"Đồng minh" yểm trợ, Nga tung đòn bất ngờ: Lính Ukraine choáng váng, đến vũ khí cũng nằm im không dám đáp trả
 

Sương mù - được giới truyền thông phương Tây gọi là "đồng minh" đặc biệt của Nga, đang bao phủ miền Đông Ukraine, kéo theo đó là hiểm nguy.

Theo Forbes ngày 25/11, với lực lượng phòng thủ Ukraine, lớp thời tiết âm u trên tiền tuyến đã trở thành một đối thủ chẳng kém gì quân đội Nga, khiến những chiếc máy bay không người lái – vốn là công cụ phòng thủ chủ lực – phải nằm im, tạo điều kiện để các đơn vị nhỏ của đối phương len sâu vào phía sau phòng tuyến. Thực trạng này diễn ra trong bối cảnh Ukraine đang thiếu hụt nhân lực khi mùa đông cận kề.

“Trong sương mù dày đặc, quân Nga không di chuyển như trong sách giáo khoa,” Anatolii Tkachenko – chỉ huy một đơn vị pháo cối thuộc Lữ đoàn Tấn công Độc lập số 92, lực lượng vừa rời khỏi chiến sự ở Pokrovsk – nói. “Họ băng qua cánh đồng trống, rồi bất ngờ xuất hiện sâu 8–10 km ở hậu tuyến chúng tôi. Họ liên tục đụng độ – với đội pháo cối, phi công UAV, với tất cả mọi người.”

Sự thay đổi này đánh dấu bước tiến lớn trong cách Nga mở các đợt tấn công ở miền Đông Ukraine. Những tuần gần đây, quân đội Moscow tận dụng điều kiện tầm nhìn hạn chế – sương mù, mưa, mây thấp – để tiến công mà không bị UAV Ukraine phát hiện hay tấn công.

Với Ukraine, quốc gia đang ngày càng phụ thuộc vào UAV để bù đắp thiếu hụt nhân lực, thời tiết xấu đã làm vô hiệu hóa một lợi thế quan trọng, dù chỉ tạm thời.

Thế tiến thoái lưỡng nan của Ukraine

Do lực lượng bộ binh bị dàn trải mỏng trên hàng trăm km tiền tuyến, Ukraine phải dựa vào các đơn vị UAV để gia tăng sức mạnh. Maria Berlinska, người đứng đầu dự án Máy bay không người lái Chiến thắng, cho biết hồi tháng 10 rằng trung bình mỗi km tiền tuyến chỉ có bốn đến bảy lính bộ binh Ukraine trấn giữ.

Hệ thống phòng thủ này phụ thuộc mạnh vào trinh sát trên không và UAV kamikaze (FPV) để phát hiện và tiêu diệt lực lượng Nga đang áp sát. Nhưng thời tiết xấu hạn chế tầm nhìn và phạm vi bay, khiến hoạt động UAV bị đình trệ. Hệ quả là cả hai bên đều dễ tiếp tế, sơ tán thương binh và di chuyển hơn – nhưng Nga, với ưu thế quân số, hưởng lợi nhiều hơn.

“Chúng tôi phải giảm hoạt động pháo binh vì bầu trời chưa bao giờ trống,” Tkachenko nói. “UAV trinh sát, UAV điều chỉnh – lúc nào cũng có thứ gì đó bay.” Ông cho biết đơn vị cối của mình chỉ khai hỏa “khi có sương mù, mưa hoặc tuyết”.

Dmytro Zhluktenko, phi công UAV thuộc Tiểu đoàn Hệ thống Không người lái Độc lập 413, mô tả tác động phức tạp của thời tiết lên mô hình phòng thủ Ukraine: “Chúng tôi phụ thuộc cực nhiều vào UAV trong học thuyết tác chiến, và thời tiết kiểu này ở Donetsk khiến phòng thủ khó hơn nhiều. Không đủ bộ binh, và đã có trường hợp phi công UAV phải cầm súng chiến đấu. Điều đó rõ ràng ảnh hưởng đến khả năng thực hiện nhiệm vụ UAV – họ phải lo sống sót trước khi nghĩ đến việc bay.”

