Phát hiện mộ cổ 2.500 năm chứa đầy kho báu vẫn nguyên vẹn
 

Ngôi mộ Alan tại Alkhan-Kala, phía tây Grozny, Chechnya, chứa đồ trang sức, khí giới và hiện vật niên đại khoảng 2.500 năm.


Các chuyên gia tìm thấy một ngôi mộ cổ chứa đầy kho báu Vyacheslav Argenberg - Getty Images

Trong khi nhiều gò chôn (kurgan) giàu có tại khu vực này trước đây đã bị đào trộm, kurgan vừa khai quật là một trường hợp hiếm hoi còn nguyên vẹn từ giai đoạn đầu của văn hóa Alani.

Hiện vật quý trong mộ chưa từng bị đào trộm

Đoàn khảo cổ do ông Azamat Akhmarov của Viện Hàn lâm Khoa học Cộng hòa Chechnya dẫn đầu đã phát hiện những viên tourmaline màu xanh lấp lánh gắn trên vàng khi khai quật ngôi mộ.

Các hiện vật thu được gồm một bộ yên cương trang sức do các chủ kỵ binh chế tác, nhiều bộ yên khác, 1 yên cương (bridle), 3 vũ khí lưỡi sắc, các bình đựng làm từ kim loại nhập khẩu và vài hạt garnet.

Tất cả đều được xác định có niên đại từ thế kỷ V đến thế kỷ II trước Công nguyên. Việc ngôi mộ không bị đào trộm khiến các nhà khảo cổ kinh ngạc.

Sự tinh xảo của đồ táng và vật liệu cao cấp cho thấy người được chôn cất có thể thuộc tầng lớp thượng lưu của người Alani. Các nghệ nhân chế tác rõ ràng phục vụ cho một cá nhân có địa vị cao trong xã hội.

Người Alani ở giai đoạn sơ khai là những du mục cưỡi ngựa trên thảo nguyên, về sau họ dần chuyển sang lối sống định canh, chăn nuôi.

Bản gốc nêu rằng có giả thuyết đây có thể là mộ của một thủ lĩnh quân sự tử trận sau khi dẫn kỵ binh vào trận mạc, nhưng danh tính chính xác vẫn chưa được xác định.

Di sản văn hóa và mối liên hệ lịch sử

Người Alani, tương tự người Scythia và Sarmatia, những nhóm mà họ phân tách sau này, thuộc chủng tộc Ấn-Âu, có nguồn gốc ở vùng lãnh thổ ngày nay là Iran.

Họ nói một ngôn ngữ Iran và ngôn ngữ này lan rộng qua Bắc Caucasus, một phần lớn Đông Âu, một số vùng Tây Âu và phía bắc châu Phi.

Một số Alani sau này hòa nhập với Đế chế Hung dưới thời Attila trong các chiến dịch vào Roma, hoặc liên minh với quân La Mã và người Goth đánh bại người Hung; nhóm khác di cư cùng người Vandal và các bộ tộc Germanic tới Gaul và Tây Ban Nha.

Khu Alkhan-Kala từng được khai quật lần đầu bởi ông Alexey Bobrinsky, Bá tước, con ngoài giá thú của Catherine Đại đế, người sau này lãnh đạo Ủy ban Khảo cổ Hoàng gia Nga. Phát hiện mới này bổ sung cho số ít mộ Alan thời sơ khai còn nguyên vẹn.

Trước đó, người ta từng tìm thấy gươm mạ vàng đính garnet tại khu chôn cất Brut ở Bắc Caucasus; gần Komorovo, Saint Petersburg, một phụ nữ giàu có được chôn cùng đồ vàng tinh xảo; nghĩa địa Alan khác phát hiện đồ gốm và đồ đeo yên cương vàng chạm hình chim.

Họa tiết động vật thường xuất hiện trong nghệ thuật Alan, như vòng tay chạm hình mèo và vòng cổ có đầu dê làm khoá.

Tại nghĩa trang catacomb Zmeisky (niên đại thế kỷ VIII–XII SCN) từng xuất lộ miếng che trán yên ngựa mạ vàng tạo hình người phụ nữ cầm chén, được cho là bà Dzerassa hoặc bà Satana cùng chén ma thuật Uatsamong.

“Tấm mộ không bị xâm phạm này mở ra một cửa sổ độc đáo vào một thời đại mà chúng ta biết rất ít,” ông Azamat Akhmarov nói với tạp chí The Archaeologist. “Nó cho phép chúng ta hiểu hơn về cấu trúc xã hội, nghi lễ táng và mối liên hệ văn hóa của người Alani.”

VietBF@ sưu tập