Trump lệnh kiểm soát không lưu “trở lại làm việc NGAY”: Thưởng 10.000 USD cho người bám trụ, cảnh báo người vắng mặt
 

Lệnh của Trump: “Quay lại làm việc, NGAY” — thưởng 10.000 USD cho người bám trụ
Tổng thống Donald Trump yêu cầu toàn bộ kiểm soát viên không lưu (ATC) “trở lại làm việc, NGAY BÂY GIỜ”, kèm cảnh báo người không chấp hành sẽ bị “trừ nặng”. Ông đồng thời hứa sẽ đề nghị khoản thưởng 10.000 USD/người cho những ATC “yêu nước” đã không nghỉ ngày nào trong giai đoạn chính phủ đóng cửa. Với những người vắng mặt, ông nói sẽ “đánh dấu bất lợi” vào hồ sơ — ít nhất là trong suy nghĩ của ông.

Shutdown siết chặt đời sống: làm không lương, hai kỳ lương = 0
Dù có hy vọng thỏa thuận mở cửa chính phủ, thực tế cho thấy trễ chuyến vì thiếu nhân sự đã xuất hiện ngay đầu tuần. ATC là lực lượng buộc phải làm việc trong shutdown nhưng không được trả lương, nhiều người đã nhận hai kỳ lương “0 USD”. Bộ trưởng Giao thông Sean Duffy cho biết một số ATC phải tính chuyện làm thêm, từ lái xe công nghệ đến giao đồ ăn, để lo chi phí gia đình.

“Muốn rời thì rời, không bồi thường” — lời kêu gọi gây tranh cãi
Ông Trump thúc giục những ai muốn rời khỏi ngành thì “cứ làm ngay, không có bất kỳ khoản thanh toán hay trợ cấp thôi việc nào”, cam kết sẽ nhanh chóng thay bằng “những người yêu nước thực sự”. Thông điệp cứng rắn này được đưa ra giữa lúc hệ thống đang chịu áp lực nhân lực lớn chưa từng thấy kể từ khi shutdown bắt đầu.

NATCA: Ghi nhận nỗ lực, nhưng ATC “không phải con tốt chính trị”
Nick Daniels, Chủ tịch công đoàn NATCA, nói ông “đón nhận bất cứ điều gì ghi nhận công sức các kiểm soát viên”, sẵn sàng làm việc với Nhà Trắng về mọi vấn đề liên quan. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh không muốn ATC bị biến thành quân cờ chính trị. Theo Daniels, lực lượng này “đã gánh chịu đợt shutdown dài nhất lịch sử nước Mỹ” và xứng đáng được trả lương đầy đủ lẫn sự tôn trọng đúng mức.

Cảnh báo an toàn: mệt mỏi bào mòn kỷ luật, rủi ro tăng lên mỗi ngày
NATCA kêu gọi Quốc hội sớm chấm dứt shutdown, vì “mệt mỏi đã dẫn đến xói mòn an toàn và gia tăng rủi ro mỗi ngày đợt đóng cửa kéo dài”. Khi những người giữ kỷ luật an toàn nghiêm ngặt nhất nước phải nghĩ về chuyện tồn tại — tiền thuê nhà, thực phẩm, trông con — thay vì tập trung tuyệt đối vào luồng không lưu và phân cách đường băng, rủi ro là điều không thể xem nhẹ.

Ảnh hưởng trên bầu trời: chuỗi trễ chuyến từ Phoenix, Vegas đến Dallas, Chicago
Tính đến 10:30 sáng thứ Hai, đã có 11 báo cáo thiếu nhân sự tại các cơ sở của FAA. Phoenix ghi nhận trễ trung bình hơn 2 giờ do TRACON thiếu người đến 5 giờ chiều (ET). Las Vegas cũng trễ trung bình 45 phút. Lệnh “ground stop” ở Dallas–Fort Worth được gỡ, nhưng tower vẫn thiếu người đến 2 giờ chiều, còn trung tâm kiểm soát đường bay tầm cao (ARTCC) thiếu đến 1 giờ chiều.
Chicago O’Hare thiếu nhân sự tại tháp đến 3 giờ chiều, lại thêm bão tuyết ảnh hưởng diện rộng; TRACON Chicago cũng không đủ quân số. Nhiều TRACON khác tại Atlanta, Boston, Detroit, Newark, Orlando và Nam California đều thiếu người, nguy cơ trễ dây chuyền.

“Cuối tuần tệ nhất” & cắt giảm 4% chuyến bay: bức tranh toàn cục
Cuối tuần qua là thời điểm tồi tệ nhất về thiếu hụt nhân sự kể từ đầu shutdown: 146 sự cố nhân lực từ sáng thứ Sáu đến đêm Chủ nhật. Từ 1-10 đến nay đã có 607 báo cáo thiếu nhân sự — gấp hơn 6 lần cùng kỳ năm trước. Hàng chục sân bay lớn phải áp dụng cắt giảm 4% chuyến bay theo yêu cầu chính phủ trong bối cảnh ATC hụt người trải rộng.

Hành khách cần làm gì để giảm rủi ro chuyến đi?
Theo các chuyên gia du lịch, hãy theo dõi chuyến bay cả ở chặng trước xem máy bay của bạn đang đến từ đâu, vì chặng trước trễ sẽ “đổ” sang bạn.
Cài ứng dụng hãng bay và lưu sẵn số tổng đài để xoay xở nhanh khi cần.
Nếu có thẻ lounge, nhân viên dịch vụ khách hàng tại đây đôi khi xử lý lại hành trình nhanh hơn.
Ưu tiên đặt dịch vụ hoàn tiền/đổi được.
Đi sớm hơn bình thường để có “khoảng đệm”.
Chuẩn bị phương án B như thuê xe tự lái.
Nếu có thể, cân nhắc Amtrak hoặc tự lái thay vì bay — đặc biệt khi mùa lễ đến gần, độ trễ có thể còn “dư chấn” kể cả khi shutdown chấm dứt.

Vừa chạy, vừa sửa — an toàn là tuyến cuối cùng không được vượt
Sức ép chính trị thúc đẩy lời hứa thưởng và yêu cầu quay lại làm việc ngay, nhưng “điểm nghẽn” thật sự vẫn là con người và sự mệt mỏi. Mọi nỗ lực mở cửa chính phủ chỉ có ý nghĩa khi bảo toàn tuyến phòng thủ an toàn bay. Trong lúc chờ quyết định cuối cùng, hành khách nên hành động như “người đi đường thông thái”: chuẩn bị kỹ, linh hoạt và luôn có phương án dự phòng.