Nghiên cứu mới cho thấy hiện tượng 'ma trơi' có thể bắt nguồn từ tia sét siêu nhỏ giữa các bong bóng khí mê-tan và không khí.
Từ lâu, những đốm sáng xanh lập lòe trên đầm lầy, nghĩa địa hay đồng hoang – hay gọi là "ma trơi" - đã gắn liền với nhiều truyền thuyết và tín ngưỡng dân gian.
Ở phương Đông, người dân xem ma trơi như những linh hồn nhỏ, xuất hiện dưới dạng đốm lửa xanh và thường trêu đùa người đi đường. Trong khi đó, quan niệm phương Tây mô tả chúng như những đốm sáng lang thang, dẫn đường cho người tốt tìm kho báu nhưng lại dắt những kẻ xấu xuống vũng lầy.
Về mặt khoa học, hiện tượng này thường được giải thích là do khí mê-tan (methane) hoặc phốt-phin (phosphine) sinh ra từ xác hữu cơ phân hủy, song cơ chế khiến khí tự bắt lửa vẫn chưa rõ ràng.
Tia sét siêu nhỏ giữa các bong bóng chứa mê-tan và không khí (Ảnh: Yu Xia)
Trong bài đăng trên trang Science gần đây, thí nghiệm của nhóm Tiến sĩ Richard Zare, chuyên gia về hóa học tại Đại học Stanford, cho thấy bong bóng mê-tan trong nước va chạm, rồi tạo ra những tia sáng lóe lên chỉ trong phần ngàn giây. Khi mê-tan có mặt, ánh sáng mạnh hơn, nhiệt độ tăng cao và xuất hiện tia tử ngoại từ formaldehyde, sản phẩm cháy của mê-tan.
Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh cơ chế này không chỉ lý giải hiện tượng "ma trơi", mà còn hé lộ cách các phản ứng hóa học tự nhiên có thể diễn ra mà không cần nguồn lửa bên ngoài. Giáo sư James Anderson (Đại học Harvard - Mỹ) nhận định: "Đây là một bước tiến thú vị. Nó tiết lộ cơ chế khởi đầu các phản ứng hóa học."
Ngoài việc giải mã bí ẩn "ma trơi", phát hiện này còn mở ra hướng nghiên cứu mới về sự hình thành các phân tử sinh học thuở sơ khai. Giáo sư David Deamer (Đại học California - Mỹ), từng làm việc với nhóm ông Zare nhận xét rằng: "Tia sét siêu nhỏ giờ đây có thể được thêm vào danh sách các nguồn năng lượng có khả năng thúc đẩy tổng hợp hữu cơ trước khi sự sống xuất hiện".
Các bong bóng vi mô có thể từng hiện diện khắp trái đất, đóng vai trò như "tia lửa sự sống", giúp hình thành các khối xây dựng cơ bản của sự sống mà không cần đến những cú sét khổng lồ từ khí quyển.
Dù giả thuyết này vẫn cần thêm bằng chứng, nó hiện đang được xem là lời giải thuyết phục nhất cho một hiện tượng dân gian tồn tại hàng trăm năm.