Jack Smith lên tiếng: ‘Chính trị không can dự’ – Chỉ trích Bộ Tư pháp thời Trump và phán quyết miễn trừ của Tối cao Pháp viện
 

“Chính trị không can dự”: Jack Smith bảo vệ các cuộc điều tra về Trump
Trong cuộc trao đổi tại University College London với cựu công tố liên bang Andrew Weissmann, cựu công tố viên đặc biệt Jack Smith khẳng định các vụ án truy tố Donald Trump mà ông giám sát “không hề bị chính trị chi phối”. Theo Smith, đội ngũ của ông là những người “không quan tâm đến chính trị”, chỉ muốn làm điều đúng và phục vụ lợi ích công.

Căng thẳng với DOJ thời Trump và hệ luỵ cho pháp quyền
Smith chỉ trích cách Bộ Tư pháp dưới thời Trump xử lý một số hồ sơ nổi cộm, cho rằng mức độ can thiệp chính trị là chưa từng có và sẽ làm tổn hại hệ thống tư pháp nói chung. Ông nhấn mạnh: quy trình không thể là vấn đề đảng phái—“nếu đã có quy tắc khởi tố thì phải tuân thủ.”

Vụ James Comey: “nặng mùi thiếu quy trình”
Smith nêu ví dụ cáo trạng với cựu Giám đốc FBI James Comey: theo ông, lẽ ra phải có căn cứ ban đầu (predication) rõ ràng trước khi đưa ra đại bồi thẩm đoàn. Trái lại, “các công tố viên sự nghiệp, phi chính trị” đã đánh giá không đủ yếu tố, nhưng sau đó một người chưa từng làm công tố hình sự được đưa vào “trong vài ngày” để kịp truy tố ngay trước khi hết thời hiệu. Smith kết luận: “Điều đó bốc mùi thiếu quy trình.”
Ông cũng phê phán quyết định rút vụ án hình sự liên bang đối với Thị trưởng New York Eric Adams sau khi ông này đồng ý hợp tác với chương trình trấn áp nhập cư trái phép của Trump—một động thái mà Smith nói “chưa từng nghe thấy”.

Quốc hội Cộng hoà gia tăng giám sát Smith
Trong bối cảnh Hạ viện do Cộng hoà kiểm soát đẩy mạnh điều tra cách ông làm việc, Chủ tịch Uỷ ban Tư pháp Jim Jordan yêu cầu phỏng vấn Smith. Trước đó một tuần, các Thượng nghị sĩ Cộng hoà cho biết FBI (trong điều tra 6/1 của Smith) đã dùng lệnh toà để thu dữ liệu điện thoại của 9 nghị sĩ Cộng hoà vào năm 2023, gọi đây là “vũ khí hoá chính trị.”

Làn sóng từ chức trong DOJ: vì bị ép “đạt kết quả”
Theo Smith, các công tố viên sự nghiệp đang rời cơ quan vì bị yêu cầu làm điều họ cho là sai, bị thúc ép phải đạt một kết quả định trước—trái ngược với cách họ được đào luyện: làm việc phi chính trị, dựa trên luật và chứng cứ.

Chỉ trích phán quyết miễn trừ hình sự cho tổng thống
Smith không đồng ý với quyết định của Tối cao Pháp viện về miễn trừ hình sự rộng cho tổng thống, lo ngại điều này gần như khiến các quan chức quyền lực không thể bị truy tố. Dù bất đồng, ông nói văn phòng của ông tuân thủ đầy đủ phán quyết: “Chúng tôi làm theo luật, như Tối cao Pháp viện đã tuyên.” Với Smith, vấn đề không phải là truy tố quan chức khi có quy trình đúng, mà là trả thù chính trị—điều cần phải ngăn chặn.

Khác biệt giữa hồ sơ Trump và Biden về tài liệu mật
So sánh với cuộc điều tra do Robert Hur tiến hành đối với ông Joe Biden, Smith nói khác biệt nằm ở sự kiện. Muốn chứng minh tội giữ tài liệu mật trái phép, phải cho thấy ý chí chủ quan (willfulness)—biết sai mà vẫn làm. Theo Smith, ông có “rất nhiều bằng chứng” cho thấy Trump cố ý giữ tài liệu: không trả lại dù chính phủ yêu cầu trước khi có điều tra hình sự; sau khi điều tra khởi động vẫn từ chối, thậm chí cản trở—những yếu tố giúp chứng minh ý chí. Còn ở hồ sơ Biden, không tồn tại kiểu bằng chứng như vậy.

Bức tranh lớn: quy trình là tấm khiên của pháp quyền
Thông điệp nhất quán của Jack Smith: quy trình là “đường ray” bảo vệ pháp quyền trước mọi cơn bão chính trị. Khi quy trình bị bẻ cong, công lý dễ bị cảm nhận như công cụ trả đũa. Từ vụ Comey đến phán quyết miễn trừ của Tối cao Pháp viện, tranh luận sẽ còn kéo dài; nhưng theo Smith, giữ vững luật định và thủ tục chuẩn—không “đặt kết quả lên trước” rồi uốn luật theo sau—là điều kiện tiên quyết để hệ thống được tôn trọng.