Cách 'vua ma túy mới' của Mexico đưa hàng tấn cocaine vào Mỹ
 

Từ nơi ẩn náu trong lòng núi, Nemesio "Mencho" Oseguera, cai trị đế chế của mình với tư cách "vua ma túy mới của Mexico" khi nhu cầu cocaine ở Mỹ gia tăng.

Oseguera đã dành hàng chục năm xây dựng băng đảng Jalisco Thế hệ Mới thành một tổ chức tội phạm xuyên quốc gia, làm đảo lộn trật tự thế giới ngầm Mexico. Tổ chức này đã thay thế băng Sinaloa bị chia rẽ nội bộ để trở thành băng đảng buôn bán ma túy lớn nhất thế giới.

Theo giới quan sát, Oseguera, 59 tuổi, làm giàu nhờ cơn nghiện cocaine trở lại ở Mỹ và vô tình hưởng lợi từ cuộc chiến chống fentanyl của chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Cocaine được bán tại Mỹ với mức giá rẻ hơn nhưng có độ tinh khiết rất cao. Mức tiêu thụ ở miền Tây nước Mỹ đã tăng 154% kể từ năm 2019 và tăng 19% trong cùng kỳ ở miền Đông. Ngược lại, việc sử dụng fentanyl bắt đầu giảm vào giữa năm 2023 và tiếp tục đà giảm kể từ đó, theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC).

Băng đảng của Oseguera kiếm bộn tiền nhờ vận chuyển lượng cocaine khổng lồ từ Colombia đến Ecuador, sau đó đi về phía bắc đến bờ biển Thái Bình Dương của Mexico bằng tàu cao tốc và tàu bán ngầm. Đây là loại tàu có phần thân chìm dưới nước nhưng không hoàn toàn ngập như tàu ngầm thực thụ. Chỉ phần nhỏ, thường là khoang điều khiển hoặc thiết bị liên lạc, nổi trên mặt nước để giảm khả năng bị phát hiện.


Ảnh bằng chứng do các công tố viên liên bang Mỹ cung cấp chụp Nemesio "Mencho" Oseguera (giữa), thủ lĩnh băng Jalisco Thế hệ Mới, cùng con trai Ruben Oseguera Gonzalez. Ảnh: Tòa án Liên bang Columbia

Trỗi dậy

Năm 1994, Oseguera bị kết tội buôn bán heroin và phải ngồi tù gần 3 năm ở California. Mỹ trục xuất Oseguera về Mexico, nơi ông ta kết hôn với con gái một trùm băng đảng liên kết với Sinaloa. Đến năm 2011, Oseguera đã đứng đầu tổ chức riêng của mình có trụ sở tại bang Jalisco.

Số phận Oseguera thay đổi sau khi chính quyền Tổng thống Trump gây áp lực buộc Mexico trấn áp Sinaloa. Băng đảng này là bên đầu sỏ trong việc sản xuất và buôn bán fentanyl, loại ma túy giúp nhóm tăng vọt doanh thu nhưng đồng thời cũng làm tăng số ca tử vong do sử dụng thuốc quá liều tại Mỹ, điểm đến chính của fentanyl.

Chiến dịch trấn áp của ông Trump đã vô tình mở ra con đường trỗi dậy cho băng Jalisco, vốn chủ yếu dựa vào hoạt động buôn bán cocaine vào Mỹ.

Băng Sinaloa đã suy yếu đáng kể sau khi thủ lĩnh Joaquín "El Chapo" Guzman bị bắt vào tháng 1/2016 và bị dẫn độ sang Mỹ năm 2017. 4 người con trai của ông trùm sau đó thừa hưởng đế chế từ cha mình, khét tiếng với mạng lưới đường hầm buôn lậu chằng chịt bên dưới biên giới Mỹ - Mexico.

Các con trai của Guzman, được biết đến với biệt danh "Chapito", đã chuyển hướng sang sản xuất fentanyl. So với heroin, fentanyl dễ buôn lậu hơn và chi phí sản xuất chỉ bằng phần nhỏ. Tuy nhiên, nội bộ băng Sinaloa xảy ra lục đục vào năm ngoái và một cuộc chiến phe phái đẫm máu đã nổ ra, khiến ít nhất 5.000 thành viên thiệt mạng.

Vừa bị chính quyền Mỹ và Mexico gây sức ép vừa phải đối mặt với cuộc chiến nội bộ, các Chapito đã dẹp tự ái sang một bên để nhờ Oseguera giúp đỡ, dù ông ta từng là kẻ thù không đội trời chung. Mỗi bên đều có thứ mà bên kia muốn. Oseguera đồng ý gặp mặt với tham vọng băng đảng Jalisco sẽ trở thành thế lực tội phạm thống trị Mexico.

Tháng 12/2024, Oseguera gặp một phụ tá hàng đầu của Ivan Archivaldo Guzman, thủ lĩnh phe "Chapito". Oseguera, người đang ở thế mạnh hơn, đã đồng ý cung cấp vũ khí, tiền mặt và lính đánh thuê cho "Chapito". Đổi lại, băng Sinaloa mở cửa các tuyến đường buôn lậu và đường hầm xuyên biên giới vào Mỹ cho Jalisco. Trước đây, Jalisco phải trả những khoản phí lớn nếu muốn sử dụng chúng.

Thỏa thuận cũng phân chia miếng bánh phân phối ma túy ở Mỹ. "Chapito" tiếp tục tập trung buôn bán fentanyl trong khi Oseguera giành thị phần cocaine và methamphetamine (ma túy đá). Băng đảng Jalisco hiện vận chuyển hàng tấn cocaine và lượng methamphetamine kỷ lục vào Mỹ thông qua các đường hầm do băng Sinaloa xây dựng.

