Loài vật quý hiếm bậc nhất thế giới, chỉ còn lại đúng 10 con
 

Trong thế giới tự nhiên, có những sự biến mất diễn ra âm thầm nhưng để lại nỗi đau thấu tận cùng. Đó là câu chuyện về Vaquita, loài thú biển nhỏ bé mang biệt danh "Gấu trúc của đại dương" với những vòng đen đặc trưng quanh mắt. Hiện nay, Vaquita không chỉ là một trong những loài động vật quý hiếm nhất thế giới mà còn là biểu tượng cho cuộc chiến sống còn trước sự tàn phá của con người.

Nỗi đau ở vùng vịnh California

Vaquita chỉ được tìm thấy tại một khu vực duy nhất trên thế giới: vùng phía bắc của vịnh California tại Mexico. Chúng có vẻ ngoài vô cùng đặc biệt với những vòng đen quanh mắt và môi, khiến nhiều người ví chúng như những con gấu trúc của đại dương. Tuy nhiên, sự tồn tại của chúng đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi một lý do nằm ngoài ý muốn.

Thủ phạm chính khiến Vaquita biến mất không phải là do săn bắn trực tiếp mà là vì chúng vô tình mắc vào lưới rê của những kẻ săn trộm cá Totoaba. Cá Totoaba cũng là một loài cực kỳ quý hiếm, có bong bóng được bán với giá hàng chục nghìn USD tại thị trường chợ đen, tương đương hàng trăm triệu đồng hoặc thậm chí lên tới hơn 1 tỷ đồng mỗi kg.

Sự đắt đỏ đó đã lôi kéo những kẻ săn trộm bủa vây đại dương bằng lưới rê – loại lưới treo lơ lửng như một bức tường tử thần. Vaquita, với kích thước tương đồng với cá Totoaba (dài khoảng 1.5 mét), thường xuyên trở thành nạn nhân bị đánh bắt nhầm. Khi mắc vào lưới, chúng không thể trồi lên mặt nước để thở và kết thúc cuộc đời trong sự đau đớn vì ngạt khí.

Số liệu từ các cuộc khảo sát cho thấy một sự sụt giảm kinh hoàng: 98% quần thể Vaquita đã biến mất chỉ trong vòng 30 năm qua. Năm 1997, thế giới còn khoảng 567 cá thể. Đến tháng 10 năm 2025, báo cáo mới nhất ước tính chỉ còn chưa đầy 10 cá thể sống sót ngoài tự nhiên.

Sự nghiêm trọng này lớn đến mức vào năm 2023, Ủy ban Cá voi Quốc tế (IWC) đã phải đưa ra "Cảnh báo tuyệt chủng" đầu tiên trong lịch sử để thúc giục thế giới hành động. Ngay cả Công ước CITES cũng từng áp dụng các lệnh trừng phạt thương mại đối với Mexico vào năm 2023 vì cho rằng các biện pháp bảo vệ chưa đủ quyết liệt.

Cuộc đua nghẹt thở để lật ngược thế cờ

Lỗ lực cứu lấy Vaquita hiện đang được triển khai trên nhiều mặt trận. Một trong những biện pháp táo bạo nhất là lắp đặt các khối bê tông dưới đáy biển, phía trên có gắn móc sắt để làm rách và chặn đứng những tấm lưới rê bất hợp pháp. Tại khu vực "không khoan nhượng" rộng 225 km vuông, các tàu tuần tra luôn túc trực để nhổ tận gốc mọi thiết bị đánh bắt trộm.

Tiến sĩ Lorenzo Rojas Bracho, chuyên gia có hơn 30 năm nghiên cứu Vaquita, nhấn mạnh rằng chìa khóa nằm ở việc thay đổi sinh kế cho ngư dân. Việc chuyển đổi sang các loại lưới an toàn cho Vaquita là điều bắt buộc, nhưng đòi hỏi sự hỗ trợ tài chính và quản lý nghiêm ngặt từ chính phủ. Đồng thời, tại Trung Quốc, các chiến dịch giảm nhu cầu tiêu thụ bong bóng cá Totoaba cũng đang được triển khai để triệt phá nguồn thu của các mạng lưới tội phạm có tổ chức.
Tia hy vọng từ những mầm xanh mới

Dù con số cá thể còn lại ít ỏi đến mức nghẹt thở, các nhà khoa học vẫn tìm thấy những lý do để hy vọng. Trong cuộc khảo sát năm 2025, thiết bị bay không người lái đã ghi lại được hình ảnh những con Vaquita non và cá thể chưa trưởng thành đi cùng mẹ.

"Nếu có con non, nghĩa là chúng vẫn đang sinh sản khỏe mạnh và có khả năng sống sót qua những năm tháng khó khăn nhất", Tiến sĩ Rojas Bracho chia sẻ. Sự ổn định tương đối của số lượng cá thể trong hai năm qua cho thấy nếu con người thực sự dừng tay, thiên nhiên vẫn có cơ hội để tự chữa lành.

Câu chuyện của Vaquita không chỉ là cuộc chiến cứu một loài vật, mà là bài kiểm tra về đạo đức và trách nhiệm của con người đối với hành tinh. Chúng ta đang đứng trước ranh giới: hoặc là chứng kiến sự biến mất vĩnh viễn của một kiệt tác tự nhiên, hoặc là cùng nhau viết nên một cái kết có hậu cho linh hồn cô độc nhất của đại dương.

Nguồn: CNN