Washington, D.C. — Các công tố viên liên bang tại Văn pḥng Biện lư Hoa Kỳ Địa hạt Đông Virginia đang chuẩn bị tŕnh đại bồi thẩm đề nghị truy tố cựu Giám đốc FBI James Comey về tội khai man, theo các nguồn thạo tin về cuộc điều tra. Quyết định cần được đưa ra trong vài ngày tới do thời hiệu h́nh sự 5 năm sẽ chạm mốc đúng vào ngày 30/9/2025, tṛn 5 năm sau phiên điều trần 30/9/2020 của ông Comey trước Quốc hội về việc ông xử lư cuộc điều tra Nga can thiệp bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.
Nếu được đưa ra và được đại bồi thẩm phê chuẩn trong tuần tới, đây sẽ là một trong những cáo trạng gây chú ư nhất nhằm vào một nhân vật chính trị dưới nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump — cũng là người từ lâu bị ông Trump và các đồng minh công kích gay gắt như một biểu tượng của cái gọi là “nhà nước ngầm”.
Ông Comey hiện chưa bị truy tố và nhiều lần khẳng định ḿnh đă khai trung thực dưới tuyên thệ. Luật sư đại diện của ông chưa phản hồi yêu cầu b́nh luận.
Áp lực chính trị và biến động nhân sự tại Bộ Tư pháp
Quyết định có truy tố hay không trở nên nhạy cảm hơn sau khi Tổng thống Trump cách chức ông Erik Siebert, cựu Biện lư liên bang giám sát vụ việc. Trong những ngày gần đây, ông Trump công khai bày tỏ thất vọng v́ các vụ truy tố “đối thủ chính trị” — trong đó có ông Comey — diễn tiến không đủ nhanh. Nguồn tin cho biết ông Siebert từng do dự truy tố Tổng Chưởng lư New York Letitia James về cáo buộc gian lận thế chấp, nhưng lại ít do dự hơn với hồ sơ Comey. Sau khi ông Siebert bị băi nhiệm, Nhà Trắng đă chỉ định bà Lindsey Halligan, cựu luật sư cá nhân của ông Trump, làm Quyền Biện lư tại Địa hạt Đông Virginia; bà được nh́n thấy xuất hiện ở trụ sở Bộ Tư pháp khi các quyết định đối với ông Comey và một số hồ sơ khác đang đến hạn.
Trong một diễn biến khác khiến ông Comey bị soi xét, gần đây ông đăng trên mạng xă hội bức ảnh vỏ ṣ sắp thành ḍng chữ “86 47”, bị một số người ủng hộ ông Trump diễn giải là lời đe doạ tính mạng tổng thống. Ông Comey bác bỏ hoàn toàn ư định đe doạ và đă tự nguyện làm việc với Mật vụ Mỹ.
Trọng tâm pháp lư: lời khai 30/9/2020
Cuộc điều tra hiện xem xét khả năng ông Comey đă đưa ra tuyên bố sai sự thật trong phiên điều trần trước Ủy ban Tư pháp Thượng viện ngày 30/9/2020, liên quan đến việc ông xử lư cuộc điều tra Nga can thiệp bầu cử. Theo luật h́nh sự liên bang, muốn buộc tội khai man, công tố phải chứng minh bị cáo cố ư đưa ra lời khai sai sự thật về một vấn đề trọng yếu trong khi đă tuyên thệ.
Bối cảnh: từ “Russia probe”, email của bà Clinton đến vụ “memos”
Ông Comey là tâm điểm tranh căi suốt nhiều năm qua — từ cách ông công bố và xử lư cuộc điều tra sử dụng máy chủ email cá nhân của bà Hillary Clinton, đến vai tṛ của ông trong cuộc điều tra mối liên hệ giữa các đối tượng bị nghi là điệp viên Nga và chiến dịch Trump 2016. Ông Trump đă sa thải ông Comey vào năm 2017, một động thái tiền lệ hiếm hoi thời điểm đó.
Cũng trong năm 2017, ông Comey thừa nhận trước Thượng viện rằng ông đă chuyển một số ghi chú về các cuộc gặp với Tổng thống cho Giáo sư Daniel Richman (Đại học Columbia) để người này chia sẻ thông tin với báo chí. Báo cáo năm 2019 của Tổng Thanh tra Bộ Tư pháp kết luận ông Comey vi phạm chính sách cơ quan khi xử lư các bản ghi nhớ, song không t́m thấy bằng chứng ông đă làm lộ thông tin mật từ các ghi chú này. Dù vậy, tranh căi chính trị quanh ông chưa bao giờ lắng xuống, đặc biệt trong nội bộ đảng Cộng hoà.
Đáng chú ư, trong phiên điều trần năm 2020, ông Comey nói rằng ông vẫn giữ nguyên lời khai trước đây rằng ḿnh không ṛ rỉ thông tin cho truyền thông và không chỉ đạo người khác trong FBI ṛ rỉ — đây chính là mảng nội dung đang bị công tố soi chiếu dưới góc độ khai man.
Điều ǵ tiếp theo?
Trong bối cảnh thời hiệu sắp hết, mọi quyết định truy tố — nếu có — sẽ phải diễn ra rất nhanh chóng. Nếu đại bồi thẩm phê chuẩn cáo trạng, vụ án sẽ mở ra một chiến tuyến pháp lư – chính trị mới ở Washington; c̣n nếu không, hồ sơ khai man liên quan đến phiên điều trần năm 2020 nhiều khả năng sẽ khép lại theo mốc thời hiệu. Dù theo kịch bản nào, tên tuổi James Comey một lần nữa lại nằm ở giao điểm giữa pháp lư, thể chế và chính trị Mỹ.