Ukraine sẽ ra sao nếu không có Mỹ?
 

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần trước khiến các thủ đô châu Âu chấn động khi đưa ra tối hậu thư cho Kiev: chấp nhận bản kế hoạch hòa bình bất ngờ của Washington hoặc đối mặt nguy cơ mất viện trợ quân sự và tình báo từ Mỹ. Điều này làm dấy lên câu hỏi Ukraine sẽ ra sao nếu mất sự ủng hộ của Mỹ?

Theo Politico, bản kế hoạch hòa bình sau đó đã được chỉnh sửa theo góp ý của Ukraine và châu Âu, nhưng lời đe dọa vẫn treo lơ lửng trên đầu Kiev. Politico đã phân tích 5 vấn đề trọng yếu từ tối hậu thư của ông Trump và tác động đối với nỗ lực chiến tranh của Ukraine.
1. Châu Âu có thể thay thế Mỹ không?

Theo Politico, câu trả lời là: Không thể, ít nhất là trong ngắn hạn

Christian Mölling – cố vấn cấp cao tại Trung tâm Chính sách châu Âu - nhận định: Châu Âu có thể hỗ trợ Ukraine mà không có Mỹ, nhưng “với mức độ rủi ro cao hơn nhiều”.

Những thứ Washington ngừng cung cấp sẽ gây ra “tổn thất lớn hơn hoặc thay đổi cách Ukraine tiến hành chiến sự”. Dù vậy, việc châu Âu đạt được mức hỗ trợ tương đương Mỹ hiện nay là “gần như bất khả thi”.

Dù châu Âu cung cấp đạn pháo, xe tăng, tiêm kích… nhưng vũ khí Mỹ vẫn là xương sống với quân đội Ukraine. Đặc biệt là, nếu thiếu Mỹ, Ukraine sẽ có khoảng trống lớn nhất về phòng không.

Ukraine phụ thuộc đáng kể vào hệ thống Patriot và tên lửa đánh chặn PAC-3 do Mỹ độc quyền sản xuất.

“Chỉ Mỹ có thể sản xuất tên lửa PAC-3 MSE", chuyên gia Mykola Bielieskov nói.

Mỹ vừa phê duyệt thương vụ 105 triệu USD bán tên lửa Patriot cho Ukraine.

Châu Âu có hệ thống SAMP/T và chuẩn bị đưa vào SAMP/NG, nhưng không đủ để thay thế khi Nga tấn công tên lửa và bom lượn gần như mỗi ngày.
2. Việc chia sẻ tình báo của Mỹ quan trọng thế nào?

Câu trả lời là nó mang ý nghĩa sống còn với Ukraine. Khả năng phát hiện sớm tên lửa Nga của Ukraine phụ thuộc nặng nề vào mạng lưới vệ tinh và cảm biến mật độ cao của Mỹ - thứ mà châu Âu không thể sánh bằng.

Ông Trump từng ngừng chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine hồi tháng 3. Nếu điều này tái diễn: Ukraine sẽ khó phát hiện tên lửa Nga sớm; Khó tiến hành phản công tầm xa vào radar, phòng không và cơ sở dầu mỏ của Nga; Nhiều sinh mạng sẽ bị đe dọa hơn.

Ukraine có vệ tinh thuê từ ICEYE và khả năng trinh sát riêng của châu Âu, nhưng theo các chuyên gia, nó “không thể nào đạt tới mức của Mỹ”.

Một binh sĩ thuộc Lực lượng Không người lái Ukraine thừa nhận: “Không có Mỹ, khả năng tấn công tầm xa của chúng tôi sẽ bị suy giảm nghiêm trọng".
3. Châu Âu đã chi nhiều hơn Mỹ - vậy sao vẫn phụ thuộc Washington?

Đúng là từ đầu năm 2025, chi tiêu quân sự hàng tháng của châu Âu cho Ukraine vượt xa Mỹ, khi viện trợ của Washington gần như bằng 0.

Nhưng Mỹ không dừng cung cấp vũ khí - họ chuyển sang bán thông qua cơ chế PURL (Prioritized Ukraine Requirements List): Châu Âu chuyển tiền trực tiếp cho các công ty quốc phòng Mỹ - Mỹ sản xuất vũ khí mà Ukraine không thể mua từ nơi khác.

Vì vậy, dòng vũ khí mang tính “độc quyền” như Patriot vẫn tiếp tục, nhưng quyền kiểm soát nằm trong tay Washington, không phải châu Âu.

Theo chuyên gia Mölling, vấn đề lớn hơn là Mỹ “không còn hành xử như một đối tác ổn định”, sẵn sàng thay đổi điều kiện bất cứ lúc nào theo “tâm trạng chính trị”.
4. Mỹ có thực sự dừng bán vũ khí cho Ukraine?

Câu trả lời là hoàn toàn có thể. Dù logic thương mại khiến việc ngừng bán khó xảy ra (PURL có 3,5 tỷ USD đơn hàng), nhưng: Chính phủ Mỹ có thể dừng xuất khẩu bằng một quyết định duy nhất; Washington có thể giữ lại các lô hàng, làm chậm tái xuất khẩu, dùng viện trợ làm đòn bẩy gây sức ép.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói thẳng: “Chúng ta không thể tiếp tục gửi hoặc bán lượng vũ khí khổng lồ mãi mãi".
5. Ukraine có thể tiếp tục chiến đấu nếu Mỹ rút lui?

Câu trả lời là có, nhưng rủi ro sẽ tăng vọt. Ukraine đã xây dựng ngành công nghiệp quốc phòng mạnh nhất châu Âu hiện nay. Kiev đã tự sản xuất được: Drone trinh sát và tấn công; Tên lửa tầm trung và tầm xa; Hệ thống pháo và đạn dược và nhiều loại khí tài chiến trường khác.

Tổng thống Zelensky từng tuyên bố Ukraine nay tự sản xuất được 60% nhu cầu chiến trường. Nhưng 40% còn lại - trong đó có phòng thủ tên lửa - vẫn phải dựa vào các đối tác. Do đó, nếu thiếu Mỹ, Ukraine sẽ Không thể đánh chặn tên lửa đạn đạo; Có thể tiếp tục chiến đấu nhưng phải “chịu nhiều rủi ro hơn”; Phải điều chỉnh chiến thuật theo hướng tốn kém hơn về nhân lực.

Tuy vậy, một số chuyên gia vẫn lạc quan nhận định rằng, Ukraine đã chứng minh họ có khả năng trụ vững ngay cả trong những giai đoạn thiếu đạn, thiếu Patriot và bị Nga tấn công dữ dội.

“Ukraine chưa bao giờ sụp đổ hay đầu hàng. Họ sẽ tiếp tục chiến đấu, kể cả khi bị ông Trump bỏ rơi", một chuyên gia nhận định.