Theo The Economist, các đội pháo binh Ukraine hiện phải làm việc từ những vị trí bắn được đào sâu dưới lòng đất để tránh UAV Nga. Những hầm này được che bằng cửa sập phủ lá, cho phép pháo thủ trồi lên bắn vài loạt rồi lại lẩn xuống.

Tờ Wall Street Journal đưa tin rằng trên bầu trời Pokrovsk, số UAV Nga áp đảo: cứ 10 chiếc của Nga mới có một chiếc của Ukraine. Tkachenko xác nhận tình trạng bão hòa: “Tại một thị trấn gần đó, họ phóng 37 chiếc Shahed chỉ trong một ngày. Đó chính là mức độ bão hòa chúng tôi đang phải đối mặt.”

Chiến thuật “nghìn vết cắt”

Mick Ryan, thiếu tướng đã nghỉ hưu của Quân đội Úc, viết cho CSIS rằng Nga đang áp dụng chiến thuật “nghìn vết cắt”: các nhóm nhỏ liên tục thăm dò và đánh vào những điểm yếu của phòng tuyến Ukraine.

Ryan phân tích rằng các vị trí tiền tuyến của Ukraine có thể cách nhau tới 1.000 m và thường thiếu lớp phòng thủ chiều sâu. Khi Nga phát hiện một điểm hở, họ lập tức tràn vào bằng bộ binh và UAV, đặc biệt nhắm vào sở chỉ huy và trung tâm điều khiển UAV. Ở nơi không có khoảng hở, Nga dùng bom lượn hoặc UAV Shahed để tạo lỗ thủng, nhất là tại khu vực đô thị.

Chỉ huy Lữ đoàn Jaeger số 68, mang mật danh “Liutyi”, cũng nói với Suspilne rằng lực lượng Nga ở Pokrovsk đang hành động như các nhóm phá hoại – trinh sát, thậm chí cải trang thành dân thường để gây rối phòng thủ.

“Nếu chúng xác định được vị trí của anh, đối phương sẽ tiêu diệt,” Tkachenko nói. “Bằng pháo binh hoặc bom dẫn đường. Anh không có cơ hội thứ hai.”

Khi không thể thâm nhập, quân Nga dùng bom lượn hoặc UAV Shahed để mở đường, đặc biệt ở khu đô thị. Sự kết hợp giữa thời tiết thuận lợi cho xâm nhập và hỏa lực mạnh khiến phòng thủ Ukraine thêm phần bấp bênh.
Chiến đấu 360 độ

Thực tế chiến trường buộc các đơn vị Ukraine phải vượt khỏi vai trò truyền thống. “Phi công UAV FPV cực kỳ hiệu quả ở tầm xa, nhưng điều đó vô nghĩa nếu đối phương đã áp sát vị trí của bạn,” Tkachenko nói. “Ở đây, tất cả – phi công, y tá, tài xế – đều phải sẵn sàng chiến đấu như xạ thủ. Đối phương hiểu rằng dù chúng tiếp cận được người điều khiển, chúng tôi vẫn được huấn luyện để cơ động, phục kích và phản công mạnh.”

Tkachenko mô tả đó là cuộc chiến “360 độ”: “Không còn hướng nào an toàn nữa.”

Dù vậy, quân Ukraine vẫn giữ được mức linh hoạt nhất định. Một số tuyến đường vào Pokrovsk vẫn sử dụng được, và nghịch lý là chính lớp sương mù từng giúp Nga thâm nhập nay lại giúp Ukraine luân chuyển quân vào Myrnohrad.

“Tần suất bắn của chúng tôi phụ thuộc hoàn toàn vào tình hình,” Tkachenko cho biết. “Nếu phát hiện đối phương và bầu trời quang – không âm thanh, không tín hiệu thị giác – chúng tôi sẽ hành động.”

Nhưng những cơ hội như vậy ngày càng ít. Khi bầu trời bị UAV Nga bão hòa và mùa đông đang tới, Ukraine đối mặt thế lưỡng nan chiến lược: mô hình phòng thủ dựa vào UAV không thể vận hành khi UAV khó bay và đối phương dễ xâm nhập. Giải pháp là cần thêm bộ binh để chốt giữ và pháo binh truyền thống để khai hỏa khi UAV không thể hoạt động.

(Theo Forbes, The Economist, Wall Street Journal)