Nội bộ Cộng hoà “mù thông tin” giữa shutdown: Nhà Trắng hủy 8 tỷ USD dự án năng lượng, sa thải 4.000 nhân viên
 

Bối cảnh: Shutdown kéo dài & khoảng tối thông tin
Khi shutdown bước sang tuần thứ ba, nhiều nghị sĩ Cộng hoà thừa nhận không được thông báo trước về các quyết định nhạy cảm của chính quyền Trump: hủy gần 8 tỷ USD hợp đồng năng lượng trên toàn quốc và sa thải hơn 4.000 công chức liên bang. Dù mũi cắt chủ yếu nhắm vào “thành trì Dân chủ”, một số dân biểu–thượng nghị sĩ GOP bực bội vì thiếu phối hợp và minh bạch với các địa hạt cử tri của họ.

Các quyết định lớn đã công bố
• Hủy ~8 tỷ USD dự án năng lượng ở nhiều bang.
• Sa thải >4.000 nhân viên liên bang; OMB ám chỉ tổng số có thể vượt 10.000 khi “RIFs cứ thế lăn bánh”.
• Tuyên bố từ Nhà Trắng: cắt giảm sẽ “ưu tiên” vào địa hạt Dân chủ, nhưng Bộ Năng lượng lưu ý đợt sau có thể tràn sang cả bang đỏ.

US Capitol on Wednesday, October 15, 2025.

Trường hợp Nevada: “Văn hoá truyền thông tệ hại”
Dân biểu Cộng hoà Mark Amodei nói ông chỉ biết 202 triệu USD dự án tái chế pin ở địa hạt bị hủy qua thông cáo báo chí, tương tự một dự án mỏ vàng 95 triệu USD bị hủy trước đó. Ông bức xúc: “Văn hoá truyền thông tệ hại… Ai có ít thông tin nhất về quyết định hủy này? Chính là người bị cử tri gọi hỏi – nghị sĩ ở Quốc hội.”

Bộ Năng lượng phản hồi: “Đã thông báo” & rà soát toàn bộ
DOE nói đã thông tin cho văn phòng Amodei về cả hai dự án, nhấn mạnh từ ngày đầu đã tiến hành rà soát cấp bộ để bảo đảm hoạt động–giải ngân phù hợp luật và ưu tiên của chính quyền Trump. Phía Amodei thì cho hay nhận thông báo cùng ngày doanh nghiệp bị báo hủy.

Kênh liên lạc “lọc” qua lãnh đạo: Johnson & Thune
Nhà Trắng giữ liên hệ sát với Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và Lãnh đạo đa số Thượng viện John Thune, trông vào họ để kìm tiếng ồn trong đảng. OMB của Russ Vought có họp trực tuyến với Hạ nghị sĩ Cộng hoà, nhưng ít chi tiết. Ngược lại, nhiều thành viên ghế sau phàn nàn “không được tham vấn”.

“Chủ túi tiền” đòi danh sách hủy & lý do sa thải
Chủ tịch Ủy ban Chuẩn chi Thượng viện Susan Collins yêu cầu danh mục hợp đồng bị hủy/đóng băng, danh sách đơn vị–nhân sự bị sa thải và cơ sở pháp lý. Bà nói đôi khi được gọi ngay trước khi công bố, nhưng “không thực sự được tham vấn”. Ngay cả cách xoay vốn trả lương quân đội, bà cũng nhận hai lời giải thích khác nhau.

Quyền lực nghiêng về Hành pháp?
Từ đầu nhiệm kỳ hai, Nhà Trắng nhiều lần tước thẩm quyền truyền thống của Quốc hội: tiến hành chiến dịch oanh kích Iran không xin phép trước, tấn công chí mạng tàu thuyền ở Caribbe vì cáo buộc ma tuý, và đơn phương giữ lại hàng tỷ USD đã được chuẩn chi. Sự phản kháng GOP có tồn tại nhưng chưa thành phản loạn, càng khiến Hành pháp mạnh tay.

Những pha “lệch nhịp”: 20 tỷ USD cho Argentina & sự đã rồi
Ngay cả Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson đôi lúc cũng không nắm kịp các quyết định lớn: gói 20 tỷ USD cứu trợ tiền tệ cho Argentina được hỏi tới thì ông nói “đang chờ cập nhật” vì “bận” và chưa bàn với Tổng thống đêm qua. Điều này củng cố ấn tượng quyết sách tập trung ở Nhà Trắng, Quốc hội biết sau.

“RIFs” sẽ còn: các bang đỏ cũng khó tránh
Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright cho biết đợt cắt tới sẽ xuất hiện ở cả bang đỏ lẫn xanh. Trong khi đó, nhiều nghị sĩ GOP khác như Miller-Meeks, Capito, Ernst xác nhận không tham gia quy trình quyết định, chỉ có thể “xin thông tin”. Murkowski than khó tiếp cận cơ quan vì nhân sự bị furlough, giữa lúc Alaska lũ lụt nặng.

Chiến thuật “để yên hội nghị”: vì sao Hạ viện chưa trở lại?
Theo Newt Gingrich, việc không triệu tập Hạ viện nhằm giảm cơ hội để các nghị sĩ “lên tiếng quá nhiều”. Johnson nói không cần trở lại họp cho tới khi mở cửa chính phủ. Dù vậy, khi cắt giảm lan sang địa hạt đỏ, nguy cơ phản đòn từ cử tri với chính GOP tăng dần.

Minh bạch hay bắn trong bóng tối?
Từ Nevada tới Alaska, điểm nghẽn không chỉ là tiền bị hủy hay người bị sa thải, mà là quy trình thiếu minh bạch khiến đại diện dân cử không kịp bảo vệ cử tri. Nếu các đợt RIF và hủy hợp đồng tiếp tục theo mô thức “công bố rồi mới báo”, chi phí chính trị sẽ phình to – không chỉ cho Dân chủ ở địa hạt xanh, mà còn cho chính Cộng hoà ở nơi quyết định rìa. Trong một cuộc đấu kéo dài, minh bạch quy trình chính là bài test đầu tiên của lòng tin cử tri.