Nếu ai quan tâm đến tình hình chính trị trong nước cũng như thế giới đều nhận thấy: giữa Việt Nam và Nepal, tuy có khác biệt về thể chế, nhưng lại tồn tại những điểm tương đồng hết sức đáng chú ý.
Trong khoảng thời gian từ năm 1996 đến 2006, dưới sự phát động và lãnh đạo của lực lượng Maoist, phong trào nổi dậy chống lại chế độ quân chủ của Vua Birendra đã khiến hơn 17.000 người thiệt mạng. Đến năm 2008, chế độ quân chủ chính thức sụp đổ. Từ đó, Đảng Cộng sản Nepal dần kiểm soát gần như toàn bộ chính trường, cho đến trước ngày 19/9/2025 khi họ bị lật đổ. Mặc dù Hiến pháp 2015 khẳng định Nepal là một cộng hòa liên bang, thế tục, đa đảng, đa tôn giáo, nhưng trong thực tế, quyền lực vẫn tập trung phần lớn trong tay cộng sản.
Suốt gần 17 năm cầm quyền, Đảng Cộng sản Nepal đã để lại nhiều hệ lụy nặng nề cho đời sống người dân. Đỉnh điểm là vào tháng 5/2025, khi chính phủ ban hành lệnh cấm các nền tảng mạng xã hội – hành động chẳng khác nào “bịt miệng” dân chúng.
Quyết định này như “giọt nước tràn ly”, để rồi chỉ ít tháng sau, vào ngày 5/9/2025, các cuộc biểu tình do thế hệ Gen Z phát động đã bùng nổ dữ dội. Chỉ trong 5 ngày, từ 5 đến 9/9, lịch sử Nepal đã sang trang: Thủ tướng K. P. Sharma Oli buộc phải từ chức, chấm dứt một kỷ nguyên cầm quyền của cộng sản. Đó có thể coi là một kỳ tích đấu tranh vì dân chủ của thời đại!
Từ đó, ta thấy rõ một quy luật: lòng dân ví như chiếc lò xo – khi bị dồn nén vượt quá “lằn ranh đỏ” thì sẽ bung bật ra với sức mạnh khủng khiếp.
Nếu đem tình hình chính trị – xã hội của Việt Nam so sánh với Nepal trước khi sụp đổ, ta sẽ nhận ra nhiều điểm tương đồng: đều do một đảng cộng sản lãnh đạo, tham nhũng tràn lan, dân nghèo cùng cực, bất công dẫy đầy, sự minh bạch trở thành xa xỉ. Điểm khác biệt ở chỗ, Nepal – dẫu sao – vẫn là một quốc gia đa đảng, vẫn còn tồn tại tiếng nói đối lập, dù yếu ớt. Chính yếu tố này đã trở thành ngòi nổ cho kỳ tích dân chủ ở Nepal.
Còn Việt Nam thì sao? Không có đối lập chính trị, đó có thể gọi là “may mắn” cho đảng Cộng sản Việt Nam, nhưng đồng thời lại là bất hạnh cho nhân dân Việt Nam. Song, sự “may mắn” ấy vô cùng mong manh. Bởi:
- Thế giới ngày nay phẳng, thông tin lan truyền với tốc độ ánh sáng, khoảng cách giữa độc tài và tự do ngày càng rút ngắn.
- Với hơn 80 năm cầm quyền ở miền Bắc và 50 năm ở miền Nam, những hệ lụy mà đảng cộng sản để lại trên toàn cõi Việt Nam còn đau đớn hơn nhiều lần Nepal.
- “Chiếc lò xo Việt Nam” đã và đang bị nén đến cực hạn, vấn đề chỉ còn là “khi nào nó bật ra”. Và một khi đã bung, chắc chắn hậu quả sẽ khốc liệt hơn Nepal gấp bội – đó là quy luật nhân quả tất yếu.
Không ai có thể cứu đảng Cộng sản ngoài chính họ. Để tránh kịch bản hỗn loạn như Nepal vừa trải qua – chết chóc, đốt phá, trả thù cá nhân, lãnh đạo “đu càng” – thì chỉ có một con đường duy nhất: đảng Cộng sản Việt Nam phải mạnh dạn “lột xác”, dân chủ hóa đất nước. Cần tạo điều kiện cho các đảng đối lập ra đời, để người dân thực sự có quyền bầu chọn những người tài đức điều hành quốc gia.
Đó không chỉ là cách cứu dân tộc thoát khỏi bi kịch, mà còn là cách cứu chính đảng cầm quyền. Một khi làm được, đảng mới thật sự hoàn thành “sứ mệnh lịch sử” mà bấy lâu nay họ vẫn thường rêu rao.
Lão Đại