Nga thử hệ thống thị giác AI bảo vệ tàu bọc thép
 

Nga dự kiến gắn camera kết hợp AI lên tàu hỏa bọc thép để cảnh báo sớm UAV; Trung Quốc ghi nhận chuyến bay đầu của Y-30; Mỹ giới thiệu khung “Hạm đội Vàng”.Nga đang lên kế hoạch trang bị cho các đoàn tàu hỏa bọc thép hoạt động tại chiến sự một hệ thống camera kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm tự động phát hiện và cảnh báo sớm các mối đe dọa từ máy bay không người lái (UAV). Cùng thời điểm, Trung Quốc xuất hiện thông tin về chuyến bay đầu tiên của máy bay vận tải quân sự tầm trung Y-30, còn Mỹ công bố định hướng đóng tàu mới mang tên “Golden Fleet” (Hạm đội Vàng).

Tàu hỏa bọc thép Nga: AI hỗ trợ phát hiện UAV, nhưng hiệu quả phụ thuộc chu trình phản ứng
Theo truyền thông Nga, trong đó có Izvestia, hệ thống mới sử dụng nhiều camera gắn bên ngoài thân tàu, kết nối với bộ xử lý chạy thuật toán thị giác máy. Khi phát hiện mục tiêu trên không nghi là UAV đối phương, hệ thống sẽ gửi cảnh báo trực tiếp đến kíp tàu để họ nhanh chóng sử dụng các vũ khí phòng không gắn trên tàu như pháo tự động hoặc súng máy.Từ góc độ tác chiến, “bài toán” của tàu bọc thép nằm ở tính dự đoán. Phương tiện bị ràng buộc bởi tuyến đường ray cố định, thường buộc phải đi qua các nút giao thông, cầu cống và các khu vực dễ bị theo dõi lặp lại. Nguồn tin cho biết Ukraine đã khai thác đặc điểm này bằng drone trinh sát để theo dõi quy luật di chuyển, sau đó tổ chức đòn tấn công bằng UAV tấn công hoặc các đội drone FPV cảm tử.

Trong bối cảnh đó, hệ thống thị giác AI có thể giúp rút ngắn thời gian phát hiện mối đe dọa và giảm gánh nặng quan sát liên tục cho kíp tàu. Tuy nhiên, chuỗi “phát hiện – nhận định – khai hỏa” vẫn phụ thuộc vào phản ứng của con người, trạng thái sẵn sàng của vũ khí trên tàu và khả năng đối phó trước các đợt tấn công bão hòa hoặc gây nhiễu điện tử.

Một rủi ro kỹ thuật được nêu là cảnh báo giả. Hệ thống AI vẫn trong giai đoạn hoàn thiện và cần được huấn luyện thêm để hạn chế nhận diện nhầm. Môi trường đường sắt có nhiều yếu tố gây nhiễu như chim, dây điện, mảnh vụn hay phương tiện dân sự; điều kiện thời tiết xấu hoặc ánh sáng yếu cũng làm tăng xác suất báo động sai, có thể khiến kíp tàu bị phân tán chú ý hoặc tiêu tốn đạn dược khi phản ứng.

Nga được cho là chỉ vận hành một số ít tàu hỏa bọc thép, chủ yếu phục vụ hậu cần và bảo vệ tuyến đường. Vì vậy, việc bổ sung hệ thống AI được mô tả như một biện pháp gia cố từng phần: cải thiện lớp cảnh giới, nhưng khó thay đổi hạn chế cốt lõi của phương tiện vốn ngày càng dễ tổn thương trước chiến tranh drone hiện đại.

Y-30 của Trung Quốc: nhắm “khoảng trống” giữa Y-9 và Y-20
Máy bay vận tải quân sự tầm trung Y-30 của Trung Quốc được cho là đã thực hiện chuyến bay đầu tiên vào ngày 16.12, sau khi các đoạn video ghi lại chuyến bay được lan truyền. Thông tin này cho thấy dự án đã bước sang giai đoạn thử nghiệm thực tế, dù các chi tiết cấu hình vẫn chủ yếu dựa trên đánh giá ban đầu.Theo các đánh giá được nêu, Y-30 được thiết kế để lấp khoảng trống giữa Y-9 và Y-20. Mức tải trọng dự kiến khoảng 30 tấn, cấu hình bốn động cơ cánh quạt (turboprop), và được định vị để cạnh tranh với các mẫu vận tải quân sự phổ biến như C-130J của Mỹ và A400M Atlas của châu Âu.

