'Kho báu’ của người Việt: Chuyên gia Việt Nam giúp Cuba nuôi thành công
 

Loài cá được nhắc tới là: Cá rô phi.

Các chuyên gia Việt Nam đã giúp Cuba nuôi thành công cá rô phi, được xem như “kho báu” dưới nước, góp phần giải bài toán an ninh lương thực và giảm nhập khẩu. Theo Hải quan Việt Nam, 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cá rô phi của Việt Nam đạt hơn 63 triệu USD, tăng 174% so với cùng kỳ năm ngoái, vượt kim ngạch xuất khẩu trong 5 năm gần đây.

Tại huyện Palacios, tỉnh Pinar del Rio của Cuba, những lồng cá rô phi trên hồ La Juventud là biểu tượng cho tình hữu nghị Việt Nam – Cuba. Công nghệ nuôi cá rô phi của Việt Nam đã biến vùng này thành “thủ phủ” thủy sản, cung cấp nguồn lợi kinh tế và dinh dưỡng cho người dân. Khẩu hiệu của Pescario, công ty thủy sản hàng đầu Cuba - “Không chỉ ở biển mới có kho báu” - càng thêm ý nghĩa khi những lồng cá ngọt nước trở thành “kho báu” thực sự.

Kỹ thuật đảo ngược giới tính cá do Việt Nam giới thiệu từ năm 2011 đã tăng tỷ lệ cá đực lên 98%, làm nòng cốt cho các mô hình nuôi thâm canh. Sau khi dự án tạm dừng năm 2020, hai lồng nuôi thử nghiệm năm 2023 với 16.000 cá giống đạt trọng lượng trung bình 860g/con sau 3–4 tháng, một số cá thể vượt 1kg, với tốc độ tăng trưởng 8g/ngày – con số mơ ước trước đây tại Cuba.

Thành công này đến từ việc “Cuba hóa” công nghệ Việt Nam: thay hệ thống sục khí hiện đại bằng lồng nuôi nổi tận dụng dòng chảy tự nhiên, thay thức ăn công nghiệp bằng phụ phẩm nông nghiệp bổ sung vi chất. Sản lượng tăng từ 4 tấn/ha (2011) lên 13,3 tấn/ha (2023), thu nhập công nhân từ 13 USD/tháng lên 58 USD/tháng. Mục tiêu năm 2025 là đạt 70–80 tấn cá thương phẩm, tổng sản lượng toàn dự án trên 100 tấn, và đến 2026 Cuba có thể tự chủ công nghệ giống và nuôi thương phẩm.

Dự án còn được Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) hậu thuẫn từ năm 2015 với chương trình cải thiện di truyền trị giá 297.000 USD.

Thông tin từ TTXVN cho hay, Bộ trưởng Công nghiệp Thực phẩm Cuba Alberto López Díaz chia sẻ, mỗi kg cá tiết kiệm được 2 USD nhập khẩu cho đảo quốc này, đồng thời Việt Nam giúp đào tạo thế hệ kỹ thuật viên thủy sản trình độ cao. Thứ trưởng Miladys Naranjo kỳ vọng dự án nhân rộng ra toàn quốc, góp phần giảm 2 tỷ USD chi phí nhập khẩu thực phẩm hàng năm.
Thành công của sự bền bỉ

Thành công tại Palacios là câu chuyện “mài sắt nên kim”. Mỗi lần thất bại, các chuyên gia lại ngồi cùng nhau phân tích và điều chỉnh. Có thời điểm dự án đã phải dừng khi đại dịch Covid-19 bùng phát năm 2020. Đến năm 2023, các chuyên gia lại cùng tái khỏi động, chứng minh sức mạnh hợp tác bền bỉ.

Những mẻ lưới lấp lánh bạc kéo lên từ lồng nuôi không chỉ là cá mà còn là niềm tin vào tương lai. Với Cuba, đây là bước tiến trong hành trình tự chủ lương thực; với Việt Nam, là minh chứng cho triết lý “chia sẻ để cùng phát triển”.

Hợp phần rô phi thuộc Dự án “Hỗ trợ Cuba nuôi trồng thủy sản giai đoạn 3” đã thu hoạch 2 lồng cá tại hồ Los Palacios, với sản lượng trên 13 tấn, cá đạt >850g/con, tỷ lệ sống 95–100%, thời gian nuôi 95–123 ngày – vượt trội so với nuôi truyền thống (4,8 tấn/ha, cá 309g/con, 9 tháng). Khâu thu hoạch được thực hiện ngay trên hồ, bảo quản lạnh và đưa về bờ để cân đo. Kết quả cho thấy mô hình nuôi lồng trên hồ, kết hợp kỹ thuật Việt Nam, hoàn toàn có thể phát triển và nhân rộng, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.