SIDA ĐÃ XUẤT HIỆN NGAY THẾ KỶ THỨ XIX

Bệnh Sida xuất hiện 50 năm sớm hơn người ta tưởng và virus đã biến dị nhiều lần trước khi tăng sinh. Virus chịu trách nhiệm 95% những lây nhiễm hiện nay có thể đã chào đời giữa năm 1884 và 1924. Virus, nguyên nhân của trận đại dịch sida trên thế giới ngày nay, được khám phá năm 1981 và đã làm lây nhiễm 55 triệu người vào cuối năm 2007, đã đến từ đâu ? Một công trình nghiên cứu mới, được thực hiện bởi những nhà nghiên cứu Hoa Kỳ, Congo, Pháp và Bỉ và được công bố bởi tạp chí Nature, mang lại một ánh sáng mới về nguồn gốc của HIV

Mãi đến ngày nay, người ta nghĩ rằng HIV, siêu vi trùng gây suy giảm miễn dịch nơi người, đã xuất hiện vào khoảng năm 1930, ở châu Phi, do sự truyền giữa các loài (transmission interespèce) của một biến thể của virus dạng khỉ, từ con tinh tinh (chimpanzé) qua người, có thể xảy ra trong lúc săn bắn hay lúc ăn phải thịt bị nhiễm trùng. Một công trình nghiên cứu di truyền “ khảo cổ học ”, mà các kết quả được công bố trong tạp chí Nature, đặt thời điểm truyền bệnh này ít nhất nửa thế kỷ trước đó, hoặc một thế kỷ trước khi virus trở nên một vấn để y tế công cộng quan trọng, vào năm 1981, tức hai năm trước khi Montagnier và Gallo nhận diện được virus.

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành như thế nào để đạt được kết luận này ? Họ đã phân tích một mẫu nghiệm virus HIV, trích từ một bệnh phẩm của hạch bạch huyết được bảo quản trong paraffine và rất mới đây vừa được làm cập nhật. Bệnh phẩm này, được bảo quản ở khoa cơ thể bệnh học của Đại học Kinshasa, rồi được chuyển về Đại học Arizona, vốn đã được lấy từ một phụ nữ 48 tuổi ở Kinshasa vào năm 1960. Michael Worobey (đại học Tucson, Arizona) đã phân tích bệnh phẩm này và đã khám phá, trong một mẫu nghiệm sinh thiết của một hạch bạch huyết của người phụ nữ này, dấu vết của virus bệnh sida. Đó là các acide nucléique, hay nói một cách khác, là các mảnh của các gène của ADN, đã được bảo quản như thế trong 48 năm. Thế mà, mãi đến ngày nay, chỉ có một mẫu nghiệm duy nhất khác, có từ trước năm 1976, được khám phá vào năm 1959, cũng ở Kinshasa.

Các nhà nghiên cứu sau đó đã phân tích di truyền hai giống gốc 1959 và 1960 (ZR59 và DRC60), và đã so sánh chúng với một trăm mẫu nghiệm mới đây, để quan sát những biến dị đã xảy ra. Kết quả ? Sự so sánh cho thấy rằng hai virus đã rất khác nhau, khiến có thể suy đoán rằng tổ tiên chung của virus này đã xuất hiện sớm hơn nhiều điều mà người ta đã nghĩ trước đây.

ADN của virus HIV biến dị một triệu lần nhanh hơn ADN của một loài động vật, BS Paul Sharp đã ước tính như thế trong một bài báo của Nature. Trong vài thập niên, một số không phải là ít những biến dị của virus bệnh sida đã được quan sát.

Theo các nhà nghiên cứu, nếu người ta tính đến tốc độ biến dị của virus bệnh sida, thì tổ tiên nguồn gốc của trận đại dịch thế giới ngày nay, ắt hẳn phải cổ hơn nhiều.Trong lịch sử của trận dịch nơi người, tổ tiên virus của HIV là một virus của sự giảm miễn dịch của khỉ (SIV). Virus cổ đại này đã gây nhiễm tự nhiên các con tinh tinh ở vùng Trung và Tây phi.

Những nghiên cứu khảo cổ học về một virus có ích lợi gì? “ Như đối với virus cúm năm 1918, một sự hiểu biết sâu rộng hơn về tiến triển của virus và phương cách mà nó biến dị từ những trường hợp đầu tiên ở châu Phi, có thể cho một cái nhìn chính xác hơn về độc lực và về tiến triển của những giống gốc hiện nay. Điều này có thể cho những hướng để ngăn ngừa trận dịch”, các nhà nghiên cứu đã nhấn mạnh như thế. 33 triệu người sống với virus HIV và 28 triệu người đã chết vì nó từ năm 1981.
(LE SOIR 3/10/2008)
(LE FIGARO 2/10/2008)