Thi tốt nghiệp PTTH năm nay chứng nhận 12 năm học, cũng lấy điểm xét tuyển đại học. Đề khó hơn nhiều, nhất là môn Toán và Anh văn. Dù được chọn môn, từ đầu hơn 10.000 em không đăng ký thi, 2 ngày thi có gần 16.000 em bỏ làm bài. Tính cả làm bài thiếu điểm, số không được cấp bằng tốt nghiệp càng nhiều. Vẫn biết học vì kiến thức và nhân cách, nhưng thật xót xa quá nhiều em 12 năm đèn sách 'nước sông công học trò', không thể chạm tấm bằng. Quan đảng nhờ thi, mua điểm mua bằng PTTH và đại học thì êm xuôi dễ dàng.
Năm sau lại đem giấy bút đến Thích Nhật Từ nhờ làm phép thi đỗ. Học thêm chọn nơi 'rèn gà chiến' đá là trúng. Cha mẹ cày nộp học phí, nơi dạy trích đóng thuế (đừng tưởng miễn học phí là không phát sinh cách để tiền lại vào nhà nước). Về nhà thì nuôi trồng nông nghiệp, tự an ủi tốt nghiệp cũng khó sờ vào ghế công quyền của thành phần tinh hoa 'cán đỏ' và 'văn hoá phong bì'. Làm công nhân trong và ngoài nước, hồ sơ vẫn tối thiểu tốt nghiệp PTTH. Grab, shipper thì ông Vượng Vin đón. Rồi không ít em bị hắt hủi sau vài lần tìm việc, có thể chán nản trả thù đời, lao vào tệ nạn xã hội.
Đây là trận sạt lở lớn của giáo dục. Ông thứ trưởng ngành nói: nhiều điểm 9-10 do đề dễ mà 'không có năng lực thật' thì không thể vui, nhiều điểm 6-7 mà năng lực thật là 'bước đi đầy trưởng thành'. Rất nhiều em ra khỏi phòng thi khóc tấm tức và gục mặt vì đề thi quá khó, phải nộp giấy trắng. Cha mẹ dỗ dành động viên. Còn giáo dục vẫn lưng lửng giữa trời, như thư khai giảng hàng năm: non sông vẻ vang hay không, dân tộc sánh vai hay không là nhờ công học tập... 80 năm cứ 'hay không', rốt cuộc khỏi vẻ vang cũng khỏi sánh vai. Nay kỳ thi 'bung toang' trầm trọng.
Rồi khai giảng lại đọc thư, quan đảng đến dự đánh trống lần lượt bị tội tham nhũng. Còn các em đoàn viên hậu bị mới đầu đời đối diện thất bại đi đâu về đâu làm gì, đảng hết quan tâm.
X.D