Ukraine nhận tin xấu từ châu Âu
 

Châu Âu chỉ phân bổ khoảng 4,2 tỷ euro (4,92 tỷ USD) viện trợ mới, hoàn toàn không đủ bù đắp khoảng trống mà Mỹ để lại.

Báo The Kyiv Post ngày 12/12 dẫn thông tin của Viện Kinh tế Thế giới Kiel (IfW Kiel) cho biết tổng lượng cam kết viện trợ mới cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine trong năm 2025 từ các quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) không bao gồm Mỹ, cùng với đóng góp quan trọng từ Australia, Canada và Nhật Bản, đang trên đà giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi Liên bang Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào tháng 2/2022.

Theo báo The Kyiv Post, IfW Kiel là một trung tâm nghiên cứu và viện tư vấn hàng đầu của Đức, có liên kết chặt chẽ với Đại học Kiel nhưng độc lập về tổ chức.

Giới phân tích trong và ngoài Ukraine nhìn chung xem Ukraine Support Tracker - công cụ theo dõi chi tiết viện trợ dành cho Ukraine từ tháng 1/2022 của IfW Kiel - là tiêu chuẩn vàng về độ chính xác.

Theo phát hiện mới nhất của IfW Kiel, tổng hợp dữ liệu đến cuối tháng 10/2025, kể từ khi Mỹ chấm dứt hỗ trợ quân sự và tài chính cho Ukraine vào tháng 2/2025, châu Âu chỉ phân bổ khoảng 4,2 tỷ euro (4,92 tỷ USD) viện trợ mới - một dòng tiền hoàn toàn không đủ bù đắp phần Mỹ rút lại.

Dữ liệu mới của IfW Kiel cho thấy tình hình còn có thể tệ hơn đối với tương lai của Ukraine vì viện trợ không phải từ Mỹ dường như đang lao dốc mạnh sau khi Nhà Trắng chuyển hướng, nghiêng về ủng hộ Moskva: giảm từ mức đỉnh 20 tỷ euro (23,44 tỷ USD) trong ba tháng 4-6/2025 xuống chỉ còn 11,5 tỷ euro (13,48 tỷ USD) từ tháng 7-9/2025,.

Giáo sư Christoph Trebesch, trưởng dự án Ukraine Support Tracker, cho biết: “Châu Âu đã không duy trì được động lực trong nửa đầu 2025. Sự chậm lại gần đây khiến châu Âu khó có thể bù đắp việc Mỹ vắng mặt trong hỗ trợ quân sự năm 2025. Nếu tốc độ chậm chạp này tiếp tục trong các tháng còn lại, năm 2025 sẽ trở thành năm có mức phân bổ viện trợ mới thấp nhất cho Ukraine kể từ khi cuộc chiến toàn diện bùng nổ vào năm 2022”.

Nghiên cứu của IfW Kiel cũng phát hiện sự chênh lệch trong mức đóng góp ngày càng lớn với việc Pháp, Đức và Anh gần đây đã tăng viện trợ đáng kể, nhưng vẫn kém xa các nước Bắc Âu nếu xét theo tỷ lệ GDP.

Đan Mạch, Estonia và Litva (Lithuania) lần lượt là các nhà tài trợ cam kết mạnh mẽ nhất tính theo đầu người, với tỷ lệ viện trợ tương đương 2,8%-3,3% GDP quốc gia. Ngược lại, những nước có nền kinh tế lớn nhưng đóng góp ít ỏi gồm Tây Ban Nha (0,62% GDP) và Italy (0,74% GDP).

Theo chuyên gia Taro Nishikawa thuộc Ukraine Support Tracker, “các khoản phân bổ cao hơn từ Pháp, Đức và Anh là đáng kể. Nhưng ngay cả ba nước này vẫn đứng sau các quốc gia Bắc Âu nếu xét về tỷ lệ. Trong khi đó, sự sụt giảm viện trợ từ Tây Ban Nha và Italy là một bước lùi đáng kể, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chia sẻ gánh nặng công bằng hơn trong toàn châu Âu”.

