Trump áp thuế 100% lên thuốc có thương hiệu/thuốc còn bằng sáng chế từ ngày 1/10, trừ khi hãng dược đang xây nhà máy tại Mỹ
 

Tổng thống Donald Trump tuyên bố các dược phẩm mang thương hiệu hoặc còn bản quyền sẽ chịu thuế nhập khẩu 100% kể từ ngày 1/10, trừ trường hợp nhà sản xuất đang xây dựng cơ sở sản xuất tại Hoa Kỳ. Động thái này nhằm ép các hãng dược tăng nội địa hóa sản xuất và củng cố chuỗi cung ứng thuốc thiết yếu; đồng thời, Nhà Trắng kỳ vọng đây là một phần cam kết kéo giảm chi phí thuốc, dù nhiều chuyên gia cho rằng khó đạt mục tiêu đó trong ngắn hạn.

Điều kiện miễn áp thuế: “đang xây dựng” nghĩa là gì?
Ông Trump làm rõ: tiêu chí “IS BUILDING” được hiểu là đã động thổ và/hoặc đang thi công. Như vậy, không áp thuế đối với các dược phẩm nếu công trình nhà máy tại Mỹ đã khởi công. Tuy nhiên, thời gian chuẩn bị có thể kéo dài trước khi “xúc đất”, nên chưa rõ bao nhiêu cam kết mới sẽ kịp né thuế ngay từ mốc 1/10—nhất là khi nhiều hãng đang xây ở nơi khác hoặc cần vài năm để đi vào vận hành.

Làn sóng đầu tư mới tại Mỹ
Các hãng dược đã phản ứng nghiêm túc với đe dọa thuế quan, công bố hàng trăm tỷ USD cho kế hoạch xây mới/mở rộng nhà máy ở Mỹ. Eli Lilly vừa công bố nhà máy 6,5 tỷ USD tại Houston, ngay sau kế hoạch 5 tỷ USD gần Richmond, Virginia. Dù vậy, chính hãng này ước tính mất tới 5 năm để các cơ sở hoạt động đầy đủ.

Tác động thị trường: lớn tiếng nhưng hiệu ứng có thể “vơi”
Một số nhà phân tích đánh giá thông điệp của Tổng thống rất trực diện, song độ tác động có thể không quá lớn: hầu hết ông lớn dược phẩm đều có hiện diện sản xuất ở Mỹ và đã tăng đầu tư nội địa. Thực tế, cổ phiếu nhiều hãng dược châu Âu biến động nhẹ, trong khi một số doanh nghiệp dược—y tế châu Á giảm mạnh hơn, dù có thể được miễn hoặc không chiếm tỷ trọng lớn tại thị trường Hoa Kỳ.

Ngành dược cảnh báo
Hiệp hội PhRMA lưu ý: thuốc men trước đây được miễn thuế vì lo ngại tăng chi phí và nguy cơ thiếu hụt. Theo lập luận của ngành, mỗi đô la nộp thuế là một đô la ít hơn dành cho đầu tư sản xuất ở Mỹ hoặc nghiên cứu các phương pháp điều trị—vaccine—thuốc mới.

Ai sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất?
Các tập đoàn lớn có dự án đang thi công tại Mỹ có thể ít bị tác động. Ngược lại, nhà sản xuất nhỏ—thiếu dư địa tài chính và chưa có kế hoạch xây/lắp ở Mỹ—có thể đối mặt rủi ro cao hơn, dù khó xác định cụ thể danh sách vào lúc này.

Chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ không đổi ngay
Giới chuyên gia cho rằng chính sách mới khó làm giảm ngay phụ thuộc quốc tế của Mỹ đối với nguyên liệu dược (API) và thành phẩm—vốn là mạng lưới đa điểm trên khắp thế giới. Trong năm nay, nhà nhập khẩu Mỹ đã tích trữ đáng kể để đón đầu thuế quan, có thể giảm sốc trong giai đoạn đầu; dẫu vậy, tồn kho rẻ này rồi sẽ cạn.

EU và mức trần 15%
Tác động đối với nước xuất khẩu được dự báo hạn chế. Với Liên minh châu Âu, mức thuế trần 15% đối với phần lớn hàng hóa, bao gồm dược phẩm, đã được công bố từ tháng 7 (có miễn trừ cho thuốc generic). Phía EU khẳng định mức trần 15% vẫn là “bảo hiểm” để không phát sinh thuế cao hơn đối với doanh nghiệp châu Âu.

Thuốc generic: tạm “đứng ngoài” vòng xoáy
Đáng chú ý, thông báo không đề cập áp thuế lên thuốc generic—điều mà các chuyên gia cảnh báo nếu xảy ra sẽ làm trầm trọng tình trạng thiếu thuốc. Nhà sản xuất generic thường biên lợi nhuận mỏng, khó hấp thụ thuế; nhiều doanh nghiệp có thể rời thị trường nếu bị đánh thuế. Nhờ vậy, Ấn Độ—nhà cung ứng gần 47% nhu cầu dược phẩm của Mỹ, chủ yếu là generic—tạm thời không bị ảnh hưởng trực tiếp; phần lớn công ty Ấn cũng đã có nhà máy hoặc điểm đóng gói tại Hoa Kỳ, và đang mở rộng qua mua bán–sáp nhập.

Bối cảnh chính sách rộng hơn
Chính quyền Trump chưa công bố kết quả điều tra an ninh quốc gia đối với nhập khẩu dược phẩm, vốn sẽ là cơ sở cho các bước đi thuế quan rộng hơn. Trước đó, Tổng thống nói trên truyền hình rằng mức thuế có thể tăng dần đến 250% theo thời gian.

Cùng ngày với gói thuế dược phẩm, Nhà Trắng cũng công bố: 50% thuế với tủ bếp và tủ vanity phòng tắm, 30% thuế với đồ nội thất bọc nệm, và 25% thuế với xe tải hạng nặng sản xuất ngoài Mỹ.

Tóm lược nhanh: Thuốc “brand-name” hoặc còn bằng sáng chế nhập vào Mỹ sẽ chịu 100% thuế từ 1/10, trừ khi hãng dược đã động thổ/đang xây nhà máy tại Mỹ; thuốc generic hiện không bị nhắc tới, EU duy trì trần 15%, còn tác động thực tế sẽ tùy vào tiến độ nội địa hóa và tồn kho của doanh nghiệp.