VietBF - Xét xử vắng mặt đối với bị can đang bị truy nã: Pháp luật quy định như thế nào?

Pháp luật tố tụng hiện nay còn cho phép xét xử vắng mặt đối với bị can, bị cáo đang trốn truy nã nên hoạt động tố tụng trong vụ án này có thể tiến hành song song vừa truy nã vừa truy tố, xét xử theo quy định của pháp luật.

Ngày 5/12, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định truy nã đối với bị can Nguyễn Văn Đài (SN 1969, ở tỉnh Hưng Yên) và Lê Trung Khoa (SN 1971, ở tỉnh Thanh Hóa) về tội “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” quy định tại khoản 2 Điều 117, Bộ luật Hình sự hiện hành. Theo đó, Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an đang điều tra vụ án “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.

Quá trình điều tra vụ án, cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can số 298/QĐ-ANĐT-P3 ngày 18/11/2025 và Quyết định truy nã số 1643/QĐTN-ANĐT-P3 ngày 5/12/2025 đối với Nguyễn Văn Đài.

Bên cạnh đó, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can số 296/QĐ-ANĐT-P3 ngày 17/11/2025 và Quyết định truy nã số 1642/QĐTN-ANĐT-P3 ngày 05/12/2025 đối với Lê Trung Khoa. Khoa và Đài cùng bị khởi tố về tội danh trên.

Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an yêu cầu bị can Nguyễn Văn Đài, bị can Lê Trung Khoa ra đầu thú để phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử và được hưởng chính sách khoan hồng của pháp luật. Nếu phát hiện bị can Nguyễn Văn Đài, bị can Lê Trung Khoa đang ở đâu, bất kỳ người nào cũng có quyền bắt và giải ngay đến cơ quan công an, Viện kiểm sát hoặc UBND nơi gần nhất. Sau khi bắt hoặc tiếp nhận bị can Nguyễn Văn Đài, bị can Lê Trung Khoa phải báo ngay cho Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an, địa chỉ: số 10 phố Trần Kim Xuyến, phường Yên Hòa, Hà Nội, theo số điện thoại: 069.220.9109

Bạn đọc đặt câu hỏi, trường hợp xét xử vắng mặt đối với người đang bị truy nã? luật sư Nguyễn Hồng Thái, Giám đốc Công ty Luật TNHH Quốc tế Hồng Thái và Đồng nghiệp, Đoàn luật sư TP Hà Nội cho biết, một điểm mới đáng chú ý trong pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam hiện nay là có thể xét xử vắng mặt đối với người đang bị truy nã, làm cơ sở để bản án có hiệu lực pháp luật, phối hợp với các quốc gia để tiến hành dẫn độ người phạm tội về Việt Nam chấp hành án. Cụ thể, Thông tư liên tịch số 05/2025/TTLT-BCA-BQP-VKSNDTC-TANDTC ngày 1/7/2025 của bộ công an, bộ quốc phòng, VKSND Tối cao và TAND Tối cao của Việt Nam quy định về phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng trong thực hiện trình tự, thủ tục điều tra, truy tố, xét xử vắng mặt bị can, bị cáo theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 233, khoản 2 và khoản 3 Điều 243, điểm a và điểm b khoản 2 Điều 290 của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Xét xử vắng mặt đối với người bị buộc tội?
Theo luật sư Nguyễn Hồng Thái, cơ quan điều tra sẽ tiến hành các hoạt động điều tra, xác minh để xác định trường hợp và điều kiện ban hành bản kết luận điều tra đề nghị truy tố trong trường hợp vắng mặt bị can theo quy định tại khoản 2 Điều 233 của Bộ luật Tố tụng hình sự và Điều 4 của Thông tư liên tịch này. Các tài liệu xác định bị can vắng mặt được đưa vào hồ sơ vụ án và chuyển cho Viện kiểm sát để kiểm sát theo quy định.

