Ukraine vào mùa bầu cử tổng thống, ông Zelensky đứng trước ván cờ quyền lực
 

Các hoạt động vận động bầu cử ở Kiev đã bắt đầu sôi động, dù thời điểm tổ chức bầu cử vẫn chưa được ấn định. Người dân Ukraine dường như không tin lời Tổng thống Volodymyr Zelensky khi ông tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn tháng trước rằng mình “sẵn sàng không ra tranh cử nhiệm kỳ hai".



Phát biểu "không ra tranh cử nhiệm kỳ hai" của ông Zelensky hầu như không gây được nhiều chú ý, và từ phía đối thủ chính trị, nó vấp phải sự hoài nghi và chế giễu.

Thực tế, đây không phải lần đầu ông Zelensky nói về khả năng rời bỏ quyền lực. Mùa đông năm ngoái, khi quan hệ giữa Kiev và Nhà Trắng trở nên căng thẳng, ông cũng đã nói điều tương tự.

Hiến pháp Ukraine cấm tổ chức bầu cử trong thời chiến và khi còn thiết quân luật. Tuy nhiên, có lẽ nhằm giảm sức ép từ cáo buộc “độc tài”, Zelensky khi đó tuyên bố rằng ông sẵn sàng từ chức nếu điều đó giúp đạt được lệnh ngừng bắn với Nga và đưa Ukraine gia nhập NATO.

Lần này, trả lời Axios, ông nói: “Mục tiêu của tôi là kết thúc chiến tranh”, chứ không nhất thiết là tiếp tục cầm quyền. Zelensky cũng cam kết sẽ đề nghị Quốc hội tổ chức bầu cử nếu đạt được thỏa thuận ngừng bắn, điều này đồng nghĩa với việc phải dỡ bỏ thiết quân luật hoặc tìm một cơ chế pháp lý để vượt qua quy định hiến định.

Tuy nhiên, bà Ivanna Klympush-Tsintsadze, cựu Phó Thủ tướng và là thành viên phe đối lập, nói với Politico rằng bà không tin ông Zelensky thực sự có ý định rút lui: “Rất nhiều hành động của ông ấy cho thấy điều ngược lại. Lời nói không quan trọng bằng việc làm”.

Thực tế, ngay cả trong nội bộ đảng cầm quyền, các nghị sĩ tham dự cuộc họp kín hiếm hoi với tổng thống hồi tháng trước cũng cho biết họ không có ấn tượng rằng ông sẽ rút lui sau chiến tranh.

Ngược lại, ông Zelensky tỏ ra tự tin về khả năng tái đắc cử, đồng thời chỉ trích các nghị sĩ, giới hoạt động xã hội và truyền thông vì không tạo dựng “hình ảnh tích cực tuyệt đối” của Ukraine trước phương Tây.

“Đấu đá chính trị đã trở lại”
Tình hình chính trị đầy đối kháng của Ukraine - vốn là một “môn thể thao máu lửa không khoan nhượng” - đang quay trở lại, bắt đầu từ một động thái sai lầm hồi mùa hè: Nhóm cố vấn của ông Zelensky tìm cách tước quyền độc lập của hai cơ quan chống tham nhũng chủ chốt, đúng lúc chúng bắt đầu điều tra các cộng sự thân cận của tổng thống. Dưới sức ép trong và ngoài nước, kế hoạch này đã bị hủy bỏ.

Đối thủ của ông Zelensky coi đây là một phần trong chiến dịch ngầm chuẩn bị cho bầu cử, nhằm làm suy yếu đối thủ và củng cố quyền lực của văn phòng tổng thống.

Một cựu bộ trưởng Ukraine nói: “Sau vụ việc tháng 7 với các cơ quan chống tham nhũng, đấu đá chính trị ở Ukraine đã trở lại. Không thể giấu được nữa”.

Ông cho biết những người thân cận với tổng thống đang sử dụng “chiến tranh pháp lý” để đe dọa và bịt miệng đối thủ, mở hàng loạt vụ điều tra hình sự hoặc trừng phạt bất kỳ ai dám chỉ trích chính quyền.

Các cơ quan chống tham nhũng bị siết chặt
Dù đã được khôi phục quyền độc lập, hai cơ quan chống tham nhũng - Cục Chống tham nhũng Quốc gia (NABU) và Văn phòng Công tố viên Chống tham nhũng (SAP) - vẫn là mục tiêu bị giám sát. Theo các nhà hoạt động xã hội, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) đang mở chiến dịch gây sức ép, lục soát văn phòng, thu giữ hồ sơ mật, và đe dọa điều tra viên từng xử lý các vụ nhạy cảm.

Giám đốc Trung tâm Hành động Chống Tham nhũng Daria Kaleniuk nhận định: “Mục tiêu của ông Zelensky và SBU là làm mất uy tín toàn bộ hệ thống chống tham nhũng.”

Một số nhà quan sát khác cho rằng các cuộc điều tra SBU gần đây nhằm vào các tướng lĩnh bị cáo buộc thiếu trách nhiệm trong giai đoạn đầu chiến tranh có thể là đòn cảnh cáo trước thách thức chính trị từ cựu tổng tư lệnh Valery Zaluzhny - người hiện là đại sứ Ukraine tại Anh và được coi là đối thủ tiềm năng lớn nhất của Zelensky.

Theo khảo sát của Rating Group, nếu bầu cử diễn ra, ông Zelensky có thể giành 35,2% phiếu, còn ông Zaluzhny được 25,3%, khiến tổng thống khó giành chiến thắng trong vòng hai.

Gần đây, ông Zaluzhny lần đầu lên tiếng gián tiếp chỉ trích ông Zelenskyy, khi đăng bài xã luận phê phán chiến dịch tấn công Kursk - vốn được tổng thống ca ngợi là thành công, nhưng ông cho rằng thiệt hại “rất nặng nề” và kết quả “rất nhỏ bé.”

Liệu đây chỉ là sự trùng hợp hay phát súng khai màn cho cuộc đua bầu cử tổng thống Ukraine?