Tại cuộc họp nội các, Bộ Trưởng Quốc Pḥng Pete Hegseth khẳng định cuộc chiến chống ma túy ở biển Caribbean chỉ mới bắt đầu.
“Chúng ta mới chỉ bắt đầu đánh ch́m xuống đáy đại dương những chiếc thuyền chở ma túy và bọn khủng bố ma túy bởi v́ chúng đang đầu độc người dân Mỹ,” ông Hegseth nói trong lúc ngồi cạnh Tổng Thống Trump trong Pḥng Bầu Dục, trang Axios trích dẫn.
Mấy tháng qua, cuộc chiến bài trừ ma túy đă trở thành tâm điểm trong hoạt động của chính quyền Trump. Và theo lời ông Hegseth các chiến dịch bài trừ ma túy có thể được đẩy mạnh trong thời gian tới. Nhưng liệu chính quyền Trump có thật tâm chống ma túy, giải quyết một mối lo trong xương tủy của người dân Mỹ?
Từ đầu Tháng Chín đến nay, Hải Quân Mỹ theo lệnh của ông Trump và Bộ Trưởng Hegseth, đă thực hiện 21 vụ bắn hỏa tiễn vào những con thuyền nhỏ, được cho là đang vận chuyển ma túy trên vùng biển Caribbean và Thái B́nh Dương, giết chết 83 người – một hành động bị nhiều nhà lập pháp và chuyên gia pháp lư cho là “giết người không qua xét xử,” vi phạm luật pháp của Mỹ và quốc tế.
Quân đội Mỹ cũng phát động Chiến Dịch Ngọn Giáo Phương Nam, tập trung ở vùng biển ngoài khơi Venezuela một lực lượng hải quân và không quân hùng hậu, sẵn sàng tác chiến để lật đổ Tổng Thống Venezuela Nicolas Maduro nếu ông này không chấp hành “tối hậu thư” của Tổng Thống Trump, đ̣i hỏi ông Maduro phải từ bỏ quyền lực để bảo toàn tính mạng cho ḿnh và gia đ́nh.
Chính quyền Trump nhiều lần tố cáo ông Maduro là “trùm buôn lậu ma túy” và quyết tiêu diệt chế độ “xă hội chủ nghĩa” Venezuela. Hôm Thứ Bảy, ông Trump ra lệnh phong tỏa không phận Venezuela – một việc chưa có tiền lệ – có thể để chuẩn bị mở cuộc tấn công quân sự vào đất nước này.
Những lệnh ân xá đáng ngờ
Tuy vậy, theo nhiều nhà phân tích, hoạt động bài trừ ma túy rầm rộ này dường như chỉ để tŕnh diễn, đánh lạc hướng dư luận, bị phản tác dụng và đánh không trúng mục tiêu, đặt ra mối hoài nghi về thực tâm chống ma túy của chính quyền Trump.
Mối hoài nghi đó càng được củng cố khi ông Trump đơn phương “ân xá toàn diện và đầy đủ” cho Juan Orlando Hernández, cựu tổng thống Honduras từ 2014 đến 2022.
Hernández bị bắt ngay sau khi rời ghế tổng thống, bị dẫn độ sang Mỹ và bị ṭa liên bang ở New York tuyên án 45 năm tù giam vào Tháng Ba, 2024.
Bộ Tư Pháp Mỹ cáo buộc ông Hernández là nhân vật trung tâm của một chương tŕnh buôn lậu ma túy kéo dài hơn 18 năm, đưa lậu vào Mỹ hơn 400 tấn cocaine, tương đương 4.5 tỷ liều và gây ra cái chết của hàng trăm người. Em trai của ông này, Juan Antonio “Tony” Hernández, cũng bị bắt ở Miami năm 2018 và năm sau đó bị tuyên án tù chung thân v́ vai tṛ của y trong tổ chức buôn lậu ma túy.
Tuy vậy, trong một bài đăng trên Truth Social hôm Thứ Sáu tuần trước, ông Trump viết rằng, theo “nhiều người mà tôi kính trọng,” Hernández đă bị các công tố viên đối xử không công bằng. Ông khẳng định vô căn cứ rằng Hernández là nạn nhân của một vụ “săn phù thủy” của chính quyền Joe Biden tiền nhiệm. Ông Hernández đă được trả tự do vào sáng Thứ Ba, 2 Tháng Mười Hai.
