Mỹ liên tục ra đòn trừng phạt với Trung Quốc, nền kinh tế đồng minh 19 nghìn tỷ USD lại có động thái 'lạ'
 

Một doanh nghiệp chuyên tái chế lốp xe hơn 100 năm tuổi tại thị trấn nhỏ phía bắc Hamburg (Đức) từng góp phần giữ cho xe tải quân đội Anh hoạt động sau Thế chiến II. Giờ đây, họ đang phải đối mặt với một đối thủ hoàn toàn khác: làn sóng lốp xe mới giá rẻ từ Trung Quốc, đang tràn vào thị trường châu Âu với tốc độ ngày càng nhanh, đe dọa trực tiếp sự sống còn của ngành sản xuất lốp và nhiều lĩnh vực công nghiệp khác trong Liên minh châu Âu (EU).

Clemens Zimmermann, giám đốc chi nhánh Đức của tập đoàn Marangoni (Ý), cho biết công ty đang chịu sức ép dữ dội khi các loại lốp xe tải mới từ châu Á chỉ có giá bằng khoảng 40% lốp cao cấp, thậm chí rẻ hơn cả lốp tái chế.

“Nếu cạnh tranh trong điều kiện công bằng, tôi không ngại. Nhưng khi một bên có thanh kiếm sắc và bên kia chỉ có dao bỏ túi cùn, thì đó không còn là một trận đấu cân sức,” ông nói với Reuters, đề cập đến tình trạng hàng loạt nhà máy sản xuất lốp xe ở Đức đóng cửa trong năm nay.

Zimmermann cùng nhiều lãnh đạo doanh nghiệp và chính phủ các nước như Pháp và Ý đang kêu gọi EU có những biện pháp bảo hộ quyết liệt hơn để duy trì công bằng thị trường và bảo vệ việc làm trong nước. Tuy nhiên, thực tế là các cuộc điều tra thương mại của EU vẫn đang chất đống, khiến các hành động phản ứng trở nên chậm chạp và kém hiệu quả.

Từ đầu năm đến nay, Ủy ban châu Âu đã mở 15 cuộc điều tra và áp thuế lên 18 sản phẩm, chủ yếu từ Trung Quốc, như thép tấm mỏng, sàn gỗ, thiết bị máy móc, hóa chất. Tuy nhiên, các ngành xuất khẩu lớn hơn của Trung Quốc vẫn chưa bị “sờ gáy” vì lo ngại Bắc Kinh sẽ trả đũa.

Số liệu của Trung Quốc cho thấy, trong tháng 9/2025, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 27% so với cùng kỳ, trong khi xuất khẩu sang EU tăng hơn 14%. Các doanh nghiệp EU cho rằng hàng hóa Trung Quốc đang được chuyển hướng sang châu Âu để bù đắp cho thị trường Mỹ bị thu hẹp sau các chính sách thuế của chính quyền Trump.

Một ví dụ cụ thể là lốp xe tải nặng của Trung Quốc dù đã bị EU áp thuế trong 5 năm nhưng lượng nhập khẩu vẫn tiếp tục tăng. Với lốp xe con, phải đến tháng 5/2025 EU mới mở điều tra và các biện pháp sơ bộ nếu có cũng phải đến cuối năm mới được áp dụng.

Không chỉ ngành lốp xe bị ảnh hưởng, các lĩnh vực như dệt may, sản phẩm gia dụng, thiết bị công nghiệp và thời trang nhanh cũng đang hứng chịu sự cạnh tranh khốc liệt từ hàng hóa Trung Quốc giá rẻ.

Sàn thương mại điện tử tiếp tay: Shein, Temu, AliExpress

Các nền tảng như Shein, Temu, AliExpress đang đóng vai trò trung gian đưa hàng từ nhà máy Trung Quốc đến tận cửa nhà người tiêu dùng châu Âu, tận dụng chính sách miễn thuế nhập khẩu cho các gói hàng dưới 150 euro của EU.

Sự gia tăng nhanh chóng của hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc diễn ra sau khi Mỹ bãi bỏ chính sách miễn thuế cho hàng dưới 800 USD từ tháng 5/2025, khiến dòng chảy thương mại chuyển mạnh về phía châu Âu.

Tại sân bay Liege (Bỉ), trung tâm logistics lớn của Alibaba tại châu Âu, lưu lượng hàng hóa tăng 23% trong quý III/2025, phần lớn do thương mại điện tử từ Trung Quốc. Lượng người dùng ứng dụng Shein, Temu và AliExpress ở EU cũng tăng rõ rệt.

Amazon, đối thủ phương Tây lớn nhất, đã phải phản ứng bằng cách ra mắt Amazon Haul với các sản phẩm “siêu rẻ”, triển khai tại Đức từ tháng 6 và mở rộng sang Pháp, Ý, Tây Ban Nha.

Hiện tại, các tập đoàn Trung Quốc vẫn giữ im lặng trước các câu hỏi từ từ Reuters. Chỉ có Alibaba trả lời rằng họ đang “tạo điều kiện cho cả xuất khẩu và nhập khẩu tại châu Âu”, và ngày càng có nhiều doanh nghiệp châu Âu bán hàng qua nền tảng này.

Ủy ban châu Âu (EC) thừa nhận rằng năng lực điều tra hiện nay không theo kịp tốc độ gia tăng vụ việc. Denis Redonnet, người đứng đầu bộ phận thực thi thương mại của EU, thừa nhận rằng nhiều biện pháp được áp dụng quá trễ, không thể xử lý tận gốc vấn đề là tình trạng dư thừa sản xuất tại Trung Quốc.

Trong khi đó, một số quốc gia đang hành động đơn phương. Ý đề xuất sử dụng quy định môi trường để áp phí lên hàng thời trang nhanh từ Trung Quốc, yêu cầu nhà sản xuất chịu chi phí tái chế. Zalando, nền tảng thương mại điện tử của Đức, cũng kêu gọi xóa bỏ ngưỡng miễn thuế 150 euro càng sớm càng tốt, hiện đang được ấn định là tháng 3/2028.

Pháp và Đức cũng đang cân nhắc các biện pháp “nội địa hóa” như yêu cầu chuyển giao công nghệ, sử dụng nguyên liệu tại chỗ đối với các khoản đầu tư của Trung Quốc vào EU.

Một rào cản lớn khiến EU hành động chậm là sự phụ thuộc kinh tế, đặc biệt là Đức, vào thị trường Trung Quốc. Dù một số ngành đang chịu tổn thương rõ rệt, Berlin vẫn đề nghị “thận trọng” vì lo ngại Bắc Kinh trả đũa.

Giá đồng nhân dân tệ yếu đi cũng góp phần khiến hàng Trung Quốc ngày càng rẻ hơn tại châu Âu, từ mức 7,5 CNY/EUR đầu năm, nay đã tụt xuống 8,3 CNY/EUR.

Giáo sư Simon Evenett, chuyên gia địa chính trị tại Trường Kinh doanh IMD, cho rằng ngoài ngành thép thì chưa có bằng chứng rõ ràng về việc Trung Quốc chuyển hướng xuất khẩu có hệ thống sang châu Âu vì chính sách của Mỹ. Dòng hàng chuyển nhiều hơn sang Đông Nam Á và châu Phi.

Tuy vậy, Zimmermann, lãnh đạo công ty lốp Marangoni, và nhiều doanh nghiệp EU khác vẫn không giấu được sự lo ngại. “Vấn đề này đã gây được sự chú ý, nhưng những hành động đưa ra vẫn là chưa đủ,” Florent Menegaux - giám đốc Michelin, cho hay.



VietBF@ Sưu tập