Từ đe dọa đến hành động: Vụ kiện của Moscow chống Euroclear có thể là điềm báo cho những điều sắp xảy ra
 

Ngân hàng trung ương Nga đã thực hiện nước đi đầu tiên trong một ván cờ pháp lý nhiều khả năng sẽ kéo dài

Hôm thứ Sáu, ngân hàng trung ương Nga thông báo họ sẽ đệ đơn kiện lên Tòa án Trọng tài Moscow chống lại Euroclear, một ngân hàng lưu ký có trụ sở tại Bỉ, đơn vị quản lý khoảng 185 tỷ euro (220 tỷ USD) tài sản bị đóng băng của Nga.

Thông báo được đưa ra trong một thông cáo báo chí ngắn gọn mà không kèm theo bình luận nào. Nhưng thời điểm này không phải là ngẫu nhiên. Động thái này diễn ra khi kế hoạch gây tranh cãi của EU về việc sử dụng các tài sản này để cung cấp một khoản vay khổng lồ không lãi suất cho Ukraine đang đi đến hồi kết.

Động thái của ngân hàng trung ương – một bước đi pháp lý đơn thuần không kèm theo bất kỳ sự phô trương nào – là điển hình cho Moscow, nơi thường không đi trước các nỗ lực chính sách phức tạp thông qua mạng xã hội hoặc các tuyên bố công khai mang tính khiêu khích. Các quan chức Nga cho đến nay cũng có xu hướng đưa ra những tuyên bố ôn hòa.

Phó Thủ tướng Aleksandr Novak nói với đài RT: “Chúng tôi (chính phủ), bao gồm cả ngân hàng trung ương, đang làm mọi thứ để bảo vệ tài sản của mình. Việc tịch thu bất hợp pháp là hoàn toàn không thể chấp nhận được”.

Trong khi các nhà quan sát phương Tây - vốn quen với tính chất gay gắt và công khai của việc thực thi chính sách ở nước họ - có thể bối rối trước sự miễn cưỡng của các quan chức Nga trong việc nêu rõ những hệ quả tiềm tàng, thì thông điệp lại rất rõ ràng.

Nga hiện đã chuyển sang giai đoạn hành động để bảo vệ lợi ích của mình. Mối đe dọa trả đũa của Nga đã bao trùm toàn bộ vụ việc đánh cắp tài sản do EU dẫn đầu như thanh gươm Damas treo lơ lửng, nhưng giờ đây, phát súng đầu tiên đã được bắn ra.

Thoạt nhìn, một vụ kiện chống lại Euroclear ở Moscow dĩ nhiên không có nhiều ý nghĩa: nNgân hàng trung ương Nga gần như chắc chắn sẽ thắng kiện, và Euroclear có lẽ thậm chí sẽ không đưa ra bất kỳ lời bào chữa nào tại một tòa án Nga. Vụ kiện của Nga được đánh giá là mạnh mẽ ngay cả khi không xét đến lợi thế sân nhà.

Đối với cả Euroclear và EU, rủi ro rõ ràng lớn hơn nhiều - nhưng khó xác định hơn - so với bất kỳ khoản tiền nào họ có thể phải chịu trách nhiệm trong trường hợp phán quyết của tòa án Nga. Nếu vụ kiện của Nga lan sang các khu vực pháp lý khác, quá trình kiện tụng phức tạp và kéo dài có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho công ty, chưa kể đến uy tín toàn cầu của EU và môi trường đầu tư của khối.

Nhiều người ủng hộ kế hoạch tịch thu tài sản đã chỉ ra một cách chính đáng rằng Nga khó có thể thắng kiện tại một khu vực pháp lý của EU. Nhưng chiến trường lại nằm ở nơi khác.

Nếu Nga có thể giành được lệnh cấm ở một quốc gia trung lập nơi Euroclear hoạt động, điều đó có thể tạo ra những khó khăn về hậu cần và rủi ro về uy tín rất lớn cho châu Âu.

Euroclear, theo chính lời thừa nhận của mình, vẫn đang nắm giữ tài sản của khách hàng trị giá khoảng 16 tỷ euro tại Nga. Số tiền này đã bị đóng băng, nhưng một số phận tồi tệ hơn có thể chờ đợi chúng nếu Nga trả đũa. Thông báo về vụ kiện hôm thứ Sáu không đề cập đến số tiền đó và liệu có thể có thêm hành động nào nữa đối với chúng hay không. Nhưng thông báo đó không cần thiết: Hàm ý đã rõ ràng.

Giám đốc điều hành Euroclear Valerie Urbain cũng đã đề cập đến các khoản tiền này, thừa nhận rằng bà lo ngại Nga sẽ có động thái chống lại chúng. Bà thường xuyên lên tiếng phản đối kế hoạch cho vay này và thậm chí cảnh báo rằng công ty của bà có thể đối mặt với nguy cơ phá sản nếu các lệnh trừng phạt đối với Nga được dỡ bỏ, nhưng châu Âu đã phân bổ số tiền đó cho những mục đích khác. Tất nhiên, với vai trò trung tâm của Euroclear trong hệ thống tài chính, EU sẽ buộc phải can thiệp.

Đúng là EU đã viện dẫn điều khoản khẩn cấp - Điều 122 - để giữ cho các khoản tiền của Nga bị đóng băng vô thời hạn và đề phòng trường hợp các lệnh trừng phạt đột ngột bị dỡ bỏ.

Nhưng điều đó hầu như không làm giảm nguy cơ rằng một thỏa thuận rộng lớn nhằm chấm dứt chiến tranh sẽ dẫn tới việc dỡ bỏ việc đóng băng tài sản Nga, cho dù việc hoàn trả số tiền này cho chủ sở hữu hợp pháp của nó có thể không hề đơn giản (Mỹ, chẳng hạn, đã đề xuất cho phép các công ty Mỹ tiếp cận số tiền này).

Đối với cả Euroclear và EU, điều này không chỉ đơn thuần là việc tính toán số liệu trên bảng tính. Một ngân hàng lưu ký không phải là một tài sản vật chất có thể chịu được sự quản lý yếu kém và vẫn còn nguyên vẹn để chuyển giao cho chủ sở hữu mới. Nó tồn tại nhờ vào niềm tin mà các nhà đầu tư đặt vào nó, tin rằng nó sẽ là người giữ hộ đáng tin cậy cho tài sản của họ. Lịch sử đã chứng minh các tổ chức tài chính có thể nhanh chóng gặp nguy hiểm như thế nào một khi niềm tin đó bị phá vỡ.

Vụ kiện của Nga tại Moscow khó có thể được coi là một bước đi quyết định, nhưng nó đã đẩy vấn đề vào một tình thế rất khó xử đối với những người đang nhắm đến nguồn vốn của Nga.