Trung tâm Obama bị chỉ trích là "Đài kỷ niệm cá nhân", gây phẫn nộ ở Chicago
 

Dự án Trung tâm Obama trị giá 850 triệu USD tại Chicago đang trở thành tâm điểm của làn sóng phản đối dữ dội từ cộng đồng địa phương và giới sử học. Công trình đồ sộ này, được gọi mỉa mai là “Obamalisk”, không chỉ bị cho là phá vỡ cảnh quan của công viên lịch sử mà còn biến không gian công cộng thành “đài kỷ niệm cá nhân” của cựu Tổng thống Barack Obama.
Trung tâm Obama đang được xây dựng tại Jackson Park, Chicago và dự kiến hoàn thành vào mùa xuân năm 2026. Công trình cao 73m với phong cách thô mộc (brutalist), đã đội vốn từ mức 300 triệu USD ban đầu, thu hút sự chú ý và tranh cãi suốt thập kỷ qua, theo New York Post.

Mặc dù Chicago là nơi khởi phát sự nghiệp chính trị của ông Obama, cựu tổng thống ban đầu đã yêu cầu thành phố phải đấu thầu với New York và Hawaii để giành quyền xây dựng trung tâm. Cuối cùng, Chicago đã phải "nâng cấp" lời đề nghị bằng việc giao khu đất công đắc địa tại Jackson Park. Quỹ Obama đã giành quyền sử dụng 20 mẫu đất công qua thỏa thuận thuê 99 năm với mức giá chỉ 10 USD tượng trưng.


Trung tâm Obama có chiều cao và kích thước vượt quy định của Quốc hội Mỹ đối với các thư viện tổng thống. Ảnh: New York Post.
Hành động chiếm đoạt đất công và việc san bằng Khu vườn phụ nữ lịch sử (tưởng nhớ nữ kiến trúc sư Sophia Hayden) đã gây ra sự phẫn nộ lớn. Ward Miller, Giám đốc tổ chức Preservation Chicago, nhận định: “Thấy chính quyền từng được nhiều người ủng hộ chiếm đoạt đất công là điều rất đáng lo ngại”.

Jackson Park là địa danh lịch sử nổi tiếng, được thiết kế bởi Frederick Law Olmsted, kiến trúc sư của Công viên Trung tâm New York, mang tinh thần của công viên đô thị dân chủ.

Nhiều nhà phê bình cho rằng kiến trúc của công trình giống như “một đài kỷ niệm hay pháo đài dành cho Obama”, đi ngược lại tinh thần dân chủ của công viên. W.J.T. Mitchell, sử gia nghệ thuật tại Đại học Chicago, nhận xét: "Sự đồ sộ của nó vi phạm tinh thần của công viên đô thị dân chủ."


Phần đỉnh của Obamalisk với các từ xuất hiện trong một bài phát biểu của cựu tổng thống. Ảnh: Quỹ Obama.
Graham Balkany, một kiến trúc sư ở Chicago, gay gắt hơn khi cho rằng cựu Tổng thống Obama "không nên xây dựng một pháo đài, một tòa cung điện cho riêng ông ấy ngay giữa lòng công viên công cộng", và rằng hành động này đi ngược lại những giá trị dân chủ mà chính ông Obama từng đề cao.

Đặc biệt, sự "kiêu ngạo" được cho là đã chi phối công trình này, theo lời giáo sư luật Richard Epstein. Cựu Tổng thống Obama được cho là đã trực tiếp đề nghị nhóm kiến trúc sư điều chỉnh chiều cao và thậm chí gửi bản phác thảo cá nhân để định hướng thiết kế. Việc chọn một công ty kiến trúc ở New York thay vì đơn vị địa phương cũng làm giảm niềm tự hào của người dân Chicago.

Giám đốc Miller của Preservation Chicago bày tỏ lo lắng: "Chiều cao và sự thiếu vắng những ô cửa sổ thực sự đáng báo động."

Mặc dù được tài trợ tư nhân, trung tâm vẫn mang tính công-tư do sử dụng đất công và tác động đến hạ tầng thành phố. Valerie Jarrett, cựu cố vấn cao cấp Nhà Trắng, hiện là Giám đốc điều hành Trung tâm Obama với mức lương 740.000 USD/năm.

Các cư dân địa phương lo ngại việc tái cơ cấu đường xá xung quanh trung tâm có thể cô lập khu dân cư nghèo phía nam Jackson Park so với khu Hyde Park giàu có. Thêm vào đó, họ lo rằng nếu quỹ cam kết 400 triệu USD không đủ, người đóng thuế có thể phải gánh chi phí vận hành và bảo trì hằng năm lên tới 30 triệu USD.

Đáng chú ý, trung tâm không đủ điều kiện để được gọi là thư viện tổng thống theo quy định của Quốc hội (do vượt chiều cao và diện tích cho phép) và sẽ không lưu trữ hồ sơ tổng thống. Yếu tố cá nhân còn được nhấn mạnh hơn khi cựu Đệ nhất phu nhân Michelle Obama cũng có triển lãm riêng về trang phục của mình trong khuôn viên dự án.

VietBF@ sưu tập