Một động lực quan trọng của thiết kế mới là giới hạn của các dòng dựa trên nền tảng cũ như Y-8 và Y-9 (có nguồn gốc từ Antonov An-12 của Liên Xô). Khi lực lượng mặt đất đưa vào khai thác nhiều phương tiện bánh lốp hạng nặng hơn, “kích thước khoang hàng” trở thành yếu tố then chốt bên cạnh tải trọng. Y-30 được cho là có thân máy bay rộng hơn để xử lý nhóm hàng hóa cồng kềnh mà máy bay vận tải cỡ trung trước đây gặp khó khăn.

Ý tưởng Y-30 từng xuất hiện công khai tại triển lãm Hàng không Chu Hải năm 2014 dưới dạng mô hình với cánh cao, đuôi chữ T và bốn động cơ turboprop. Tuy nhiên, dự án sau đó có thời gian dài ít thông tin, kèm nhiều thay đổi về cấu hình, đặc biệt là lựa chọn động cơ. Các nguồn phân tích nêu khả năng Trung Quốc từng cân nhắc cả phương án động cơ phản lực, tương tự hướng tiếp cận của C-390 của Brazil, nhưng dữ liệu phổ biến hiện nay vẫn nghiêng về turboprop để cân bằng tầm bay, khả năng cất hạ cánh đường băng ngắn và hiệu quả vận hành.Nếu đạt các mục tiêu về tốc độ, tầm bay và khả năng hoạt động trên đường băng dã chiến như kỳ vọng, Y-30 có thể trở thành một thành tố quan trọng trong mạng lưới vận tải chiến thuật của Trung Quốc và mở ra tiềm năng xuất khẩu trong tương lai. Tuy vậy, các thông số vẫn cần được xác nhận thêm qua giai đoạn thử nghiệm.

“Hạm đội Vàng” của Mỹ: nhấn mạnh quy mô, hậu cần và nền tảng không người lái
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phê duyệt định hướng đóng tàu mới của Hải quân Mỹ mang tên “Golden Fleet” (Hạm đội Vàng), trong bối cảnh hải quân Trung Quốc tiếp tục gia tăng quy mô và năng lực. Thông tin được công bố sau cuộc họp tại Nhà Trắng với sự tham gia của ông Trump, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth, giám đốc OMB Russell Vought và Bộ trưởng Hải quân John Phelan.
Theo ông Phelan, “Hạm đội Vàng” không phải một hạm đội cụ thể mà là khung chiến lược cho tương lai lực lượng hải quân Mỹ. Kế hoạch giữ nguyên các chương trình cốt lõi như tàu sân bay, tàu ngầm, tàu khu trục và tàu đổ bộ, đồng thời mở rộng số lượng tàu mặt nước, tàu hậu cần và đặc biệt là các nền tảng không người lái.

Điểm nhấn tác chiến là tăng quy mô và tính linh hoạt thay vì chỉ tập trung vào các tàu chiến đắt đỏ có người lái. Hải quân Mỹ muốn bổ sung nhiều phương tiện không người lái trên mặt nước để tăng hỏa lực, trinh sát và khả năng phân tán rủi ro, trong khi vẫn duy trì vai trò trung tâm của các tàu chiến chủ lực. Ông Phelan cho rằng các hệ thống không người lái sẽ trở thành thành phần quan trọng trong cấu trúc hạm đội tương lai.

Hậu cần cũng được đặt ưu tiên lớn, gồm tàu tiếp dầu và tàu vận tải, với lập luận đây là yếu tố sống còn để duy trì chiến dịch toàn cầu khi lực lượng triển khai phân tán. Một khái niệm khác đang được thảo luận là “Big Beautiful Ship”, tàu chiến mặt nước cỡ lớn có lượng giãn nước 15.000 - 20.000 tấn, lớn gấp đôi tàu khu trục lớp Arleigh Burke và được kỳ vọng mang vũ khí tầm xa, gồm tên lửa siêu vượt âm, phối hợp với tàu không người lái để tạo hỏa lực phân tán.

Tuy nhiên, nguồn tin cũng nêu thách thức công nghiệp: nhiều chương trình đóng tàu của Mỹ bị chậm tiến độ, trong khi chi phí cho tàu ngầm hạt nhân chiến lược lớp Columbia chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách. Đây là biến số quan trọng chi phối tốc độ hiện thực hóa các mục tiêu của “Hạm đội Vàng”.