Kỷ lục kém vui chờ nước Mỹ
 

Đợt đóng cửa chính phủ Mỹ hiện nay đã bước sang ngày thứ 34 hôm 3-11 (giờ địa phương) và đang trên đường trở thành dài nhất lịch sử khi Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa vẫn chưa đàm phán thực chất để chấm dứt tình trạng này. Nếu kéo dài đến ngày 5-11, kỷ lục mới sẽ được thiết lập.

Kỷ lục hiện nay là đợt đóng cửa kéo dài 35 ngày từ cuối năm 2018 đến đầu năm 2019 trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Bất đồng khi đó xoay quanh ngân sách cho bức tường biên giới Mỹ - Mexico. Lần này, vấn đề gây tranh cãi liên quan đến chuyện gia hạn các khoản trợ cấp giúp giảm phí bảo hiểm y tế cho hàng triệu người Mỹ, vốn sẽ hết hạn vào cuối năm 2025.

Tổng thống Donald Trump và các nghị sĩ Đảng Cộng hòa hiện vẫn giữ lập trường chỉ đàm phán sau khi chính phủ mở cửa trở lại. Trái lại, các thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ muốn đàm phán trước và nhiều lần bỏ phiếu ngăn chính phủ mở cửa lại.

Đảng Cộng hòa đang hy vọng một số nghị sĩ ôn hòa của Đảng Dân chủ cuối cùng sẽ bỏ phiếu ủng hộ họ. Hai bên đã thảo luận về các thỏa hiệp tiềm năng trong những tuần qua, như cam kết bỏ phiếu về vấn đề chăm sóc sức khỏe để đổi lấy việc mở cửa lại chính phủ. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu các cuộc trao đổi đó có thể đưa đến thỏa hiệp thực chất hay không.

Kể từ khi chính phủ Mỹ đóng cửa một phần, khoảng 700.000 nhân viên liên bang đã bị cho nghỉ việc tạm thời, trong khi hàng trăm ngàn người làm việc trong những lĩnh vực thiết yếu vẫn phải làm việc mà không được trả lương.

Cũng đang chịu ảnh hưởng là 42 triệu người nhận trợ cấp thực phẩm thuộc Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP). Bộ Nông nghiệp dự định tạm hoãn khoảng 8 tỉ USD cho chương trình này từ đầu tháng 11.

Tuy nhiên, 2 thẩm phán liên bang đã phán quyết chính quyền của Tổng thống Donald Trump phải sử dụng quỹ khẩn cấp để chi trả các khoản trợ cấp SNAP trong thời gian chính phủ đóng cửa. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết các khoản trợ cấp này có thể được khôi phục sớm nhất trong ngày 5-11.

Thiệt hại kinh tế từ việc chính phủ đóng cửa cũng là điều khó tránh, với Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) hôm 29-10 đưa ra con số ước tính là ít nhất 7 tỉ USD. Ngoài ra, đã xuất hiện cảnh báo về tác động lâu dài đối với nền kinh tế hàng đầu thế giới.

"Nền kinh tế đang mong manh và vì vậy một sự kiện như đóng cửa chính phủ có thể nhanh chóng trở thành vấn đề lớn hơn nhiều so với những gì mọi người tưởng" - ông Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Công ty Moody's Analytics (Mỹ), nhận định với đài CNN.

Trong bối cảnh chính phủ đóng cửa, mức tăng trưởng yếu của thị trường lao động có thể nhanh chóng chuyển thành mất việc làm trên diện rộng nếu các mạng lưới an sinh bị xói mòn, nhiều nhân viên liên bang tiếp tục không nhận lương và việc cắt giảm chi tiêu lan sang khu vực tư nhân, khiến doanh nghiệp buộc phải cắt giảm nhân sự hoặc đóng cửa.

Bên cạnh đó, chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Donald Trump được dự báo sẽ kìm hãm chi tiêu của người tiêu dùng trước cuối năm nay và một cuộc đóng cửa kéo dài có thể tiếp tục làm suy giảm niềm tin của họ. Chưa hết, tình trạng gián đoạn các dịch vụ và ngân sách của chính phủ có thể ảnh hưởng đến thương mại và chuỗi cung ứng, đẩy giá cả tăng lên.

Hàng không bị vạ lây

Tình trạng hoãn chuyến tiếp tục diễn ra tại nhiều sân bay ở Mỹ trong bối cảnh thiếu nhân viên kiểm soát không lưu khi chính phủ liên bang tiếp tục đóng cửa.

Văn phòng Ứng phó khẩn cấp TP New York cho biết trên mạng xã hội X rằng sân bay Newark ở bang New Jersey đang chịu cảnh chậm chuyến từ 2-3 giờ và tình hình này thường lan sang các sân bay khác trong khu vực. Bài đăng hôm 2-11 nói thêm: "Hành khách nên chuẩn bị trước cho khả năng bị thay đổi lịch trình, máy bay kẹt tại cổng chờ và trễ chuyến nối chuyến".

Tình trạng tương tự được ghi nhận tại sân bay George Bush Intercontinental ở Houston, sân bay quốc tế Dallas Fort Worth, sân bay Chicago O'Hare cùng các sân bay lớn ở San Francisco, Los Angeles, Denver và Miami - theo dữ liệu của FlightAware. Tính đến tối 2-11 (giờ địa phương), FlightAware cho biết đã có 4.295 chuyến bay trễ và 557 chuyến bị hủy bên trong, đến hoặc đi khỏi Mỹ, song không phải tất cả đều do thiếu nhân viên kiểm soát không lưu.

Bộ trưởng Giao thông Mỹ Sean Duffy cảnh báo hành khách sẽ chịu nhiều gián đoạn hơn nếu các kiểm soát viên không lưu phải kéo dài thời gian làm việc không lương. Ông nói trên kênh CBS hôm 2-11: "Chúng tôi làm thêm giờ để bảo đảm hệ thống an toàn. Và chúng tôi buộc phải giảm tốc độ lưu thông để hệ thống an toàn".

Theo hãng tin, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) cuối tuần trước thông báo gần 13.000 kiểm soát viên không lưu đã phải làm việc nhiều tuần mà không có lương. Trước khi chính phủ đóng cửa, FAA vốn đã thiếu khoảng 3.000 kiểm soát viên trong nhiều năm.

Tình hình thiếu hụt nhân sự xảy ra cả ở các trung tâm kiểm soát khu vực vốn quản lý nhiều sân bay lẫn trong tháp điều khiển tại từng sân bay, nhưng không phải lúc nào cũng gây gián đoạn chuyến bay. Theo Công ty Phân tích hàng không Cirium, dữ liệu chuyến bay cho thấy hầu hết sân bay lớn ở Mỹ vẫn có tỉ lệ đúng giờ tốt trong tháng 10.

Hải Ngọc