VietBF - USA Đóng cửa chính phủ 2025: Dân chủ nắm thế chủ động, GOP hẫng nhịp; cuộc đấu quanh Obamacare & SNAP chưa có lối thoát

Bài học cũ từ 2013: “Shutdown không hiệu quả”
Sau khi đợt đóng cửa chính phủ năm 2013 khép lại, lãnh đạo Cộng hòa khi đó thừa nhận kế hoạch buộc cắt ngân sách Obamacare là “không khôn ngoan” và “không có cơ hội thành công”. Mitch McConnell nói thẳng “shutdowns don’t work”, còn John Boehner sau câu “đã chiến đấu một trận ra trò” cũng kết luận chiến lược ấy “không có cửa”, thậm chí gọi Thượng nghị sĩ Ted Cruz là “Lucifer hiện hình”. Thông điệp: bên đòi nhượng bộ rốt cuộc vẫn phải lùi bước khi thấy mình thua thế.

Vì sao lần này khác?
Lãnh đạo Hạ viện Mike Johnson từng đánh cược rằng sau bầu cử giữa tuần tới, Dân chủ sẽ dịu lại. Nhưng sau một tháng, cục diện lại cho thấy điều ngược lại: Dân chủ có ít lý do để nhượng bộ, còn Cộng hòa mới là bên loay hoay tìm lối ra. Tác động lớn của shutdown chỉ bắt đầu “ngấm” trong cuối tuần này và những tuần tới, nhưng hiện chưa thấy điểm xuống an toàn về chính trị.

Thăm dò dư luận: đổ lỗi nghiêng về Trump & GOP
Các khảo sát ổn định đáng ngạc nhiên từ trước khi shutdown bắt đầu: công chúng tiếp tục quy trách nhiệm cho Tổng thống Donald Trump và đảng Cộng hòa nhiều hơn Dân chủ với biên độ hai chữ số (một khảo sát ghi 45%–33%). Một thăm dò khác cho thấy 46% đổ lỗi “các nghị sĩ Cộng hòa bảo thủ” nhiều, so với 38% đổ lỗi “các nghị sĩ Dân chủ cấp tiến”.
Đáng chú ý, yêu sách chính sách của Dân chủ—gia hạn trợ cấp Obamacare tăng cường—được hơn 7/10 người Mỹ ủng hộ.

Sa thải công chức: đòn phản tác dụng
Mũi tấn công của Nhà Trắng là đe doạ và tiến hành sa thải hàng nghìn nhân viên liên bang, với hình ảnh OMB Director Russ Vought như “lưỡi hái tử thần” nhắm vào “nhân sự và chương trình của Dân chủ”. Nhưng dư luận bất bình: khoảng 63% phản đối việc sa thải trong shutdown, chỉ 21% tán thành—một tỷ lệ gây bất lợi rõ rệt cho GOP.

Một ngày vụng về của GOP: filibuster, SNAP và phát ngôn “hớ”
Buổi sáng mở màn bằng đường bóng khó từ chính ông Trump: kêu gọi “xoá filibuster” để chấm dứt shutdown—một ý tưởng thiếu khả thi, đồng thời vô tình củng cố luận điểm của Dân chủ rằng “Cộng hòa có thể kết thúc shutdown bất cứ lúc nào”.
Tiếp đó, Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins phát biểu về chương trình tem phiếu lương thực (SNAP): nếu người dân “thực sự cần đến mức đó thì ‘chúng tôi’ đã thất bại”—rồi Chủ tịch Hạ viện Johnson lại phải thanh minh rằng “chúng tôi” là… Dân chủ. Bà Rollins còn lưỡng lự về việc tuân thủ phán quyết thẩm phán yêu cầu giải ngân khẩn cấp SNAP, làm dấy lên lo ngại một cuộc khủng hoảng hiến pháp nếu phớt lờ toà. Cuối ngày, hai thẩm phán liên bang buộc chính quyền phải nhả nguồn khẩn cấp (và ông Trump sau đó cũng nói sẽ tìm cách tài trợ SNAP), nhưng thiệt hại hình ảnh chính trị đã xảy ra: GOP bị nhìn nhận như đang chống lại cứu trợ lương thực cho người nghèo.

Hiệu ứng “rally” hiếm hoi cho Dân chủ
Năm nay Dân chủ chịu điểm tín nhiệm thấp kỷ lục phần vì cử tri Dân chủ mất niềm tin. Nhưng một khảo sát gần đây cho thấy 58% cử tri Dân chủ bất ngờ ủng hộ khối Dân chủ tại Quốc hội—tăng gần 20 điểm so với giai đoạn tháng 2–7. Một khảo sát khác của Pew nêu rõ: lý do bực bội lớn nhất của cử tri Dân chủ và độc lập nghiêng Dân chủ đối với đảng không phải vì “cấp tiến quá” mà vì “không đấu đủ mạnh” với chính quyền Trump (41%). Với tâm lý ấy, nếu Dân chủ đang nắm lợi thế chính trị mà lại bỏ cuộc, nguy cơ phản ứng ngược trong nội bộ là rất rõ.

Trung tâm cuộc mặc cả: trợ cấp Obamacare tăng cường
Yêu cầu cốt lõi của Dân chủ là gia hạn các trợ cấp Obamacare tăng cường. Bối cảnh mở đăng ký bảo hiểm vừa bắt đầu, phí bảo hiểm tăng tạo sức ép thực tế, có thể còn khiến cục diện nghiêng thêm về phía họ. Trong khi đó, chuỗi tín hiệu lúng túng của GOP—từ “xoá filibuster” đến cách xử lý SNAP—khiến lập luận của Dân chủ rằng “hãy trở lại bàn đàm phán” nghe thuyết phục hơn.

Vai trò của lãnh đạo Thượng viện Dân chủ
Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện, Chuck Schumer, liên tục đẩy thông điệp: Dân chủ sẽ không nhượng bộ khi yêu cầu của họ đang được đa số công chúng ủng hộ, và GOP có công cụ thủ tục để mở khoá bế tắc nếu thực sự muốn.

Kịch bản hạ màn nào?
Thông thường, shutdown khép lại khi bên đòi nhượng bộ nhận ra “trận đánh đẹp” cũng là “trận thua chắc”. Lần này, lợi thế dư luận và đòn bẩy chính sách khiến Dân chủ chưa có lý do thoái lui, còn GOP đang đi tìm lối thoát không làm tổn thương thêm hình ảnh—đặc biệt sau những bước đi phản tác dụng về SNAP và câu chuyện sa thải công chức.
Nếu thế bập bênh hiện tại giữ nguyên, cái kết có thể không chỉ là “chiến thắng tinh thần” cho Dân chủ, mà là một nhượng bộ thực chất quanh việc gia hạn trợ cấp Obamacare—đổi lại việc mở cửa lại chính phủ.

Điểm nhấn cần theo dõi
– Các mốc toà án buộc giải ngân SNAP và cách chính quyền thực thi.
– Diễn biến phí bảo hiểm trong mùa đăng ký Obamacare và phản ứng cử tri.
– Tín hiệu nhượng bộ thủ tục (filibuster, gói tạm thời) từ GOP tại Thượng viện/Hạ viện.
– Độ bền của “hiệu ứng rally” trong nội bộ cử tri Dân chủ khi shutdown kéo dài.