Đứng trên quả đất ta có thể nghe rất nhiều mỹ từ cao đẹp: dân chủ, tự do, danh giá con người, nhân phẩm, quyền làm người, đạo đức, yêu thương nhân loại, thế giới đại đồng,…..Nhưng nh́n từ vũ trụ sự việc sẽ đơn giản hơn: như muôn ḍng sông tuôn trào cuộn chảy, uốn lượn vượt qua bao thác ghềnh, núi non hiểm trở là do trọng lực, muôn loài nhộn nhịp đan xen nhau, hợp tác nhau, cạnh tranh nhau,….là do lực sống chi phối. Động lực sống thúc đẩy cá thể hoạt động để có thể sống tốt hơn cho bản thân và cho giống loài. Loài người cũng bị cái động lực vĩ đại này chi phối. Chỉ khác nhau ở chỗ là càng văn minh, loài người càng dùng trí tuệ để tính toán cho mục đích chứ không c̣n hành động theo bản năng. Hàm lượng trí tuệ trong tính toán đó thể hiện sự văn minh của nhân loại. Đó là màn dạo đầu của triết lư. Ta nh́n sâu hơn về quả đất.
Khắp địa cầu, người xe nườm nợp, áo quần như nêm, thử hỏi đám người kia đang nghĩ ǵ trong đầu? Nghĩ về lợi, tất cả các hoạt động của họ đều hướng tới một cái lợi nào đó. Hai từ “quyền lợi” vô cùng quan trọng đối với loài người. Có một câu triết lư đơn giản sau “không có kẻ thù măi măi cũng không có bạn bè măi măi, chỉ có quyền lợi măi măi”. Các nước ngồi nhau bàn chuyện hợp tác hay đánh nhau cũng v́ quyền lợi. Đàm phán hết hơi để kư thỏa thuận nhưng nó có thể bị cho vào sọt rác dù mực kư chưa kịp khô nếu nó chống lại quyền lợi. Nhỏ hơn là các tập đoàn, các công ty gặp nhau cũng v́ quyền lợi, nhỏ hơn nữa là từng cá nhân với nhau. Quyền lợi như động lực vô h́nh thúc đẩy ḍng sông nhân loại cuộn chảy. Ta nên công nhận điều này cho triết luận tiếp theo.
Quyền lợi với mọi người. với mọi quốc gia dân tộc là chuyện hiển nhiên, điều quan trọng là cách thức để có được quyền lợi. Văn minh hay man dại là ở chỗ này. Nguyên thủy khi mà luật lệ chế tài chưa đầy đủ th́ quyền lợi nhóm này lại là sự tước đoạt xương máu trên lưng nhóm khác, hay quyền lợi dân tộc này là máu và nước mắt của dân tộc kia. Lịch sử từ chiếm hữu nô lệ, phong kiến, thực dân,,….đă minh chứng cho điều đó. Con người đau khổ v́ trí thông minh của ḿnh là ở chỗ này: có lợi th́ ai cũng muốn giữ nó để mà hưởng (ăn cây nào, rào cây đó). Lớp hưởng lợi thường là lớp tinh hoa, có trí tuệ hơn nhóm c̣n lại và họ dùng trí thông minh đó để vẽ vời, huyễn hoặc ra bao chủ thuyết từ phi lư thần thoại (thuyết số phận cho nô lệ, thuyết thiên tử cho phong kiến) đến thực tế hơn (khai hóa văn minh thời thực dân). Cái khốn nạn của nhân loại là ở chỗ này, kẻ hưởng lợi sung sướng th́ bám lấy bằng mọi giá dù rất phi lư trơ trẽn, trong khi nhóm thiệt hại th́ cùng cực. Cuối cùng nguyên lư có áp bức, có đấu tranh phải đến. Cách mạng nổ ra và con người phải nói chuyện với nhau bằng gươm đao, súng đạn là điều tất yếu. Đến nước này th́ ai cũng thiệt. Lịch sử ngàn năm của nhân loại là những chu kỳ lớn của việc một nhóm nhỏ có lợi, củng cố lợi và bị tàn phá. Con người tiến dần từ chuyện lợi phi lư cho một nhóm nhỏ đến lợi hợp lư hơn cho tất cả.
Xuyên suốt lịch sử, loài người đă trải qua hai chế độ chính trị: phi dân chủ và dân chủ.
