Quay lưng với quá khứ, Google nổ phát súng đầu tiên trong cuộc chiến AI
 

Từ cuộc phản đối của hàng nghìn nhân viên năm 2018 đến việc kết nối toàn diện với Lầu Năm Góc vào năm 2025, Google đã mất bảy năm để hoàn tất cú quay xe gây choáng váng: từ “không làm điều ác” sang trở thành “cỗ máy chiến tranh”.


Sau 7 năm, Google đã quay xe, hợp tác với Lầu Năm Góc phát triển nền tảng GenAI.mil. Ảnh: AH.
Khi “GenAI.mil” - nền tảng trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI), còn được gọi là “ChatGPT quân sự” được Google phát triển và triển khai cho Bộ Chiến tranh Mỹ dùng nội bộ cho quân đội và hệ thống hành chính – tác chiến của Mỹ - chính thức lên sóng, gã khổng lồ công nghệ Google dưới sức cám dỗ kép của lợi nhuận và quyền lực, cuối cùng đã trao nộp trọn vẹn linh hồn của mình cho Lầu Năm Góc.

Hôm 8/12, trên hàng loạt màn hình tại Lầu Năm Góc đồng loạt bật lên một thông báo dạng pop-up. Một dòng chữ hiện rõ trước mắt: “Mở rộng ưu thế chiến lược bằng AI tiên tiến của Mỹ”.

Ngày hôm sau, Bộ Chiến tranh Mỹ ra thông báo chính thức, khẳng định đây không phải là một cuộc thử nghiệm tấn công mạng. Thực chất, đó là “lá thư nhập hội” mới nhất mà ông lớn Thung lũng Silicon – Google – gửi tới Washington.

google-hop-tac.jpg

Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth và CEO Google Sundar Pichai. Ảnh: NetEase.
Dưới sự bảo chứng của tân Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth, Google chính thức triển khai nền tảng trí tuệ nhân tạo tạo sinh mang mật danh “GenAI.mil” cho toàn bộ quân đội Mỹ.

Hệ thống này, dựa trên mô hình Gemini của Google, không chỉ có khả năng xử lý khối lượng tài liệu khổng lồ mà còn được kết nối trực tiếp với các luồng dữ liệu mật của Lầu Năm Góc.

Trong khi đó, chỉ vài năm trước, việc công khai hợp tác như vậy vẫn là điều cấm kỵ tuyệt đối trong nội bộ Google.

“Lằn ranh đỏ” biến mất
Quay ngược kim đồng hồ về năm 2018, khi đó khuôn viên Google tràn ngập một bầu không khí hoàn toàn khác.


Bảy năm trước, các nhân viên Google biểu tình chống dự án Nimbus, ủng hộ người Palestine. Ảnh: NetEase.
Sau khi thông tin Google tham gia “Dự án Maven” của quân đội Mỹ – sử dụng AI để phân tích video từ máy bay không người lái – bị rò rỉ, Thung lũng Silicon đã chứng kiến một cuộc nổi dậy đạo đức hiếm có trong lịch sử.

Hơn 4.000 nhân viên cùng nhau ký thư ngỏ phản đối, hàng chục kỹ sư kỳ cựu phẫn nộ từ chức. Họ giương cao khẩu hiệu hành xử nổi tiếng của Google – “Don’t be evil” (Không làm điều ác) – buộc ban lãnh đạo công ty phải cam kết: vĩnh viễn không phát triển AI phục vụ chiến tranh.

Thoạt nhìn, đó là chiến thắng của chủ nghĩa lý tưởng. Google không chỉ rút khỏi hợp đồng mà còn công bố bộ “Nguyên tắc AI” tưởng chừng rất nghiêm ngặt, hứa hẹn hạn chế việc quân sự hóa công nghệ.

Nhưng bảy năm sau, những lời thề năm xưa đã không còn. Khi chính quyền Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp, đổi tên “Bộ Quốc phòng” – một cách gọi ôn hòa mang dấu ấn Chiến tranh Lạnh – trở lại cái tên đầy tính tấn công “Bộ Chiến tranh”, bầu không khí Washington lập tức nồng nặc mùi thuốc súng.

