứng lại nên nhìn như mặt nạ (mask facie). Khi bịnh nặng hơn sẽ ảnh hưởng đến việc ăn uống như khó khăn khi nuốt thức ăn. Bịnh nhân dễ bị sặc khi ăn và nguy cơ sưng phổi (pneumonia) do sặc thức ăn uống vào đường hô hấp rất cao, có thể dẫn đến tử vong.
- Chúng ta có thể dùng chữ TRAP (bị nhốt, bị kẹt) để nhớ những triệu chứng bịnh Parkinson: Tremor, Rigidity, Akinesia/bradykinesia, Postural instability.
|