TRẦM CẢM : ĐIỀU TRỊ MỚI VỚI TÁC DỤNG NHANH LÊN GIẤC NGỦ

Giáo sư Patrick Lemoine, thầy thuốc chuyên khoa tâm thần, bình luận về những lợi ích của agomélatine, vừa được châu Âu cho phép thương mãi hóa.

Hỏi : Làm sao phân biệt một trạng thái buồn rầu sâu nặng với một trầm cảm thật sự ?
B.S Patrick Lemoine : Tất cả chúng ta, vào một lúc nào đó trong cuộc đời, bị liên quan bởi một trạng thái trầm cảm (état dépressif). Nhưng chúng ta nói là trầm cảm với tư cách bệnh, trước sự diện hiện của hai tiểu chuẩn. 1. Khi nỗi buồn sâu xa kéo dài quá lâu (thí dụ hơn một năm sau tang chế). 2. Khi sự đau khổ tinh thần đưa đến những triệu chứng đặc hiệu, như lo lắng (angoisse), rối loạn giấc ngủ thường xuyên, rối loạn cảm giác ăn ngon, sự trì chậm của tư duy, của động tác, không quan tâm đến tất cả những gì có thể là nguồn lạc thú. Những trầm cảm này gây bệnh cho 6-8% dân số !

Hỏi : Việc xác lập chẩn đoán có tế nhị không ?
B.S P.L : Vâng, bởi vì vài chứng trầm cảm được che dấu (dépression masquée) chỉ được thể hiện bởi những nỗi khốn khổ vật lý như đau đầu hay đau lưng. Ngoài ra có những dạng lâm sàng khác nhau của bệnh trầm cảm cần phải phân biệt rõ : 1. Chứng trầm cảm phản ứng (dépression réactionnelle) với một biến cố (ly dị, tang chế, thất nghiệp...) có thể liên quan đến rất nhiều người. 2. Chứng trầm cảm không phản ứng (dépression non réactionnelle), xảy ra trên những thể trạng di truyền đặc biệt thuận lợi. Ở đây, người ta chẩn đoán một rối loạn được gọi là lưỡng cực (trouble bipolaire): một bệnh loạn tâm thần hưng• trầm cảm (psychose maniaco-dépressive) thể hiện bằng một cảm giác buồn bã vô cùng nghiêm trọng và những cơn hưng cảm (manies), có thể dẫn đến những hành động không suy xét. 3. Trầm cảm đơn cực (dépression unipolaire) (không có những cơn hưng cảm), gồm một cực hỗn loạn rất nặng phải chịu đựng.

Hỏi : Thường làm sao điều trị những chứng trầm cảm khác nhau này ?
B.S P.L : Việc xử trí các chứng trầm cảm phản ứng (thể trung bình hay nặng) thường là kết hợp một điều trị bằng thuốc và một tâm lý liệu pháp nhận thức và hành vi (psychothérapie cognitive et comportementale). Những kết quả tương đối khiêm tốn : chỉ 60 đến 65% các bệnh nhân phản ứng dương tính sau 3 tuần. Đối với những trầm cảm lưỡng cực (dépressions bipolaires), điều trị chủ yếu là dược lý.Từ nhiều năm nay, người ta cho những thuốc chống trầm cảm (antidépesseurs) suốt cả cuộc đời, nhưng mới đây, người ta đã nhận ra rằng sau một thời gian nào đó, các thuốc chống trầm cảm này làm dễ những tái phát. Do đó, sơ đồ điều trị hiện nay là sau 3-6 tháng, người ta thay thế các thuốc chống trầm cảm bằng những thuốc điều hòa tính khí (régulateurs de l’humeur) như lithium, acide valproique. Kể từ lúc thuốc điều hòa tính khí có chất lượng tốt đã được tìm thấy, hẳn không còn bị tái phát nữa. Trong những trường hợp trầm cảm đơn cực (dépression unipolaire), các thuốc chống trầm cảm có thể được cho trong một thời gian dài (đôi khi được liên kết với các thuốc điều hòa tính khí). Kết quả : 2/3 bệnh nhân được ổn định.

Hỏi : Agomélatine vừa được giấy phép châu Âu cho phép lưu hành trên thị trường. Những lợi ích của nó là gi ?
B.S P.L : Cơ chế tác dụng của nó gồm có hai : 1. Thuốc tác động lên mélatonine, hormone được tiết ra trong bóng tối, tạo một tín hiệu của giấc ngủ đối với cơ thể. 2. Thuốc có một tác dụng dương tính lên sérotonine, một chất dẫn truyền thần kinh, liên quan đến tính khí, giấc ngủ và sự ăn ngon. Dường như với thuốc này, hai tác dụng này tăng cường lẫn nhau. Tính độc đáo của điều trị là ở chỗ, do tác dụng của nó lên mélatonine, thuốc tác động rất nhanh (trong một tuần lễ) lên những rối loạn của giấc ngủ. Và do tác dụng của nó lên sétononine, thuốc là một chất chống trầm cảm hiệu quả.

Hỏi : Những công trình nghiên cứu nào đã được thực hiện với phép điều trị mới nhất này ?
B.S P.L : Tác dụng của agomélatine đã được nghiên cứu từ một chục năm nay. Nhiều ngàn bệnh nhân trên thế giới đã nhận điều trị trong những thử nghiệm lâm sàng được kiểm tra. Các kết quả đã cho thấy một sự dung nạp rất tốt, một hiệu quả tốt và, nhất là, giấc ngủ nhanh chóng trở lại bình thường ! Một lợi ích vô cùng quan trọng, bởi vì chính trong lúc ngủ mà các quá trình sửa chữa của cơ thể được thực hiện. Và điều đó, trên bình diện vật lý và tâm thần. Sự trở lại những đêm ngủ bồi sức này là dấu hiệu của một sự cải thiện rõ rệt cua các cơ chế có liên hệ trong chứng trầm cảm.
(PARIS MATCH 31/12/2008-7/1/2009)