NHÂN CÁCH LĂNH ĐẠO VÀ BÀI HỌC TỪ DONALD TRUMP : MỘT LỜI CẢNH TỈNH
Nhân cách lănh đạo không chỉ nằm ở
quyền lực hay thành tích , mà trước hết là nền tảng đạo đức :
- Khiêm nhường
- Trung thực
- Công minh
- Biết phục vụ cộng đồng và sẵn sàng chịu trách nhiệm.
Từ giáo dục gia đ́nh đến truyền thống văn hóa, con người được
rèn luyện để giữ tự trọng , tôn trọng sự thật và hành xử có trách nhiệm.
Nguyên lư
“ tiên học lễ, hậu học văn ” nhấn mạnh rằng, nhân cách phải đi trước tri thức và quyền lực.
Trong nhiều hệ tư tưởng khác nhau, từ triết lư Đông Á đến Thiên Chúa giáo, lănh đạo chân chính
được hiểu là người đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân.
Lăo Tử ví lănh đạo
“như nước” :
- Mềm mại nhưng bền bỉ, dẫn dắt bằng ảnh hưởng thầm lặng,
“làm mà không khoe công” .
Khổng Tử đề cao sự trung thực và tính gương mẫu :
- “Người quân tử trước hết tu thân ,
sau đó mới trị quốc”.
Trong truyền thống Kitô giáo , lănh đạo được xem là người phục vụ, bảo vệ công lư và chịu trách nhiệm trước Thiên Chúa cũng như cộng đồng :
- “Ai muốn làm lớn giữa các ngươi ,
phải làm tôi mọi của mọi người” (Mc 10:43–45).
Đặt những tiêu chuẩn đó bên cạnh trường hợp của Donald Trump,
có thể nhận thấy khoảng cách đáng kể giữa yêu cầu về nhân cách lănh đạo và cách ông ứng xử trên cương vị công quyền.
Trump thường xuyên
tự ca ngợi thành tích cá nhân, nhiều lần đưa ra tuyên bố gây tranh căi về mức độ chính xác, đồng thời sử dụng ngôn từ
công kích trực tiếp đối thủ chính trị và giới truyền thông.
Việc ông gán biệt danh miệt thị cho Joe Biden (“Sleepy Joe”), Hillary Clinton (“Crooked Hillary”), hay những phát biểu xúc phạm phóng viên đă
tạo nên h́nh ảnh một lănh đạo sử dụng diễn ngôn mang tính xúc phạm và đối đầu,
thay v́ thể hiện sự điềm tĩnh và tôn trọng, vốn được kỳ vọng ở một nguyên thủ quốc gia.
Về mặt chính sách , nhiều quyết định của Trump được đánh giá là
ưu tiên lợi ích cá nhân hoặc nhóm trung thành,
hơn là coi trọng các đánh giá chuyên môn và nhu cầu của nhóm yếu thế.
Những tranh căi xoay quanh việc cắt giảm một số chương tŕnh hỗ trợ xă hội, những bất đồng với giới khoa học trong giai đoạn đầu đại dịch COVID-19, hay việc ông bác bỏ kết quả bầu cử năm 2020,
đều cho thấy sự xói ṃn niềm tin vào việc lănh đạo hành động dựa trên chuẩn mực trách nhiệm và sự thật.
Tâm lư hoài nghi đó đạt đỉnh điểm trong biến cố
ngày 6/1/2021 tại Điện Capitol , khi bạo lực chính trị nổ ra sau một thời gian dài đưa ra thông tin
sai lệch và diễn ngôn phân cực được khuếch đại.
https://www.youtube.com/watch?v=B9oERm-sBes
Những ǵ diễn ra cho thấy một thực tế đáng lo ngại :
- Quyền lực, khi tách rời đạo đức và trách nhiệm,
có thể tạo ra sự rạn nứt sâu sắc trong xă hội.
Hiện tượng Trump —
cùng với hơn 77 triệu lá phiếu dành cho ông —
phản ánh một môi trường nơi giáo dục công dân, khả năng phân tích thông tin và nền tảng đạo đức xă hội đang chịu thách thức nghiêm trọng.
Trong bối cảnh truyền thông cảm tính và mạng xă hội định h́nh nhận thức
mạnh hơn các thiết chế truyền thống , cử tri dễ bị kéo theo cảm xúc và bản sắc nhóm hơn là dựa trên lư trí và dữ kiện.
Bài học từ thời kỳ Trump không chỉ liên quan đến một cá nhân,
mà là lời cảnh tỉnh rộng hơn về tiêu chuẩn lănh đạo trong một nền dân chủ.
Lănh đạo bền vững phải gắn quyền lực với trách nhiệm, minh bạch và sự tự trọng.
Khi quyền lực thiếu đạo đức, xă hội
phải trả giá bằng phân cực , mất niềm tin và suy yếu thiết chế.
Ngược lại , khi nhân cách và trách nhiệm là nền tảng của quyền lực, quốc gia mới có thể
duy tŕ tự do, phát triển ổn định và củng cố sự gắn kết cộng đồng.
Đỗ Anh
29-11-2025
* * *