Một trong những nội dung lớn, quan trọng của Luật Xử lư vi phạm hành chính (XLVPHC) năm 2012 là phần quy định về các biện pháp xử lư hành chính (XLHC). Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia trong và ngoài nước th́ phần nội dung này tiếp tục phải được quy định, hướng dẫn chi tiết để Luật thực sự đi vào cuộc sống.
 |
| GS. Hamilton: “Hoàn cảnh gia đ́nh là nguyên nhân sâu xa của hành vi của trẻ em, người chưa thành niên”. |
Vẫn không có biện pháp giáo dục đặc thù với từng đối tượng
Tương tự Pháp lệnh XLVPHC, tŕnh tự, thủ tục lập hồ sơ, quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xă, phường, thị trấn cũng có 3 giai đoạn với việc bổ sung các quy định bảo đảm quy tŕnh thực hiện minh bạch, dân chủ hơn cũng như bảo đảm cho người bị xem xét, áp dụng biện pháp XLHC và đại diện hợp pháp của họ có cơ hội được giải thích, biện hộ, bảo vệ quyền và lợi ích của ḿnh.
Có điều, trong khi đối tượng áp dụng biện pháp giáo dục tại xă, phường, thị trấn rất đa dạng th́ Luật năm 2012 vẫn quy định theo hướng của Pháp lệnh năm 2002 và các văn bản liên quan là không quy định các biện pháp giáo dục đối với từng loại đối tượng. Theo Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Mạnh Cường, việc không có các biện pháp giáo dục đặc thù với các đối tượng được giáo dục ảnh hưởng đến hiệu quả áp dụng biện pháp này.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Công Hồng cũng cho rằng Luật c̣n “bỏ ngỏ” một số vấn đề. Chẳng hạn, quy định tại khoản 2 Điều 98 Luật XLVPHC “nếu đối tượng không có nơi cư trú ổn định th́ giao cho cơ sở bảo trợ xă hội, cơ sở trợ giúp trẻ em để quản lư giáo dục” được hiểu là việc này sẽ được thực hiện sau khi có quyết định áp dụng biện pháp giáo dục.
“Vậy trong quá tŕnh chờ quyết định, các đối tượng sẽ ở đâu; ai có thẩm quyền quyết định và quyết định mang tính pháp lư ra sao…”, ông Hồng đặt ra hàng loạt câu hỏi và kiến nghị văn bản hướng dẫn tới đây phải quy định cụ thể nếu không sẽ không thể áp dụng được.
Nhiều khi hoàn cảnh gia đ́nh là nguyên nhân sâu xa
Theo các chuyên gia, Luật XLVPHC chuyển thẩm quyền quyết định áp dụng 3 biện pháp XLHC (đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc và đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc) từ cơ quan hành chính sang TAND thực sự là nội dung thay đổi rất lớn, thể hiện xu hướng tiến bộ, dân chủ.
Tuy nhiên, Điều 92 Luật XLVPHC liệt kê hàng loạt các trường hợp bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, trong đó đề cập nhiều đến yếu tố lỗi. Cụ thể là, người từ đủ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ư quy định tại Bộ luật H́nh sự; người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm rất nghiêm trọng do vô ư quy định tại Bộ luật H́nh sự; người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm nghiêm trọng do cố ư quy định tại Bộ luật H́nh sự mà trước đó đă bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xă, phường, thị trấn.
Về vấn đề này, đại diện UNICEF – bà Nguyễn Thanh Trúc rất băn khoăn bởi việc chứng minh yếu tố lỗi của những em này là rất khó khăn, đ̣i hỏi phải được hướng dẫn thật cụ thể.
Chia sẻ băn khoăn của bà Trúc, GS. Carolyn Hamilton nhấn mạnh, điều quan trọng trong áp dụng các biện pháp XLHC đối với NCTN là đảm bảo công bằng, công khai và nếu phải áp dụng biện pháp cuối cùng là “giam giữ” th́ cần làm sao để NCTN tái ḥa nhập cộng đồng một cách tốt nhất. Đồng t́nh với đề xuất của bà Trúc, GS. Hamilton cũng kiến nghị Việt Nam cần có văn bản quy định hướng dẫn chi tiết việc áp dụng thủ tục tố tụng đối với NCTN, trẻ em và các thủ tục ấy sẽ giúp đỡ các đối tượng ra sao, ở mức độ nào khi mà “hành vi của trẻ em, NCTN thường xuất phát từ nguyên nhân sâu xa là hoàn cảnh gia đ́nh”.
Hoàng Thư