Chính quyền Trump xin tòa phúc thẩm tạm dừng lệnh chi trả đủ tem phiếu SNAP trong tháng 11
 

Diễn biến khẩn: Tòa phúc thẩm được yêu cầu “đóng băng” lệnh chi trả toàn phần
Sáng thứ Sáu, chính quyền Trump nộp đơn khẩn lên Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực Một (First Circuit, Boston) xin tạm dừng lệnh của một thẩm phán ở Rhode Island buộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) phải chi trả đầy đủ quyền lợi tem phiếu thực phẩm (SNAP) cho hàng chục triệu người trong tháng Mười Một, thay vì chỉ cấp một phần như kế hoạch của chính quyền giữa bối cảnh chính phủ liên bang đóng cửa.

Lập luận của Bộ Tư pháp: “Tòa đã vượt quyền chi tiêu”
Bộ Tư pháp (DOJ), đại diện cho USDA, nói thẩm phán John McConnell đã vượt quá thẩm quyền khi ra lệnh hành pháp phải “tìm thêm tiền” để bù phần còn thiếu. Theo DOJ, phán quyết này “đưa ngành tư pháp can dự trực tiếp vào thương lượng ngân sách đang diễn ra”, có thể kéo dài tình trạng đóng cửa và “đùa cợt với nguyên tắc tam quyền phân lập”, vì “tòa án không có quyền phân bổ hay chi tiêu ngân sách”. DOJ mỉa mai rằng không có cơ sở pháp lý nào để buộc USDA “tìm ra bốn tỷ đô trong các… kẽ ghế sô-pha”.

Phán quyết ở Rhode Island: từ chi trả một phần đến yêu cầu chi đủ trong hạn chót
Tuần trước, thẩm phán McConnell buộc USDA bảo đảm nguồn để cấp một phần quyền lợi SNAP trong tháng này. Đầu tuần, USDA thông báo đã cấp tiền để các bang bắt đầu giải ngân phần đó. Nhưng chiều thứ Năm, ông McConnell tiếp tục yêu cầu chính quyền bổ sung phần còn lại, với hạn chót cuối ngày thứ Sáu. Phản ứng tức thì, Nhà Trắng yêu cầu First Circuit can thiệp trước bốn giờ chiều theo giờ miền Đông để chặn lệnh.

Ai bị ảnh hưởng: mạng lưới SNAP và lịch giải ngân chắp vá
Gần bốn mươi hai triệu người đang thụ hưởng SNAP qua lịch chi trả rải suốt tháng. Do chỉ đạo trái chiều, các bang xử lý theo tiến độ khác nhau: nơi hứa sẽ chuyển phần một ngay tuần này; nơi cảnh báo có thể chậm hơn; bang Illinois nói sẽ bắt đầu giải ngân cho nhóm nhận sớm từ thứ Sáu, các nhóm còn lại sẽ nhận đúng lịch nếu có đủ nguồn. Sự chắp vá này khiến các hộ gia đình thu nhập thấp phải “đo tiền từng ngày” giữa mùa mua sắm cuối năm và giá thực phẩm leo thang.

Tranh chấp pháp lý: bối cảnh shutdown và ranh giới quyền lực
Vụ kiện do một liên minh gồm các thành phố, tổ chức phi lợi nhuận, công đoàn và doanh nghiệp nhỏ khởi xướng, lập luận rằng việc cắt giảm giữa chừng sẽ gây tổn hại không thể khắc phục cho cộng đồng dễ tổn thương. First Circuit đã yêu cầu phía nguyên đơn phản hồi trước trưa thứ Sáu, trong khi chính quyền Trump thúc giục tòa tạm dừng ngay để “không cản trở” quá trình thương lượng ngân sách. Tranh chấp phơi bày chiếc “nút thắt” quen thuộc dưới thời Trump: dùng chiến thuật mặc cả ngân sách cứng rắn, đẩy rủi ro vận hành sang các thiết chế an sinh, rồi viện dẫn nguyên tắc phân quyền để né nghĩa vụ chi trả đã được luật định.

Tác động xã hội: từ tòa án đến quầy hàng tạp hoá
SNAP không chỉ là con số trong sổ sách; đó là bữa ăn hằng ngày của hàng triệu gia đình. Khi nguồn chi bị treo vì tính toán chính trị, người nghèo chịu đòn đầu tiên: thẻ phúc lợi hết tiền sớm, nợ cửa hàng cao hơn, phải cắt bớt khẩu phần, con trẻ thiếu bữa tươi. Các bang dù nỗ lực xoay xở vẫn bị đặt vào thế “đi trên dây” vì lệnh tòa cấp dưới – cấp trên thay đổi liên tục, còn kho bạc bang không thể tự ý ứng chi vô thời hạn để “nuôi” một chương trình liên bang.

Bản chất cuộc chiến: ưu tiên chính trị đặt trên an sinh tối thiểu
Những gì diễn ra cho thấy một mô thức điều hành quen thuộc: ưu tiên thắng lợi chiến thuật trong đàm phán ngân sách, sẵn sàng dùng quyền lợi nhóm yếu thế làm đòn bẩy, rồi đẩy quả bóng sang tòa án với lập luận “tòa không được ra lệnh chi tiền”. Cách tiếp cận này biến nhu cầu cơ bản của người dân thành con tin trong một cuộc đấu quyền lực, và tạo ra hỗn loạn hành chính khi các cơ quan liên bang – tiểu bang phải chạy theo mốc giờ pháp lý thay vì phục vụ người thụ hưởng.

Dòng thời gian then chốt trong ngày
Buổi sáng: chính quyền nộp đơn khẩn xin tạm dừng. Giữa trưa: First Circuit yêu cầu liên minh nguyên đơn phản hồi. Cuối buổi chiều: hạn mà Nhà Trắng muốn tòa can thiệp để vô hiệu hóa lệnh buộc chi đủ trong ngày. Trong từng giờ, hàng triệu hộ SNAP chờ xem thẻ có nạp đủ hay vẫn chỉ nhận một phần, còn các bang thấp thỏm điều chỉnh hệ thống chi trả để tránh lỗi hàng loạt.

Thông điệp gửi tới người nghèo: “đợi đã”
Từ Nhà Trắng tới phòng xử, thông điệp thực tế truyền đến quầy thu ngân ở siêu thị chỉ gói gọn trong hai chữ: chờ đợi. Đợi phán quyết mới, đợi ngân sách tạm thời, đợi tiền về thẻ. Và trong khi giới chức tranh cãi về “tam quyền phân lập”, chiếc giỏ hàng của người nghèo lại vơi đi từng bữa.