Mỹ thay đổi tổ chức chỉ đạo phát triển UAV, chuẩn bị cho một cuộc xung đột tiềm tàng
 

Chương trình Replicator được kỳ vọng tạo ra hàng nghìn UAV thông minh, giá rẻ nhưng lại hứng chịu nhiều thất bại. Sự xuất hiện của DAWG mở ra hy vọng mới cho chiến lược AI quân sự Mỹ.Theo Wall Street Journal ngày 26/9, chương trình đầy tham vọng của Lầu Năm Góc nhằm triển khai hàng nghìn hệ thống vũ khí tự động, đặc biệt là thiết bị bay không người lái (UAV) tiên tiến, đã không đạt được mục tiêu đề ra và đang đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật lẫn hành chính. Được khởi xướng cách đây hai năm với tên gọi Replicator, nỗ lực này nhằm nhanh chóng mua sắm vũ khí tự động giá rẻ để đối phó với năng lực quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc, đặc biệt trong bối cảnh lo ngại về một cuộc xung đột tiềm tàng ở Thái Bình Dương.

Mục tiêu chính của Replicator là đưa hàng nghìn hệ thống AI trên không, trên bộ và trên biển vào hoạt động trước tháng 8/2025. Tuy nhiên, theo những người am hiểu vấn đề, kế hoạch này đã không đạt được các cột mốc quan trọng, khiến quân đội Mỹ gặp khó khăn trong việc tìm cách đưa một số hệ thống vào sử dụng thực tế.Chương trình trên được Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ khi đó là Kathleen Hicks công bố vào năm 2023, với lời hứa về công nghệ "nhỏ, thông minh, giá rẻ". Bà Hicks đã yêu cầu 1 tỷ USD trong hai năm cho Replicator, mặc dù một số nhà lập pháp tin rằng tổng số tiền cần phải cao hơn nhiều để đảm bảo thành công.

Rào cản kỹ thuật và chi phí leo thang

Sự chậm trễ của Replicator xuất phát từ nhiều vấn đề:

Thứ nhất là độ tin cậy và chi phí: Một số hệ thống Replicator được mua không đáng tin cậy, quá đắt đỏ hoặc sản xuất chậm đến mức không thể đạt được số lượng cần thiết.

Thứ hai là thách thức về phần mềm: Lầu Năm Góc đang chật vật tìm kiếm một phần mềm có thể điều khiển thành công số lượng lớn UAV từ nhiều công ty khác nhau phối hợp hoạt động để tìm kiếm và tấn công mục tiêu- một yếu tố then chốt để hiện thực hóa tầm nhìn của Replicator.

Thứ ba là mua sắm công nghệ chưa sẵn sàng: Một số người tham gia dự án cho rằng quân đội Mỹ đã thúc đẩy việc mua sắm các hệ thống chưa hoàn toàn sẵn sàng để đưa vào sử dụng. Ví dụ, trong số khoảng hàng chục hệ thống tự động được mua, ba hệ thống vẫn chưa hoàn thiện hoặc chỉ tồn tại dưới dạng ý tưởng tại thời điểm chúng được lựa chọn.

Thứ tư là hạn chế của hệ thống: Một trong những thương vụ mua lại Replicator lớn nhất là loại UAV Switchblade 600, có giá khoảng 100.000 USD/chiếc - đắt hơn gấp nhiều lần so với các UAV cỡ nhỏ được sử dụng ở Ukraine. Phân tích của một trung tâm tình báo Lục quân cho thấy Switchblade sẽ dễ bị tổn thương trong điều kiện liên lạc bị nhiễu, mặc dù nhà sản xuất AeroVironment cho biết họ đã có những cải tiến đáng kể.

