2.1.1. Lý triều đệ tam hoàng đế thang

Thang thuốc này còn có tên là Lý triều đệ tam hoàng đế thang. Vì vua Lý Thánh-tông là vị vua thứ ba của triều Lý.

2.1.2. Thành phần

Thang thuốc này gồm có

- 6 vị đại bổ huyết.

Trong y học Á-châu bổ huyết tức là bổ âm. Bởi theo học thuyết âm dương thì huyết thuộc âm. Đó là các vị :

Sa-sâm, Thục-địa, Bạch-thược, Đương-qui, Câu-kỷ-tử và Đào-nhân.

– 6 vị bổ khí.

Bổ khí tức là bổ dương. Đó là các vị :
Nhân-sâm, Đại-táo, Cam-thảo, Đỗ-trọng, Bạch-truật, Tục-đoạn.

– 2 vị làm cho hoạt huyết.

Tức làm cho huyết lưu thông tốt, là:
Xuyên-khung, Đại-hồi.

– 3 vị bổ tỳ.

Theo y-học Á-châu, muốn bổ dương thì phải bổ tỳ. Bởi tỳ là gốc của hậu-thiên-khí, bổ tỳ để cho ăn uống ngon miệng, tiêu hóa tốt. Đó là :
Trần-bì, Nhục-quế, Phục-linh.

– 1 vị đại bổ nguyên dương (thận dương).

Làm cho sinh tinh tủy cực kỳ mãnh liệt là:
Lộc-nhung.

Cộng chung là 18 vị. Hai anh em vua Lý đều khỏi chứng bất lực, nhưng nhà vua thì không thể có con trai, còn Sùng-hiền hầu thì có con.

Phương thuốc này, được lưu truyền dưới các tên sau :

– Minh-Không bổ dương thang,
– Nhân-tông phục dương đại bổ thang,
– Lý triều đệ tam (hoặc tứ) hoàng đế thang.

Hồi đó vua Nhân-tông cũng như Sùng-hiền hầu đều được phục hồi sinh lý. Cả hai đều có nhiều con. Nhưng vua Nhân-tông chỉ sinh công chúa, mà không sinh hoàng tử. Sùng-hiền hầu thì có cả thế tử lẫn quận chúa. Vua uống tới 25 thang. Sùng-hiền hầu uống 15 thang.

Dưới đây là phân lượng dùng cho vua Nhân-tông và Sùng-hiền hầu. Phân lượng thứ nhất là của vua Nhân-tông, phân lượng thứ nhì là của Sùng-hiền hầu.


1. Sa-sâm 1 tiền 1 tiền
2. Thục-địa 2 tiền 1,5 tiền
3. Bạch-thược 2 tiền 1,5 tiền
4. Đương-qui 3 tiền 3 tiền
5. Cam kỷ-tử 3 tiền 2 tiền
6. Đào-nhân 3 tiền 1 tiền
7. Nhân-sâm 1,5 tiền 1 tiền
8. Đại-táo 1,5 tiền 2 tiền
9. Cam-thảo 1 tiền 1 tiền
10. Đỗ-trọng 2 tiền 2 tiền
11. Bạch-truật 2 tiền 2 tiền
12. Tục-đoạn 2 tiền 2 tiền
13. Xuyên khung 2 tiền 2,5 tiền
14. Đại-hồi 1 tiền 1 tiền
15. Trần-bì 1,5 tiền 2 tiền
16. Nhục-quế 2 tiền 1,5 tiền
17. Phục-linh 2 tiền 3 tiền
18. Lộc-nhung 2 tiền 2 tiền

Thang thuốc này tùy theo từng bộ phận trong người mạnh hay yếu, tùy theo biến chứng, tùy theo thời khí của bệnh nhân mà cho vị nào nhiều hay ít, được lưu truyền xử dụng trong suốt triều nhà Lý, sang đầu triều Trần. Các y gia sau Lý Quốc-sư có sửa đổi đôi chút, nhưng căn bản vẫn nguyên vẹn. Kết quả tốt. Nhưng phải chẩn đoán cho đúng là Thận dương và âm đều hư thì mới dùng được. Nếu thận-âm hư mà dùng thì nguy hiểm, nhất là những người bị chứng âm-hư sinh nội nhiệt như : Tai kêu, áp-huyết cao (HTA), v.v... mà dùng thì tai vạ không nhỏ.

Thang thuốc trên chỉ dùng trong trường hợp thận dương hư hoặc Thận âm, thận dương đều hư mà thôi.

2.1.3. Cách pha chế

Thông thường thì ngâm rượu làm hai nước. Nước thứ nhì giảm hiệu năng 2 phần. Vậy những vị khá giả hoặc sống ở Mỹ-Úc, thuốc rẻ thì chỉ nên ngâm một nước thôi.

a. Nước thứ nhất

– Khi cắt thì yêu cầu dược phòng gói thành 2 gói. Một gói lớn gồm 16 vị, một gói gồm 2 vị Nhân-sâm, Lộc-nhung.
– Dùng 200 đến 300 g đường phèn, bỏ vào 2 lít nước đun sôi, chờ đường tan thì để nguội.
– Nghiền 16 vị gói lớn dập dạp, lớn khoảng hạt ngô. Rồi bỏ vào nước đường.
– Ngâm khoảng 3 đến 4 giờ.
– Đổ 2 lít rượu nếp trắng trên 40 độ (Rượu đế, rượu đậu nành, rượu chuối đều được). Nếu không có thì dùng Thiệu-hưng tửu, Mai-quế lộ.
– Để vào chỗ ấm áp, khô ráo. Tuyệt đối không được chôn dưới đất, hoặc cất vào nơi lạnh, ẩm ướt.
– Mỗi ngày đảo một lần.
– Sau 20 ngày thì gạn nước cốt ra. Nếu khá giả thì đổ bã đi. Bằng tiếc thì ngâm nước thứ nhì.
– Bỏ nước cốt vào bình khác, bấy giờ mới ngâm nước cốt với Lộc-nhung, Nhân-sâm.
– Sau khi ngâm 7 ngày thì bắt đầu uống.

b. Nước thứ nhì.