Canh bạc mùa đông sẽ thay đổi cục diện xung đột Nga-Ukraine?
 

Cả Nga và Ukraine đều đang tập trung hỏa lực vào các mục tiêu năng lượng của đối phương, không chỉ để làm tê liệt khả năng duy trì chiến sự, mà còn nhằm phá vỡ thế bế tắc đã kéo dài suốt nhiều tháng trên chiến trường.
Cuộc chiến ở Ukraine đã bước sang mùa đông thứ tư nhưng các nỗ lực của phương Tây nhằm buộc Nga trở lại bàn đàm phán cho đến nay đều không mang lại kết quả. Tuy nhiên, khi Kiev và các đồng minh phương Tây chuyển hướng tấn công vào ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga, bằng cả hoả lực quân sự lẫn áp lực từ các gói trừng phạt mới, một số nhà quan sát lại nhận định rằng lần này, cán cân có thể sẽ thay đổi.

Trong tuần qua, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đã áp đặt loạt biện pháp trừng phạt mới nhằm vào ngành dầu mỏ của Nga. Ukraine cũng triển khai cái gọi là “trừng phạt tầm xa” thông qua các đợt tấn công bằng máy bay không người lái, khiến nhiều nhà máy lọc dầu của Nga bị gián đoạn hoạt động. Đáp trả, Moscow tiếp tục tập trung hỏa lực vào hệ thống điện và khí đốt của Ukraine, trong bối cảnh mùa đông đang cận kề.

Mùa đông đang "nóng lên"
Mặc dù Nga đang chiếm ưu thế trước Ukraine và tiếp tục đẩy mạnh các đợt tấn công trên chiến trường. Tuy nhiên, khi mùa đông cận kề, những cơn bão tuyết và thảm thực vật trơ trụi khiến việc cơ động, ngụy trang và tiếp vận trở nên khó khăn, giao tranh trên bộ có thể chậm lại. Trong bối cảnh đó, mặt trận năng lượng – nơi cả hai bên cùng tìm cách làm tê liệt hệ thống của đối phương, được xem là lĩnh vực xung đột sôi động nhất trong những tháng tới.

Các lệnh trừng phạt trước đây của phương Tây đã nhắm vào ngành năng lượng - huyết mạch kinh tế của Nga và là nguồn thu khổng lồ mang lại hàng trăm triệu USD mỗi ngày cho Moscow. Nhóm G7 đã áp giá trần đối với dầu mỏ Nga từ năm 2022, nhưng Điện Kremlin nhanh chóng chuyển hướng xuất khẩu sang Trung Quốc và Ấn Độ.

Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt mới nhất của Tổng thống Donald Trump đã đẩy cuộc đối đầu kinh tế lên một cấp độ khác. Bằng việc đưa hai tập đoàn dầu mỏ khổng lồ của Nga, bao gồm Lukoil và Rosneft vào danh sách đen, Washington không chỉ nhắm vào Nga mà còn cảnh báo bất kỳ doanh nghiệp nào trên thế giới giao dịch với họ. Nhà Trắng kỳ vọng sức ép này sẽ khiến các đối tác mua dầu chủ chốt, đặc biệt là Ấn Độ, phải cân nhắc giảm nhập khẩu từ Moscow.

Nếu nguồn thu từ năng lượng bị bóp nghẹt, Nga sẽ khó duy trì chi phí cho trang thiết bị chiến trường và lực lượng tân binh. Dấu hiệu căng thẳng đã xuất hiện khi lần đầu tiên chi tiêu quân sự của Nga được dự báo sẽ giảm trong năm tới kể từ khi xung đột bùng nổ.

Tổng thống Vladimir Putin thừa nhận các lệnh trừng phạt sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế, nhưng khẳng định chúng sẽ không thay đổi chiến lược của điện Kremlin. Ngược lại, ông Donald Trump ám chỉ rằng “6 tháng nữa, mọi chuyện có thể khác”, khi lệnh trừng phạt mới bắt đầu phát huy ảnh hưởng tới hệ thống kinh tế Nga.

Hiện Ukraine tiếp tục mở rộng các đòn tấn công tầm xa vào hạ tầng năng lượng của Nga. Một số phân tích cho rằng những đợt tấn công bằng drone đã phá hủy hoặc làm hư hại khoảng 20% công suất lọc dầu của Nga, dẫn đến thiếu hụt nhiên liệu nghiêm trọng tại nhiều khu vực.

Chiến thuật làm suy yếu tinh thần
Trong khi Ukraine và phương Tây gia tăng áp lực trên mặt trận năng lượng, Moscow đáp trả bằng những đợt không kích dồn dập vào cơ sở hạ tầng điện và khí đốt của Ukraine. Giới phân tích nhận định, mục tiêu của Nga là tái tạo “mùa đông tăm tối” làm suy yếu ý chí kháng cự của quân đội Ukraine và khiến nền kinh tế của đối phương tê liệt.

Tháng này, Kiev buộc phải áp dụng lệnh cắt điện khẩn cấp toàn quốc, sau khi hàng loạt nhà máy điện và trạm biến áp bị tấn công. Đây không phải là chiến thuật mới. Mỗi khi mùa đông đến, Nga lại đánh vào hạ tầng năng lượng, khi nhu cầu sử dụng điện đạt đỉnh. Dù vậy, người dân Ukraine đã học cách thích nghi, bằng cách dùng máy phát điện nhỏ, pin dự phòng, thậm chí chia sẻ điện giữa các khu dân cư.

Điều khác biệt trong mùa đông năm nay là quy mô tấn công mở rộng sang các cơ sở khí đốt, vốn cung cấp nhiên liệu cho phần lớn hệ thống sưởi của Ukraine. Theo một quan chức châu Âu, các đòn tấn công gần đây đã khiến khoảng 60% công suất sản xuất khí đốt nội địa bị tê liệt, đồng thời làm hỏng nhiều trạm bơm chủ chốt trong mạng lưới đường ống.

Một số thành phố buộc phải trì hoãn bật hệ thống sưởi tập trung, trong khi nỗi lo lan rộng rằng hàng triệu hộ dân sẽ phải chống chọi với giá lạnh khắc nghiệt trong những tuần tới, tại một đất nước nơi nhiệt độ dưới 0°C có thể kéo dài hàng tháng.

Cả hai bên đều từng trải qua những điều này. Nga đã quen với sức ép của trừng phạt, còn Ukraine đã nhiều lần sống sót qua mùa đông khốc liệt. Thế nhưng, khi các cuộc đàm phán hòa bình vẫn đóng băng và chiến tuyến ít thay đổi, cuộc chiến năng lượng giờ đây được xem như canh bạc cuối cùng đối với cả Nga lẫn Ukraine.