Trước đó, trong những tháng đầu của nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump cũng đă ân xá cho ít nhất tám nhân vật cộm cán bị tù dài hạn v́ buôn lậu ma túy. Trong số này có Larry Hoover, kẻ cầm đầu băng đảng Gangster Disciples, băng lớn nhất và khét tiếng bạo lực nhất, có đại bản doanh ở Chicago nhưng hoạt động ở 35 tiểu bang của nước Mỹ. Chỉ riêng ở khu vực Chicago, mỗi năm băng của Hoover đă bán ra lượng cocaine trị giá hơn $100 triệu và gây ra rất nhiều vụ ám sát, giết người đẫm máu.
Trong số người được ông Trump ân xá c̣n có Ross Ulbricht, một nhà kinh doanh công nghệ nhưng công ty Silk Road của ông ta là mắt xích quan trọng trong hoạt động tài chính và rửa tiền của các ông trùm ma túy. Ulbricht đă bị kết án tù chung thân năm 2015 và được ra tù đầu năm nay.
Trước đó, trong nhiệm kỳ thứ nhất (2017-2021) ông Trump đă ân xá hoặc giảm án tù cho ít nhất 13 tội phạm ma túy, cả những tên trùm buôn lậu “cao cấp” bị buộc tội liên quan tới những đường dây ma túy và bạo lực ở Mỹ. Nổi bật nhất trong số này là tướng Salvador Cienfuegos Zepeda của Mexico, bị bắt tại Los Angeles năm 2020 và bị toà án buộc tội hỗ trợ các băng đảng ma túy buôn lậu chất cấm vào Mỹ.
Nói một đằng làm một nẻo
Bề ngoài, ông Trump thường tỏ ra rất cứng rắn với tội phạm ma túy. Họp với các thống đốc sau ngày nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump phê phán chính quyền tiền nhiệm quá nhẹ tay và đ̣i gia tăng h́nh phạt cho những kẻ buôn bán fentanyl và các chất cấm khác trên đường phố Mỹ.
“Tôi sẵn sàng ban án tử h́nh cho tội buôn ma túy,” ông nói. Biện pháp “giết sạch” những thuyền nhỏ bị nghi là chở ma túy ở vùng biển Caribbean hiện nay là một ví dụ thể hiện sự không dung thứ của ông Trump cho dù chưa có bằng chứng đây là những kẻ buôn ma túy, và nếu là kẻ buôn ma túy thật th́ cũng chỉ là hạng tôm tép, chở hàng lậu để kiếm sống chứ không phải là những ông bà trùm.
Hành động ân xá cho các ông trùm mâu thuẫn sâu sắc với lời ông Trump nói. Hăng Reuters nhận định: “Hành động khác thường của Trump có nguy cơ làm suy yếu độ tin cậy của Hoa Kỳ ở Châu Mỹ Latin, khích lệ các tác nhân tham nhũng và có thể bị phản ứng rằng ông ta đang xói ṃn nỗ lực nhiều thập niên của Mỹ nhằm chống các mạng lưới ma túy xuyên quốc gia.” Các nhà lập pháp đảng Dân Chủ đối lập th́ tố cáo ông Trump “đạo đức giả” khi tuyên bố thúc đẩy cuộc chiến chống hoạt động buôn lậu chất cấm vào Mỹ trong khi trả tự do cho một cựu tổng thống sử dụng quyền lực để hỗ trợ các băng đảng ma túy.
Đánh trật mục tiêu
Ma túy từ lâu đă là thảm nạn của nước Mỹ, gây ra hàng chục ngàn cái chết mỗi năm. Nhưng theo nhiều tài liệu, Venezuela không phải là ổ sản xuất ma túy.
Heroin và cocain được bào chế nhiều nhất ở Colombia, được đưa lậu vào Mỹ chủ yếu qua biên giới với Mexico. Mexico cũng là nơi có nhiều “pḥng thí nghiệm” bí mật, chuyên bào chế ma túy tổng hợp fentanyl từ hóa chất cấm, được nhập cảng lậu từ Trung Quốc. Nếu thực sự bài trừ ma túy một cách nghiêm chỉnh, Mỹ cần nhắm mục tiêu vào các băng đảng ở Mexico và Colombia.
Tổng Thống Trump đă cân nhắc việc cử lực lượng đặc nhiệm Mỹ sang Mexico để tận diệt các ổ fentanyl này. Bà Tổng Thống Mexico Claudia Sheinbaum hoan nghênh thiện chí hợp tác của chính quyền Mỹ nhưng từ chối cho phép quân đội Mỹ hoạt động trên lănh thổ của họ v́ Mexico là quốc gia có chủ quyền.