Báo cáo chính sách tháng 3 của IfW Kiel cho thấy để lấp đầy khoảng trống viện trợ mà Mỹ để lại sau khi rút cam kết “giúp Kyiv tự vệ trước Liên bang Nga chừng nào còn cần thiết” như lời cựu Tổng thống Joe Biden, các nước ủng hộ Ukraine cần tăng mức đóng góp từ 0,1% GDP lên khoảng 0,21% GDP.

Ở cấp song phương, để thay thế viện trợ Mỹ, các nước cần:

- Các thể chế EU: tăng từ 6 tỷ euro lên 9 tỷ euro/năm

- Anh: từ 5 tỷ lên 6,5 tỷ euro

- Pháp: từ 1,5 tỷ lên 6 tỷ euro

- Italy: từ 800 triệu lên 4,5 tỷ euro

- Tây Ban Nha: từ 500 triệu lên 3 tỷ euro

- Các nhà tài trợ còn lại: từ 14 tỷ lên 16,5 tỷ euro

Theo tính toán, mức tăng đó tương đương gánh nặng thêm 105-106 USD/năm cho một người nộp thuế trung bình tại Italy và 50-51 USD/năm cho người nộp thuế trung bình tại Anh.

Ngoài vấn đề thiếu tiền, báo cáo của IfW Kiel xác nhận việc Mỹ trên thực tế “ủng hộ” lập trường của Điện Kremlin về Ukraine đã khiến Kyiv mất quyền tiếp cận trực tiếp các loại vũ khí công nghệ cao của Mỹ mà Lực lượng Vũ trang Ukraine trước đây sử dụng rất hiệu quả, như hệ thống tên lửa phóng loạt cơ độ cao HIMARS/M270 hay tên lửa phòng không Patriot.

Trong khi đó, ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu không thể sản xuất số lượng lớn các hệ thống tương đương.

Tổng thống Volodymyr Zelensky hôm 11/12 nói chính phủ ông kỳ vọng nhận được 15-16 tỷ USD thông qua Danh sách Yêu cầu ưu tiên của Ukraine (PURL) - cơ chế cho phép Kyiv nhận vũ khí Mỹ nếu các nước NATO thanh toán trước toàn bộ, kèm phụ phí 10%.

Trong chuyến thăm Berlin, hội đàm với Ngoại trưởng Đức Johann Wadephu mới đây, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte nói: “Tôi kỳ vọng nhiều đồng minh hơn sẽ đóng góp vào PURL, và tăng cường hỗ trợ Ukraine theo nhiều cách khác. Chương trình này đã cung cấp 75% số tên lửa Patriot và 90% số tên lửa phòng không khác cho Ukraine trong năm nay”.

PURL dự kiến cung cấp 5 tỷ USD vũ khí Mỹ cho Ukraine vào cuối năm 2025.

Tổng Thư ký NATO cho biết, con số 15-16 tỷ USD mà tổng thống Zelensky nêu là “dự kiến”, đồng thời kêu gọi các nước ủng hộ Ukraine “duy trì đà hỗ trợ”.

Tuy nhiên, để đạt quy mô hỗ trợ đó vào năm 2026, các đồng minh phải tăng viện trợ vượt xa mức hiện nay, hoặc Kyiv sẽ phải cắt giảm chi tiêu trong nước vốn đang được tài trợ một phần hoặc toàn bộ từ viện trợ quốc tế.

Theo số liệu gần đây, ngân sách quốc gia của Ukraine khoảng 95,5 tỷ USD, nhưng thu ngân sách chỉ được 50-57 tỷ USD và thâm hụt 38,8 tỷ USD (42% chi tiêu), như vậy phần lớn được lấp đầy bằng viện trợ hoặc cho vay từ các đồng minh.

Trong những thời kỳ thiếu ngân sách, chính phủ Zelensky từng cắt giảm các chương trình an sinh xã hội như lương hưu, giáo dục và y tế để ưu tiên quốc phòng. Ngay trong lĩnh vực quân sự, điểm yếu lớn là khó bảo đảm trả lương đầy đủ và đúng hạn cho lực lượng khoảng 1 triệu binh sĩ.

VietBF@ sưu tập