Từ ISS nh́n về, quả địa cầu là một ván cờ lớn của hai cao thủ: phe dân chủ đứng đầu là Mỹ và phi dân chủ với chủ soái TQ. Suy cho cùng hai cao thủ trên đi các con cờ cũng v́ quyền lợi ḿnh trên hết nhưng có sự khác biệt lớn trong nội tại mỗi bước đi. Cao thủ Mỹ t́m kiếm quyền lợi trên sự hợp tác lâu dài, hướng đến dân chủ v́ họ biết rằng chỉ có dân chủ mới là phương cách ổn định lâu dài cho cuộc chơi, c̣n cao thủ TQ th́ mặc xác “dân với chủ” chỉ nhắm đến quyền lợi dù có bỏ ra lớn tiền mua đứt tên độc tài xứ đó, thủ lợi rất lớn nhưng nguy cơ vỡ trận và hậu quả vô cùng thảm khốc (Bài học TQ cấu kết với Vua không ngai Gaddafi của xứ Libi). Hai cao thủ đó di chuyển uyển chuyển, luôn toan tính cho con cờ quyền lợi của ḿnh. Nhiều khi v́ quyền lợi mà cao thủ chú Sam có thể bỏ mặc lư tưởng mà chú luôn tung hô: dân chủ, nhân quyền. Thiên hạ cho chú là kẻ hai mặt, thực dụng nhưng đâu biết rằng nhờ chú uyển chuyển vậy mà đă mang phúc lớn cho nhân loại. Nếu chú làm căng đúng luật th́ nước trong quá cá cũng chết. Sự tàn bạo của con người không từ thủ đoạn ǵ dù phải lấy cả dân tộc ra đọa đày làm con tin để bảo vệ quyền lợi của phe nhóm, đảng phái ḿnh. Con người có thể cho nổ tung thành phố bằng bom hạt nhân, đẩy hàng trăm triệu người vào sự hủy diệt nhưng rất khó để lấy búa ghè vào chân ḿnh. Nhờ sự thực dụng uyển của chú Sam mà ta có TQ ngày nay, có thế giới ngày nay đang chín mùi cho làn gió dân chủ lần thứ 4. Mối t́nh khặp khiễng giữa chú Sam và chú Rồng được thi vị hóa hơn qua mối t́nh mộc mạc nên thơ của chàng trai vàng Mark Zuckerberg (Mỹ) và tiểu thư Priscilla Chan (TQ). Sự tự do, dân chủ sáng tạo của người Mỹ kết hợp với thành tŕ độc tài làm hàng triệu triệu người xứ TQ phải chăm chỉ lao động quần quật, cuối cùng đă chế tạo nên một siêu vũ khí cho loài người trong cuộc chiến với chính ḿnh, với thế lực đen tối c̣n sót lại trong bản năng sống để mở ra nền dân chủ hoan ca trên toàn thế giới: khẩu pháo mạng internet với viên đạn là mạng xă hội. Facebook là viên đạn tân kỳ nhất trong số đó. Tuy mới khai chiến dạo đầu nhưng nó đă đánh sập những thành tŕ độc tài, đen tối hắc ám vững chắc đến 30-40 năm: xứ Libi, Ai Cập,….và nó bắn rung rinh nhiều xứ khác: Nga, Syria, Myanma,….và cả trên quê hương đă góp công lớn chế tạo nên nó-TQ (nhờ hàng trăm triệu dân TQ sống trong ṿng cương tỏa của độc tài bị đói nghèo, phải chấp nhận lao động quần quật, hưởng lương thấp trong các công xưởng để ngày đêm sản xuất các thiết bị máy tính mà nhân loại mới có thành quả mạng internet hôm nay). Điều kỳ diệu là chỗ này, năm xưa dưới tay Mao có đến hơn 100 triệu dân TQ chết nhưng không thể cởi được ách độc tài. Nay họ lao động khốn khổ trong các công xưởng để góp phần tạo nên một siêu vũ khí, chính siêu vũ khí này quay lại giải phóng họ khỏi nanh vuốt tàn độc của độc tài. Nếu không có siêu vũ khí này th́ số phận họ không khác ǵ số phận dân Bắc Triều Tiên. Dù người Mỹ có dùng đến sức mạnh bom hạt nhân, bom khinh khí cũng không thể giải thoát được cho họ.
Để biết siêu vũ khí internet tạo ra làn gió dân chủ như thế nào và cơ hội nào cho Việt Nam, xin lắng nghe một chuyên gia về dân chủ: ông Nguyễn Gia Kiểng (1) và (2).
Từ xa nh́n về, lịch sử đang lặp lại với dân tộc Việt Nam, chiều ngày 31/8/1858 liên quân Pháp - Tây Ban Nha đă bắn những viên đạn đại bác đầu tiên vào Đà Nẵng, mở đường cho công cuộc chinh phục Việt Nam và cả đông dương sau đó. Nhiều người gọi đó là cuộc xâm lăng nhưng nếu nh́n rộng ra từ góc nh́n toàn cảnh, ta thấy vấn đề c̣n lớn hơn thế, vấn đề có tính tầm cỡ nhân loại. Đó là làn gió dân chủ sơ khai cộng ḥa ở phương Tây đă thổi đến xứ sở quân chủ chuyên chế phương Đông. Một làn gió tất yếu không thể tránh được, vấn đề là đoán nhận nó như thế nào. Như trong bài viết “Việt Nam-những khúc quanh thất bại” đă chỉ rơ dân tộc đă thất bại cay đắng. Bài học cũng đă được rút ra: người dân chưa nhận thức được thời đại, c̣n bám víu vào cái chủ thuyết “Trung quân, ái quốc” cực kỳ lạc hậu, lănh đạo u mê tham quyền cố vị.
Cái vị thế của Việt Nam hôm nay hoàn toàn tương đồng như xưa: VN cùng TQ bám vào chủ thuyết cộng sản với niềm tin đảng anh minh, mong đảng sửa ḿnh để lănh đạo dân tộc, giống hệt niềm tin thiên tử anh minh. Lănh đạo hiện nay cũng v́ quyền lợi ích kỷ của phe nhóm mà ra sức cấu kết với “thiên triều” ngăn cản sự đổi thay của đất nước. Nhưng chúng đâu biết rằng, nay thời thế đă khác xưa, dân đă biết đâu là thực, đâu là mị dân. Chắc chắn lần này bọn tham tàn khốn nạn đó sẽ bị toàn dân quét sạch ra khỏi đất nước trước khi chúng kịp đẩy dân tộc vào thảm cảnh nô lệ cho giặc Tàu.
13. Đứng giữa nh́n quanh.