Thứ năm là lỗi trong đánh giá mua sắm: Việc mua hàng trăm phương tiện ​​không người lái GARC (Tàu Trinh sát Tự động Toàn cầu) của BlackSea Technologies bị coi là một sai lầm, do chúng không được thiết kế cho các nhiệm vụ phức tạp, tầm xa ở Thái Bình Dương. Các sĩ quan Hải quân Mỹ bị cho là đã thúc đẩy việc mua sắm mà không hiểu rõ những hạn chế kỹ thuật.

Kết quả thử nghiệm gây thất vọng và vấn đề hành chính

Những lo ngại về sự sẵn sàng của hệ thống đã được thể hiện rõ tại một sự kiện ở California vào tháng 8 vừa qua. Theo những người tham gia, sự kiện này đã giới thiệu một số công nghệ, nhưng cũng nhấn mạnh rằng các hệ thống này chưa sẵn sàng để đưa vào sử dụng trong bối cảnh một chiếc thuyền không người lái của BlackSea Technologies đã bị hỏng bánh lái và trôi dạt, hay việc phóng một UAV của Anduril Industries bị trì hoãn, hoặc phần mềm trên một số phương tiện đã nhận dạng sai hoặc không nhận dạng được các vật thể như mong đợi.

Thậm chí, việc tích hợp công nghệ cũng đầy thách thức. Trong cuộc tập trận Dự án Kahuna năm ngoái, các UAV từ nhiều nhà sản xuất khác nhau được kết nối bằng phần mềm Anduril đôi khi gặp khó khăn trong việc phối hợp và thực hiện nhiệm vụ khi không được người điều khiển theo dõi.Bên cạnh đó, Đơn vị Đổi mới Quốc phòng (DIU), nơi điều hành Replicator cho đến tháng 8 năm nay, cũng phải đối mặt với các vấn đề hành chính: các sĩ quan thiếu chuyên môn kỹ thuật chi phối việc mua sắm và một số nền tảng đòi hỏi nhiều công sức để vận hành tự động. Giám đốc DIU, Doug Beck, đã từ chức vào tháng trước.

Chuyển giao và hy vọng mới cho DAWG

Trước những thất bại và lo ngại về tốc độ, Lầu Năm Góc đã chuyển công việc phát triển Replicator sang một tổ chức mới thuộc Bộ chỉ huy Tác chiến Đặc biệt có tên là Nhóm tác chiến tự động phòng thủ (DAWG).

Động thái này nhằm mục đích đẩy nhanh chương trình và tập trung vào các loại vũ khí phù hợp nhất. DAWG hiện được giám sát bởi Phó Tư lệnh Bộ Tư lệnh Tác chiến Đặc biệt, Trung tướng Frank Donovan.

Việc chuyển giao phản ánh tính cấp bách mà các quan chức Mỹ tin rằng cần phải chuẩn bị cho một cuộc xung đột tiềm tàng với các đối thủ ngang hàng như Trung Quốc, nước đang nhanh chóng mở rộng kho vũ khí. UAV được coi là chìa khóa để Mỹ dàn trải chiến trường, áp đảo hệ thống phòng thủ và tấn công mục tiêu mà không gây tổn thất lớn về sinh mạng hoặc trang thiết bị đắt tiền.

DAWG hiện chỉ còn chưa đầy hai năm để bàn giao số UAV mà Lầu Năm Góc cho là cần thiết. Mặc dù có những vấn đề, một số người tham gia vẫn cho rằng Replicator đã đạt được những thành tựu đáng kể trong hai năm ngắn ngủi, giúp mua, thử nghiệm và cải tiến các hệ thống UAV mới, đồng thời rút ngắn nhiều năm quy trình mua sắm vũ khí truyền thống.

"Tôi nghĩ việc chuyển đổi sang [Bộ Tư lệnh Tác chiến Đặc biệt] là điều tự nhiên vào thời điểm này", Aditi Kumar, cựu Phó Giám đốc của đơn vị đổi mới, chia sẻ, nhấn mạnh rằng mục đích của chương trình là lấp đầy khoảng trống và tạo ra một thị trường cạnh tranh hơn.