Ở Colombia, Mỹ đă đầu tư hơn $10 tỷ hỗ trợ nước này chống ma túy và các băng đảng bạo lực. T́nh báo Mỹ được cài vào guồng máy an ninh Colombia, huấn luyện và trang bị cho các lực lượng địa phương. Sự hợp tác đó đă mang lại nhiều kết quả tốt, thể hiện ở số vụ ma túy bị bắt giữ, các ông trùm bị bắt, dẫn độ và xử tù ở các ṭa án Mỹ.
Theo một lá thư của Ủy Ban Đối Ngoại Hạ Viện gửi ông Trump hồi Tháng Chín, 85% thông tin t́nh báo có giá trị mà lực lượng chống ma túy của Mỹ thu nhận được từ Tháng Giêng, 2024, đến Tháng Sáu, 2025, là từ hợp tác với Colombia. Hồi Tháng Mười, từ thông tin của Bộ Tư Lệnh Miền Nam (Southcom), Hải Quân Colombia chặn đứng và tịch thu 2.8 tấn cocaine đang trên đường vận chuyển tới Mexico.
Phần lớn fentanyl buôn lậu vào Mỹ xuất phát từ Trung Quốc, khoảng 97%. Ông Trump đă đánh thuế (tariff) nặng lên hàng hóa nhập cảng từ Mexico và Trung Quốc để buộc hai nước này phải ra tay trấn áp các cơ sở sản xuất hóa chất và bào chế fentanyl. Gần đây nhất, tại cuộc họp với Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh ở Nam Hàn, ông Trump đồng ư giảm tariff đổi lại ông Tập sẽ giúp ngăn chặn ḍng chảy fentanyl của nước này. Nhưng cho đến nay chưa thấy ông Tập thực hiện lời hứa.
Phản tác dụng
Trong khi đó, ông Trump cho tập trung binh lực hùng hậu ngoài bờ biển Venezuela và bắn hỏa tiễn vào các tàu thuyền bị cho là vận chuyển ma túy. Hành động này không chỉ nhắm trật mục tiêu, giết những con tốt đen, có thể là thường dân vô tội, mà bỏ qua trùm các băng đảng đang hoạt động ở Mexico và Trung Quốc.
Chiến dịch tấn công tàu thuyền trên biển đang đối mặt với nhiều thách thức pháp lư. Hôm Thứ Ba, 2 Tháng Mười Hai, các nhà lập pháp Mỹ cả Cộng Ḥa và Dân Chủ đă tŕnh ra một nghị quyết nhằm hạn chế quyền hạn của tổng thống trong việc điều động quân đội tham chiến bên trong hoặc chống Venezuela mà không có sự phê chuẩn trước của Quốc Hội. Theo kết quả một cuộc khảo sát của CBS News/YouGov thực hiện từ 19 đến 21 Tháng Mười Một có đến 70% cử tri Mỹ phản đối việc Mỹ thực hiện hành động quân sự ở Venezuela.
Nhưng trước mắt, việc bắn giết tùy tiện các tàu thuyền trên vùng biển quốc tế đang bị phản tác dụng, nó không làm suy suyển các băng đảng ma túy Mexico, Colombia mà ngược lại đang phá hủy các mối hợp tác chống ma túy lâu dài giữa Mỹ và các đồng minh ở Trung và Nam Mỹ.
Tổng Thống Colombia Gustavo Petro gọi những vụ tấn công này “tội ác chống nhân loại” và dọa chấm dứt việc chia sẻ thông tin t́nh báo với Mỹ trong liên minh chống ma túy. Đáp lại, ông Trump gọi ông Petro là “lănh đạo ma túy bất hợp pháp” và lệnh cho Bộ Tài Chính cấm vận ông Petro cùng gia đ́nh! Nhiều chuyên gia lo ngại, thiếu nguồn tin t́nh báo từ Colombia và các nước trong khu vực, cơ quan bài trừ ma túy của Mỹ sẽ bị “mù” và đó là một tai họa.
Việc “giết sạch” những kẻ t́nh nghi đang vận chuyển ma túy thay v́ bắt giữ họ để khai thác thông tin về các đường dây, các ông trùm, như cách mà cơ quan chống ma túy của Mỹ vẫn thực hiện xưa nay lại là một thất bại khác.
Xem ra, cuộc chiến mà chính quyền Trump đang thực hiện ở Caribbean không thật sự là công cuộc bài trừ ma túy hoặc bảo vệ an ninh quốc gia. Thực chất có thể gọi đây là một thứ chính trị quyền lực, thể hiện “lẽ phải thuộc về kẻ mạnh” một cách sống sượng!