Đậu nành ‘đóng băng’, Nhà Trắng tính bơm 10–14 tỷ USD cứu nông dân Mỹ
 

Chi phí đội lên, giá rớt mạnh, phá sản tăng: năm khó của nông nghiệp Mỹ
Năm 2025 đang là một mùa rất khó đối với nông dân Mỹ. Chi phí sản xuất nông nghiệp được ước tính lên tới khoảng 467,4 tỷ USD—tăng thêm khoảng 12 tỷ USD so với năm trước—trong khi giá nhiều loại nông sản giảm, đầu ra bị bóp nghẹt. Số vụ phá sản nông trại trong nửa đầu năm đã leo lên mức cao nhất kể từ 2021. Bức tranh u ám này không chỉ phản ánh biến động thị trường hàng hóa, mà còn đến từ cú sốc thương mại, thiếu hụt lao động và các chi phí đầu vào (nhiên liệu, phân bón, lãi vay) tăng nhanh.

Nhà Trắng bàn gói cứu trợ mới 10–14 tỷ USD
Theo các nguồn tin, Nhà Trắng đang họp liên bộ (Nông nghiệp & Tài chính) để chốt một gói hỗ trợ mới cho nông dân, quy mô dự kiến từ 10 đến 14 tỷ USD. Hai “đòn bẩy” được cân nhắc:

Dùng một phần nguồn thu từ thuế quan áp lên hàng nhập khẩu để hoàn tiền trực tiếp cho nông dân.

Kích hoạt nguồn ECAP (Emergency Commodity Assistance Program) của Bộ Nông nghiệp—chương trình từng giải ngân 10 tỷ USD tiền mặt hỗ trợ nông dân cho vụ mùa 2024.

Kịch bản có thể là lựa chọn kết hợp, ưu tiên phương án nào rút tiền nhanh hơn để đưa hỗ trợ ra đồng ruộng sớm hơn, đặc biệt tại các bang trọng điểm trồng đậu nành, bắp, lúa mì, bông, lúa miến…

Đậu nành trở thành “tâm chấn”
Đậu nành—mặt hàng nông nghiệp xuất khẩu lớn nhất của Mỹ năm 2024—đang chịu thiệt hại nặng nề. Từ tháng 5 đến nay, Trung Quốc gần như ngưng mua đậu nành Mỹ do đáp trả thuế quan; đậu nành Mỹ vì thế trở nên đắt đỏ hơn so với nguồn từ Nam Mỹ. Trong khi nông dân Mỹ bước vào vụ thu hoạch với sản lượng khá, Trung Quốc chuyển hướng sang Brazil và Argentina.

Tại Argentina, chính phủ tạm gỡ thuế xuất khẩu ngũ cốc, tạo cú hích tức thì cho các thương vụ đậu nành với Trung Quốc—những lô hàng quy mô lớn đã được chốt nhanh chóng. Cùng lúc đó, Bộ Tài chính Mỹ thúc đẩy gói hỗ trợ/tín dụng quy mô lớn cho Argentina nhằm ổn định tài chính nước này—một động thái gián tiếp giúp Nam Mỹ tăng ưu thế cạnh tranh trong ngắn hạn ở thị trường Trung Quốc.

Áp lực chính trị & thông điệp an ninh lương thực
Về chính trị, nông dân là một trong những nhóm cử tri cốt lõi của Tổng thống Donald Trump. Bởi vậy, ông liên tục nhấn mạnh sẽ “không để nông dân thiệt thòi”, kể cả bằng cách hoàn trả một phần tiền thuế quan cho người trồng trọt. Chính quyền cũng lập luận việc bảo vệ năng lực tự sản xuất lương thực là vấn đề an ninh quốc gia—không thể phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu bên ngoài trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược.

Ngành đậu nành kêu gọi “thị trường mở thay vì trợ cấp”
Các hiệp hội nông dân, đặc biệt Hiệp hội Đậu nành Mỹ (ASA), liên tục kêu gọi Nhà Trắng ưu tiên một thỏa thuận thương mại để tháo gỡ nút thắt với Trung Quốc. Ý kiến chung từ nông dân: trợ cấp chỉ là “cầu tạm”, còn giải pháp bền vững là khôi phục thị trường lớn nhất thế giới cho đậu nành Mỹ. Một số nỗ lực mở thị trường mới—từ Việt Nam, Nigeria đến Bangladesh—đang được xúc tiến, nhưng không thể bù đắp nhanh quy mô mà Trung Quốc từng mua trong nhiều năm qua.

Động thái kế tiếp: gói hỗ trợ sắp công bố, đàm phán thương mại tăng tốc
Bộ Tài chính cho biết một thông báo hỗ trợ nông dân quy mô lớn sẽ sớm được đưa ra. Song song, Tổng thống Trump dự kiến đưa đậu nành thành chủ đề trọng tâm trong cuộc gặp trực tiếp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong vài tuần tới. Tín hiệu tích cực nhất—nếu có—sẽ là giảm/loại bỏ thuế trả đũa lên đậu nành Mỹ, kèm cam kết mua hàng theo từng quý để “giải cứu” đầu ra trong niên vụ hiện tại.

Chạy đua với thời gian
Với chi phí sản xuất đội lên, giá nông sản suy yếu, kho bồn đầy ắp do khó bán, nông dân Mỹ đang chạy đua với thời gian. Gói hỗ trợ 10–14 tỷ USD có thể giảm đau lập tức, nhưng chìa khóa dài hạn vẫn là mở lại cánh cửa Trung Quốc và đa dạng hóa bền vững các thị trường mới. Trong lúc chờ đợi, điều người trồng đậu nành mong nhất là một thỏa thuận thương mại cụ thể, có mốc thời gian, thay vì những cam kết chung chung.