VietBF - Thước đo của sự vĩ đại

17/11/2019

TTO - Nhân dịp kỷ niệm 125 năm thành lập, tạp chí Billboard phát hành một số đặc biệt, trong đó đáng chú ý nhất là danh sách 125 nghệ sĩ vĩ đại nhất mọi thời đại mà họ đã tuyển lựa.

Khác tất cả những tạp chí âm nhạc khác,
Billboard
ít khi phê bình hay nhận xét, họ tạo ra một đế chế (mà Elton John gọi là Kinh thánh của tôi) nhờ những
bảng xếp hạng âm nhạc
của mình, và những bảng xếp hạng đều được tính toán tỉ mỉ, chính xác dựa trên số liệu thương mại, chẳng hạn như số đĩa bán ra, số lượt streaming hay phát sóng trên radio.

1. Danh sách 125
nghệ sĩ vĩ đại
của Billboard được lập trên cơ sở tương tự, dựa trên thành tích của các nghệ sĩ tại bảng xếp hạng Billboard Hot 100 và Billboard 200. Kết quả vô cùng thú vị.

The Beatles xếp số 1, điều không có gì để tranh cãi với sự thống trị của họ những năm 1960 và di sản vẫn luôn gây sốt sau đó. (Họ có thể tập hợp cả những bản ghi âm thử và bán đĩa).

Vị trí này trùng khớp với hầu hết danh sách nghệ sĩ vĩ đại của các tạp chí nghiêng về phê bình, chứng tỏ sức ảnh hưởng to lớn không thể chối bỏ của ban nhạc tới từ Liverpool.

Hai vị trí tiếp theo cũng không bất ngờ, xếp thứ hai là đối thủ một thời của The Beatles, The Rolling Stones, và thứ ba là danh ca Elton John.

Nhưng những vị trí tiếp sau bắt đầu thể hiện quyền lực của những con số. Mariah Carey (thứ tư) xếp trên Madonna (thứ năm), Taylor Swift xếp thứ tám và điều đó có nghĩa cô ca sĩ mới có hơn một thập kỷ làm nghề lại xếp trên những người mà sự nghiệp đã vượt qua thử thách thời gian như Elvis Presley (13), Aretha Franklin (34) hay Bob Dylan (48).

2. Những ai tự cho rằng mình có gu nghe nhạc thì tốt nhất không nên tham khảo danh sách này, họ sẽ choáng váng khi thấy thứ nhạc pop công nghiệp của Justin Bieber lại xếp trên Simon & Garfunkel, thứ nhạc pop "tầm phào" của Backstreet Boys lại xếp trên Ray Charles, Drake thì xếp cao hơn mấy chục bậc so với Pink Floyd và Queen.

Đó là chưa kể Frank Sinatra còn chẳng lọt top.

Chuyện như vậy đúng chỉ có thể xảy ra ở Billboard - nơi con số quyết định tất cả chứ không phải chiều sâu, chất lượng âm nhạc, tính nguyên bản hay những cuộc cách mạng về âm thanh. Một bảng xếp hạng như vậy khiến chúng ta giật mình về cái gọi là "vĩ đại".

3. Chúng ta thường định hình sự "vĩ đại" theo tiếng nói những nhà phê bình, theo viện hàn lâm, theo tuổi nghề và truyền thống kính trên nhường dưới. Nhưng công chúng cũng có những định nghĩa "vĩ đại" của riêng họ.

Đôi khi sự "vĩ đại" của đại chúng và hàn lâm gặp gỡ nhau như trường hợp của The Beatles, The Rolling Stones.
https://i.imgur.com/bd0te9x.jpg
Ban nhạc The Beatles - Ảnh: thebeatles.com

Đôi khi chúng khác như mặt trăng với mặt trời. Và người ta có thể mỉa mai cách vận hành của ngành âm nhạc, biến những anh chàng bảnh chọe như Backstreet Boys với thứ pop kẹo cao su trở thành vĩ đại.

Nhưng biết làm sao được, bạn có thể tranh cãi cả ngày chuyện Elvis Presley hay The Beatles thay đổi nền âm nhạc nhiều hơn mà không đi tới hồi kết, còn Backstreet Boys bán chạy hơn Ray Charles thì đó là điều rõ rành rành. Những con số thì luôn lạnh lùng và không bao giờ nói dối.