Vì sao ngành đồ uống ảm đạm?
 

Thị trường đồ uống (gồm nước đóng chai, nước giải khát, nước có cồn...) đứng trước tốc độ tăng trưởng âm, tồn kho tăng cao trong khi các chính sách thuế đối với mặt hàng này sẽ còn tăng cao trong thời gian tới.

Ngày 25.9, Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam (VBA) đã chủ trì, phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) tổ chức tọa đàm: "Kích cầu tiêu dùng để tăng trưởng kinh tế - Góc nhìn từ ngành đồ uống".

Theo thông tin từ Viện Nghiên cứu đồ uống Việt Nam, thời gian qua, ngành đồ uống đã liên tiếp chịu tác động bởi nhiều yếu tố từ dịch bệnh, bất ổn trong và ngoài nước, ảnh hưởng tới tăng trưởng toàn ngành nước giải khát (CARG). Báo cáo tổng hợp cho thấy rõ tốc độ tăng trưởng toàn ngành đã có dấu hiệu suy giảm, tăng trưởng âm vài năm gần đây và dấu hiệu này trở nên rõ rệt hơn trong năm 2025. Cụ thể, tăng trưởng toàn ngành giai đoạn 2019 - 2022 tỷ lệ đạt 3,2% nhưng đến giai đoạn 2022 - 2024, tăng trưởng chậm lại còn 1,0% và tới tháng 7.2025 thì tăng trưởng âm 7.8% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, nước ngọt có ga giảm 13,2%, trà đóng chai giảm 6,4%, nước tăng lực giảm 4,3%, nước trái cây giảm 13,2%. Chỉ riêng nước điện giải (dành cho đối tượng chơi thể thao) tăng 2,4% do phong trào tập luyện, thi đấu các môn thể thao như chạy bộ, đạp xe, pickleball phát triển và thu hút nhiều người chơi hơn trước.

Bà Nguyễn Thị Hải Vân, Trưởng tiểu ban Nước giải khát thuộc VBA, phân tích: Ngành nước giải hiện nay đang tăng trưởng âm, có một số mặt hàng tăng trưởng âm tới hai con số, phản ánh bức tranh khá ảm đạm. Nguyên nhân xuất phát từ việc người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, và thói quen sử dụng đồ uống của người tiêu dùng cũng đang thay đổi. Bên cạnh đó, các loại thuế tăng thêm cũng khiến cho việc cạnh tranh khó khăn hơn. Theo bà Hải Vân, ngành hàng đồ uống đang có vướng mắc là không nằm trong diện được giảm 2% thuế giá trị gia tăng (GTGT) vào năm 2026 theo Nghị định 174/2025/NĐ-CP. Ngành nước giải khát cho rằng quy định này chưa bảo đảm tính công bằng của chính sách ưu đãi thuế, chưa bảo đảm lợi ích chính đáng của doanh nghiệp, bởi đến năm 2027, nước giải khát mới chính thức thuộc nhóm sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, do đó trong năm 2026 nước giải khát vẫn thuộc nhóm đối tượng được thụ hưởng chính sách giảm thuế GTGT.

Đại diện VBA kiến nghị những chính sách hỗ trợ từ phía Chính phủ như giảm thuế GTGT, gia hạn thời gian nộp thuế, miễn giảm tiền thuê đất và các chương trình phục hồi kinh tế rất cần thiết trong giai đoạn này để giúp doanh nghiệp ngành đồ uống từng bước vượt qua giai đoạn đầy khó khăn. Phân tích về vướng mắc của ngành nước giải khát, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn thuế chia sẻ: Quốc hội đã cân nhắc rất kỹ lưỡng khi lùi thời gian áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt cho ngành đồ uống (rượu bia) từ 1.1.2027, đối tượng mới là nước giải khát có đường trên 5g/100ml (8-10%) để giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp, mặc dù luật Thuế tiêu thụ đặc biệt có hiệu lực từ 1.1.2026, Quốc hội tiếp tục giảm thuế GTGT 2% cho các nhóm mặt hàng đến hết năm 2026.

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Cúc, riêng năm 2026 sẽ có vướng mắc vì nước giải khát có đường từ 5g/100ml trở xuống vẫn được hưởng chính sách giảm GTGT 2% trong khi trên 5g/100ml thì lại không được hưởng, mặc dù chưa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Như vậy, có hiện tượng không thống nhất về cách hiểu ở đây. Vậy cần xem xét cho hợp lý để không ảnh hưởng tới lợi ích chính đáng của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Theo quan điểm cá nhân tôi, cần trình lên Chính phủ để xem xét cho phép mặt hàng nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml tiếp tục được hưởng chính sách giảm thuế GTGT 2% đến hết năm 2026.

Cùng quan điểm trên, các chuyên gia, diễn giả tại tọa đàm đã kiến nghị cơ quan quản lý xem xét, cân nhắc một số chính sách thuế liên quan như lùi, giãn thời gian thực hiện thuế tiêu thụ đặc biệt thêm 1-2 năm cùng với việc tiếp tục giảm thuế GTGT 2% và đảm bảo tính thống nhất.