Chậm nhất 20 ngày trước khi kết thúc điều tra vụ án có bị can vắng mặt, Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát phải phối hợp, tổ chức họp thống nhất đánh giá toàn bộ chứng cứ, tài liệu và các thủ tục tố tụng của vụ án, nếu thấy có đủ căn cứ, điều kiện để kết thúc điều tra, kết luận điều tra đề nghị truy tố trong trường hợp vắng mặt bị can theo quy định tại khoản 2 Điều 233 của Bộ luật Tố tụng hình sự và Điều 4 của Thông tư liên tịch này thì Cơ quan điều tra ban hành bản kết luận điều tra đề nghị truy tố. Việc thống nhất đánh giá chứng cứ, tài liệu và các thủ tục tố tụng của vụ án phải được lập biên bản, đưa vào hồ sơ vụ án.

Trường hợp không biết bị can đang ở đâu và việc truy nã không có kết quả theo điểm a khoản 1 Điều 4 của Thông tư liên tịch này mà hết thời hạn điều tra, nhưng không đủ điều kiện ra kết luận điều tra đề nghị truy tố vắng mặt bị can quy định tại khoản 2 Điều 4 của Thông tư liên tịch này, Cơ quan điều tra phải ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án hoặc quyết định tạm đình chỉ điều tra bị can theo quy định tại Điều 229 của Bộ luật Tố tụng hình sự; việc giải quyết vụ án thực hiện theo thủ tục chung. Bản kết luận điều tra đề nghị truy tố trong trường hợp vắng mặt bị can phải có các nội dung quy định tại Điều 233 của Bộ luật Tố tụng hình sự; lý do và căn cứ để kết luận điều tra đề nghị truy tố vắng mặt bị can.

Thông tư cũng quy định trong giai đoạn truy tố, cơ quan tiến hành tố tụng cũng có quyền truy tố đối với người đang bị truy nã. Cụ thể, Điều 6 của Thông tư liên tịch quy định truy tố vắng mặt đối với bị can như sau: trường hợp Cơ quan điều tra kết luận điều tra đề nghị truy tố trong trường hợp vắng mặt bị can thì Viện kiểm sát phải tiến hành các hoạt động để xác định trường hợp và điều kiện ban hành bản cáo trạng truy tố trong trường hợp vắng mặt bị can theo quy định tại khoản 2 Điều 243 của Bộ luật Tố tụng hình sự và Điều 4 của Thông tư liên tịch này. Các tài liệu xác định bị can vắng mặt được đưa vào hồ sơ vụ án.

Trường hợp Cơ quan điều tra kết thúc điều tra theo thủ tục chung nhưng trong giai đoạn truy tố bị can trốn hoặc không biết bị can ở đâu, Viện kiểm sát đề nghị Cơ quan điều tra ra quyết định truy nã bị can. Nếu hết thời hạn truy tố mà việc truy nã không có kết quả thì Viện kiểm sát xem xét, quyết định truy tố vắng mặt bị can nếu có đủ căn cứ, điều kiện quy định tại khoản 2 Điều 243 của Bộ luật Tố tụng hình sự và Điều 4 của Thông tư liên tịch này.

Trường hợp Cơ quan điều tra kết luận điều tra đề nghị truy tố trong trường hợp vắng mặt bị can nhưng đến giai đoạn truy tố, bị can trở về, đầu thú hoặc bắt được bị can hoặc trường hợp Viện kiểm sát xác định không đủ căn cứ, điều kiện để quyết định truy tố vắng mặt bị can theo quy định tại khoản 2 Điều 243 của Bộ luật Tố tụng hình sự và Điều 4 của Thông tư liên tịch này thì Viện kiểm sát giải quyết vụ án theo thủ tục chung. Bản cáo trạng truy tố trong trường hợp vắng mặt bị can phải có các nội dung quy định tại Điều 243 của Bộ luật Tố tụng hình sự; lý do và căn cứ để truy tố vắng mặt bị can.

“Trong quá trình tiến hành tố tụng, gây ảnh hưởng đến hoạt động tố tụng, trước tình hình đó thì Thông tư liên tịch này đã giải quyết được vấn đề vướng mắc về thủ tục, là cơ sở để cơ quan tiến hành thủ tục tiến hành điều tra, truy tố và xét xử vắng mặt đối với người bị buộc tội”, luật sư Nguyễn Hồng Thái phân tích.