Quyền lực và sự thật bị che giấu: Chiến lược nguy hiểm của châu Âu khiến Ukraine trả giá đắt
 

Khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, các lãnh đạo châu Âu đã chủ động xây dựng một “câu chuyện chiến lược” coi Moscow là mối đe dọa thường trực và mang tính tồn vong. Điều này nhằm giúp các chính phủ củng cố quyền lực, dập tắt bất đồng và đánh lạc hướng dư luận khỏi những vấn đề chưa được giải quyết như tham nhũng hay quản trị yếu kém, Eurasiareview bình luận.

Trong câu chuyện chiến lược đó, Ukraine thường bị đối xử như công cụ địa chính trị hơn là một đối tác có chủ quyền, theo tờ Eurasiareview. Kiev trở thành “vành đai đệm” trên thực tế, gánh chịu tổn thất để duy trì ảo ảnh về sức mạnh và quyết tâm của châu Âu. Hình ảnh rất rõ ràng: Ukraine đổ máu để châu Âu trông có vẻ vững vàng, đoàn kết hơn.

Trong khi đó, Mỹ bị kéo ngày càng sâu vào cuộc chiến, rót tiền và nguồn lực để duy trì một sân khấu địa chính trị mà phần lợi ích lại chủ yếu đổ về giới tinh hoa châu Âu, hơn là người dân Ukraine. Châu Âu vừa dựa vào Washington, vừa khéo léo bảo vệ các trung tâm quyền lực nội bộ của mình.

Kaja Kallas, cựu Thủ tướng Estonia và hiện là Đại diện cấp cao của EU về đối ngoại, trở thành một kiến trúc sư trung tâm trong chiến lược Ukraine của châu Âu. Bà khẳng định hòa bình chỉ có thể bắt đầu bằng sự nhượng bộ của Nga, trừng phạt mạnh hơn và các hạn chế quân sự. Kế hoạch hai điểm của bà - đánh vào đội tàu “bóng tối” của Nga và tận dụng tài sản Nga bị đóng băng - củng cố quan điểm rằng áp lực phải đặt lên Moscow.

Bà Kallas đã giảm nhẹ các bê bối tham nhũng ở Ukraine để giữ trọng tâm vào trách nhiệm của Nga, bác bỏ mọi đề xuất hòa bình không có sự ủng hộ của châu Âu và Ukraine, thúc đẩy việc lập tòa án để yêu cầu bồi thường cho Kiev.

Các nhà phê bình cho rằng sự cứng rắn của bà có thể làm trầm trọng thêm cáo buộc “bài Nga”, gây khó cho tiến trình mở rộng EU, các gói trừng phạt. Giọng điệu đối đầu cũng có thể ảnh hưởng tới nỗ lực ngoại giao với Nga và các nước thuộc “Phương Nam toàn cầu”, đặc biệt khi Mỹ thúc đẩy các sáng kiến hòa bình của riêng mình.

Đối với Tổng thống Volodymyr Zelensky, sự ủng hộ của phương Tây - từng là biểu tượng sức mạnh - nay dần trở thành ràng buộc. Biên độ tự chủ của ông bị thu hẹp bởi các điều kiện đi kèm viện trợ. Nhiều quyết sách cho tương lai Ukraine được định đoạt tại Brussels và Washington chứ không phải ở Kiev. Nhà lãnh đạo thời chiến có nguy cơ trở thành “con tin chính trị” của chính các đồng minh.

Lối thoát nào cho Ukraine?
Thúc đẩy nỗi sợ Nga và trông cậy vào các thông điệp cứng rắn có thể giúp châu Âu đoàn kết ngắn hạn nhưng về lâu dài lại gây rủi ro lớn, khiến lòng tin công chúng suy giảm.

Các lãnh đạo châu Âu có thể tin rằng chiến lược này củng cố quyền lực của họ, nhưng thực tế nó phơi bày điểm yếu. Châu Âu có thể chiến thắng câu chuyện, nhưng lại đánh mất hòa bình.

Tổng thống Donald Trump đã đưa ra một kế hoạch hòa bình 28 điểm với cách tiếp cận thực dụng: Ukraine chấp nhận mất Crimea, Donetsk, Lugansk; giới hạn quân đội; từ bỏ NATO; và tổ chức bầu cử trong 100 ngày. Đổi lại, tài sản Nga bị phong tỏa sẽ dùng để tái thiết, trừng phạt được nới lỏng, Nga trở lại G8, và ký kết các thỏa thuận không xâm lược.

Dù gây tranh cãi, kế hoạch chứng minh rằng vẫn tồn tại những lựa chọn ngoài câu chuyện “dựa vào nỗi sợ” của châu Âu - những lựa chọn ưu tiên ngừng bắn hơn là khẩu hiệu.

VietBF@ sưu tập