Theo báo cáo hồi tháng 7 từ văn phòng Bộ trưởng Tư pháp Mexico, thỏa thuận Sinaloa - Jalisco là "sự kiện lịch sử trong thế giới ngầm tội phạm có tổ chức". DEA gần đây đánh giá băng Jalisco hiện sánh ngang băng Sinaloa ở thời kỳ đỉnh cao, trước khi El Chapo bị bắt.

Oseguera cũng vô tình hưởng lợi từ chính sách mạnh tay của chính quyền Trump về trục xuất người nhập cư bất hợp pháp, vì các đặc vụ liên bang phải chuyển hướng khỏi nỗ lực ngăn chặn buôn bán ma túy. Ở Arizona, hai trạm kiểm soát của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới dọc theo một hành lang buôn lậu fentanyl chính từ Mexico đã bị bỏ trống. Các sĩ quan vốn đồn trú tại đây đã được điều động để xử lý những người di cư bị bắt.

Theo những người quen thuộc với hoạt động của các băng đảng, Colombia đang sản xuất lượng cocaine kỷ lục và lượng ma túy này đổ vào Mỹ đang làm giảm giá thành. Morgan Godvin, nhà nghiên cứu tại tổ chức cộng đồng Drug Checking Los Angeles, cho biết giá cocaine đã giảm gần 50%, xuống còn khoảng 60-75 USD một gram so với 5 năm trước. Giá thành giảm khiến nhu cầu cocaine gia tăng mạnh khi nhiều người Mỹ giờ đây chuyển sang sử dụng nó thay vì những loại ma túy khác.

Jalisco cũng có doanh thu ổn định từ nhiều nguồn khác ngoài ma túy. Giới chuyên gia an ninh cho biết băng đảng này hoạt động như một chính quyền song song ở bang cùng tên tại phía tây nam và những khu vực khác của Mexico, đánh thuế hàng loạt mặt hàng như bánh tortilla, thịt gà, thuốc lá hay bia. Họ điều hành các công ty xây dựng thi công đường sá, trường học cho những chính quyền thành phố bị nhóm kiểm soát.

Thị trường nhiên liệu chợ đen bùng nổ cũng là một nguồn thu béo bở khác. Xăng và dầu diesel bị đánh cắp từ những nhà máy lọc dầu và đường ống của Mexico, hoặc buôn lậu vào Mexico từ Mỹ mà không phải trả thuế, được Jalisco bán với giá thấp hơn thị trường cho các doanh nghiệp. Giới chức Mỹ ước tính 1/3 lượng nhiên liệu được bán ở Mexico là bất hợp pháp.

Jalisco còn thu lợi từ việc đưa người di cư đến Mỹ. Họ phải trả hàng nghìn USD mỗi người nếu muốn đi qua những khu vực do nhóm kiểm soát. Theo Bộ Tài chính Mỹ, vài năm gần đây, băng đảng này đã vận hành hơn 20 trung tâm lừa đảo qua điện thoại, lừa hàng trăm triệu USD từ những người nhẹ dạ cả tin.

Trái với hình ảnh ông trùm ma túy khét tiếng trong mắt giới chức Mỹ, Oseguera được một số người nghèo Mexico sống trong các khu vực do băng đảng kiểm soát coi là một thủ lĩnh vị tha. Jalisco thường xuyên tổ chức lễ hội và phân phát thức ăn, thuốc men, đồ chơi cho dân chúng địa phương.

Kín kẽ

Mỹ treo thưởng 15 triệu USD cho bất kỳ ai cung cấp thông tin giúp bắt Oseguera, nhưng theo giới chức, ông ta hiếm khi rời khỏi khu ẩn náu trên núi. Rất ít hình ảnh về Oseguera được lan truyền. Những người quen thuộc với hoạt động băng đảng Mexico cho biết vệ sĩ của Oseguera được trang bị cả súng chống tăng RPG-7 và được đào tạo bởi cựu đặc nhiệm Colombia.

Những người quen biết Oseguera cho hay khách đến nơi ẩn náu của ông ta phải trùm kín đầu trước khi bắt đầu chuyến đi kéo dài 6 tiếng qua những khu vực bị gài mìn. Chỉ các thành viên thân cận với Oseguera biết vị trí có thuốc nổ.

Oseguera di chuyển tại khu vực do băng Jalisco kiểm soát trong một đoàn xe bọc thép cùng đội ngũ an ninh riêng. Ông trùm này còn xây dựng bệnh viện chuyên biệt gần nơi ẩn náu trên núi để tự chăm sóc sức khỏe. Oseguera được cho là mắc bệnh thận nặng.

Hai kế toán của băng Jalisco đã bị chính quyền Mexico bắt cho biết họ phải nộp lại điện thoại, đồng hồ thông minh hay bất kỳ thiết bị nào có tín hiệu GPS trước khi đến gặp Oseguera. Ông trùm có một đội ngũ theo dõi hơn 50 điện thoại của các phụ tá cấp cao trong băng đảng. Các chuyên gia an ninh cho hay mỗi tuần, các nhân viên sẽ tập hợp lại và xem xét nhật ký cuộc gọi điện thoại để đảm bảo những người này không nói chuyện với kẻ thù. Sau đó, họ được cấp điện thoại mới.

Giới chuyên gia nhận định Oseguera đã vươn lên trở thành ông trùm ma túy số một thế giới và tránh được các cuộc truy quét của giới chức nhờ cách làm việc kín kẽ này.

"Ông ta rõ ràng là tay buôn ma túy quyền lực nhất toàn cầu hiện nay", Derek Maltz, cựu quyền giám đốc Cơ quan Phòng chống Ma túy Mỹ (DEA), nhận xét.

VietBF@sưu tập