Bài viết phân tích khía cạnh phạm tội hình sự của Thích Chân Quang, không chỉ sử dụng bằng giả mà còn có thể vi phạm điều 174 Bộ Luật Hình Sự - lừa đảo chiếm đoạt tài sản nếu như có người đã “cúng dường” vì tin vào thành tích học lực giả. Vấn đề không ngưng ở đó. Cấp trên của Thích Chân Quang cũng phải bị truy cứu trách nhiệm. Người đứng đầu Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, Thích Trí Quảng, cũng không thể tránh né trách nhiệm, nhất là trước đó đã hết lời xu nịnh công đức, đạo hạnh của Thích Chân Quang
Còn nhớ trước đây, lãnh đạo của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam từng “ nhanh nhẩu: tố giác và yêu cầu công an khởi tố hình sự Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ vốn nằm ngoài tổ chức, liệu lần nầy có làm tương tự với Thích Chân Quang và các kẻ đồng loã là những người trong tổ chức Phật giáo quốc doanh hay không?
Sau một thời gian dài im lặng không có lời giải thích, vào ngày 22 tháng 10 năm 2024, Bộ Giáo Dục và Đào Tạo đã buộc phải ra công bố rằng Thích Chân Quang đã dùng bằng cấp ba bất hợp pháp. Tiếp theo đó, hàng loạt các trường đại học có liên quan cũng phải ra thông báo đang khẩn trương thực hiện quy trình thu hồi các bằng cấp đã cấp cho ông này bao gồm bằng tiến sĩ, bằng cử nhân về ngoại ngữ và luật. Điều này đã khiến cho dư luận xã hội đang nóng trở lại về nhân vật Thích Chân Quang. Một trong những câu hỏi dư luận đặt ra là việc dùng bằng cấp giả có phạm tội không và phạm tội gì?
Không khó để trả lời rằng việc dùng bằng cấp giả là một hành vi phạm tội và sẽ phải chịu sự trừng phạt theo khung hình quy định tại Điều 341 Bộ Luật Hình Sự 2015 với mức án phạt tù cao nhất lên tới 7 năm. Với hậu quả hình sự nghiêm trọng của tội dùng bằng cấp giả như vậy thì câu hỏi tiếp theo mà dư luận có thể đặt ra là: Điều gì khiến ông Thích Chân Quang - một người đã xuất gia đi tu lại còn ham muốn hư danh đến như vậy?
Thích Chân Quang có tên ngoài đời là Vương Tấn Việt. Ông là một chức sắc thuộc Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam. Thích Chân Quang không phải là người duy nhất, nhưng chính y là đại diện cho thành phần những người tu hành có đời sống xa hoa từ tiền bạc cúng dường của những người sùng bái đạo Phật. Thích Chân Quang cũng nổi tiếng với những phát ngôn bừa bãi nhằm xoáy vào việc kích động các phật tử phải cúng dường nhiều cho mình. Như vậy, mục tiêu cuối cùng của hành vi này là để lừa đảo những người cả tin tình nguyện hiến tặng tài sản cá nhân cho ông ta. Do vậy, việc mặc áo cà sa mượn danh người tu hành và phô trương nhiều học vị cố tỏ ra mình là người có vị học cao, chính là các thủ đoạn và phương thức không những giúp Thích Chân Quang đạt được mục đích trục lợi mà đồng thời cũng để che đậy hành vi lừa đảo của mình.
Do đó, nếu chỉ chú trọng đến việc xử lý hình sự với Thích Chân Quang về hành vi sử dụng bằng cấp giả mà không chú ý tới mục đích cuối cùng của hành vi này thì sẽ bỏ sót hành vi nguy hiểm hơn đó là thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 174 Bộ Luật Hình Sự. Với tổng tài sản ông này hiện đang có từ hành vi lừa đảo thì ông ta có thể phải chịu mức án phạt tù lên tới 20 năm hoặc chung thân thuộc Khoản 4 của Điều 174.
Cũng cần phải nhắc lại, hành vi của Thích Chân Quang là hành vi của một kẻ phạm tội nguy hiểm cho quần chúng và xã hội. Vì vậy, để xử trị thích đáng thì Bộ Công An phải vào cuộc để thực hiện điều tra hình sự. Việc điều tra không chỉ dừng ở việc xử lý cá nhân Thích Chân Quang mà còn phải tiến đến điều tra các cá nhân hay tổ chức nào đã cung cấp bằng giả và tiếp tay cho hành vi sử dụng bằng giả này. Việc Bộ Giáo Dục và Đào Tạo xử lý chuyện thu hồi bằng cấp giả cũng chỉ là một thủ tục hành chính trên mặt nổi, hoàn toàn không giải quyết được căn nguyên sâu xa tiềm ẩn trong các tổ chức tôn giáo tay sai này.
Lão Thất