Lần này, Google không còn chọn cách phản đối, mà chọn âm thầm quy thuận. Chỉ riêng năm ngoái, đối với những nhân viên phản đối “Dự án Nimbus” – hợp tác giữa Google và quân đội Israel – công ty đã không chút nương tay khi sa thải hơn 50 người. Giờ đây, ở Mountain View (trụ sở toàn cầu của Google), im lặng mới là vàng.


Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth, người bảo chứng cho GenAI.mil. Ảnh: NetEase.
Vận mệnh hiển nhiên của thời đại AI
Thúc đẩy cú quay xe này, ngoài nỗi lo địa chính trị, còn có một nhân vật then chốt là Emil Michael. Cựu lãnh đạo Uber nay khoác áo mới, trở thành Thứ trưởng Bộ Chiến tranh phụ trách nghiên cứu và kỹ thuật.

Emil Michael mang DNA “tăng trưởng hoang dã” của Thung lũng Silicon thẳng vào Lầu Năm Góc. Trong một cuộc họp kín gần đây, ông đưa ra một luận điểm gây sốc: “AI là vận mệnh hiển nhiên (Manifest Destiny) mới của nước Mỹ”.

“Vận mệnh hiển nhiên” – khái niệm từng được dùng ở thế kỷ 19 để biện minh cho cuộc Tây tiến và tàn sát người bản địa – nay lại được sử dụng để trang điểm cho sự bành trướng quân sự của thuật toán.

Trong mắt ông Emil Michael và ông Pete Hegseth, trong cuộc chạy đua vũ trang AI toàn cầu này, không tồn tại vị trí thứ hai. Ông Hegseth nói thẳng trong email gửi toàn thể nhân sự: “AI nên trở thành nhịp điệu chiến đấu hằng ngày của các bạn, là đồng đội của các bạn. Làm chủ công cụ này, chúng ta sẽ vượt lên trên đối thủ”.

Cách diễn đạt mới này đã khéo léo trói chặt lợi ích thương mại với chủ nghĩa ái quốc.

Với Google, đây không chỉ là hợp đồng “Năng lực đám mây tác chiến chung” (Joint Warfighting Cloud Capability, JWCC) trị giá hàng chục tỷ USD, mà còn là cuộc chiến sinh tồn để giành vị thế “doanh nghiệp vô địch quốc gia” trước khi bức màn sắt công nghệ mới buông xuống.

Sự “trung thành” của cỗ máy
Từ tự động tạo báo cáo tác chiến đến phân tích hình ảnh vệ tinh theo thời gian thực, AI đang tiếp quản những khâu quyết định vừa phức tạp vừa then chốt của chiến tranh.

Đã từng có thời, Henry Stimson – Bộ trưởng Chiến tranh thời Thế chiến II – sau khi chứng kiến sức mạnh của bom nguyên tử, rơi vào giằng xé đạo đức sâu sắc, lo sợ công nghệ sẽ hủy diệt nền văn minh nhân loại.

Nhưng Bộ Chiến tranh năm 2025 dường như đã không còn chút do dự nào như thế. Dưới khẩu hiệu “Make the U.S. military more lethal” (làm cho quân đội Mỹ có sức sát thương cao hơn), đạo đức công nghệ bị xem là biểu hiện của sự yếu mềm.

Gemini của Google giờ không còn chỉ là một chatbot; nó đã trở thành trợ lý cho hàng triệu nhân viên dân sự và quân nhân của Lầu Năm Góc. Khi một viên thiếu tá gõ vào ô nhập liệu của GenAI.mil câu hỏi: “Làm thế nào để tối ưu hóa phương án tấn công vào các nút thông tin liên lạc của đối phương?”. AI ở phía bên kia màn hình sẽ không giương biểu ngữ phản đối như các kỹ sư năm 2018. Nó chỉ lạnh lùng đưa ra đáp án.

VietBF@ sưu tập