Ái Vân ca sĩ Việt Cộng nay đă là người quốc tịch Mỹ và ư thức được chế độ độc đảng Cộng Sản ngày nay chỉ nói dối và tuyên truyền bịa đặt. Ái Vân đă có một cuộc phỏng vấn với VOA kể về quá khứ thế nào khi c̣n làm ca sĩ cho Việt Cộng và lư do ǵ chị phải chốn lại ở Đức, sau đó v́ sao chị đă qua Mỹ và định cư nhập quốc tịch tại đây.
Ngày 30/4/1975 chị đang ở đâu và làm ǵ?
Khi đó Vân đang ở Đông Hà. Từ đầu tháng 4/75, qua đài mọi người đều biết chiến sự đang hết sức sôi động. Suốt những năm chiến tranh th́ mơ ước lớn nhất của mọi người miền Bắc là kết thúc cuộc chiến, nói theo từ hồi đấy là “giải phóng miền Nam”.
Khi đó, với những chiến thắng vang dội mỗi ngày, mọi người rất phấn kích, nghĩ là đích cuối sắp đến. Trong nhà trường mọi người chuẩn bị tinh thần cũng là để tiến vào Sài G̣n. Vân là sinh viên chỉ nghe biết vậy. Nhưng đến giữa tháng 4, nghe nói tiến vào Sài G̣n, ngoài quân sự th́ công tác văn nghệ cũng hết sức quan trọng, cần sự tăng cường rất lớn, nên ở trường thanh nhạc có anh Quang Huy và Vân được ông Huỳnh Văn Tiểng chọn cho đi theo quân số của đài truyền h́nh để vào Sài G̣n.
Sáng 29/4 xe của đài truyền h́nh xuất phát từ 41 Bà Triệu, đi tức tốc ngày đêm đến chiều hôm sau vào đến Đông Hà th́ nghe tin Sài G̣n được giải phóng rồi. Trên xe c̣n có hai mẹ con cô Lan Hương, xướng ngôn viên nổi tiếng người miền Nam. Lúc đó Vân cảm thấy háo hức, mong chờ ngày đó phải là ngày huy hoàng rạng rỡ đón mừng. Nhưng mà ḿnh đi vào nơi phía bắc của miền Nam sao thấy tối quá và cảnh xe Phi Long, Phi Mă, xe lambretta, xích lô máy hỗn độn với người chạy vào, kẻ chạy đi. Ḿnh thấy dư âm chiến tranh vẫn c̣n rơ nét.
Khi nào đoàn của chị vào đến Sài G̣n?
Sau mấy ngày đi cấp tốc, chiều 2/5 xe vào đến đài phát thanh Sài G̣n. Trưa đi vào đài truyền h́nh thấy trên đường Hồng Thập Tự đầy những vỏ đạn. Trước đó, khi xe vào đến xa lộ Đại Hàn đă thấy áo quần lính, giầy lính, thắt lưng bỏ lại. Những chiếc xe chật như nêm, trên nóc là những xe Honda. Đó là sự hoảng loạn, bề bộn của những ngày chiến tranh vừa dứt.
Cảm nhận của chị về Sài G̣n lúc bấy giờ?
Trước đây cứ nghe nói đồng bào miền Nam cần sự giúp đỡ từ miền Bắc. Cho nên khi ḿnh vào rất ngỡ ngàng. Vân ở Hà Nội nhỏ bé xinh xinh, vào Sài G̣n ḿnh ngợp. Ra chợ Bến Thành thấy người dân khác hẳn, dù lúc đó người Sài G̣n không dám ăn diện như trước. Họ đón nhận ḿnh với thái độ vui mừng một cách gượng gạo và có nghi ngại. Có người nói ủa sao cô này bộ đội, v́ ḿnh phải mặc đồng phục, mà sao không bị cô ấy rút móng tay nhỉ.
Nh́n cách người dân trang điểm, ăn nói nhẹ nhàng, dù không c̣n ai là lính nhưng trước đây nghe nói họ bặm trợn, hùng hổ th́ khi ḿnh thấy được là đi từ ngỡ ngàng này đến ngỡ ngàng khác. Sài G̣n nó hoa lệ mặc dù lúc đó là những ngày người ta ẩn ḿnh, nhưng người ở đây vẫn có nét hết sức b́nh yên. Vân cho là ḿnh bị ngộ nhận với thông tin lệch lạc.
Chị có thể nói về công tác lúc đó của chị là làm ǵ?
Quân số của đài truyền h́nh lúc đó có ba lực lượng chính. Thứ nhất là từ trong R (Trung ương cục miền Nam) ra, thứ hai ngoài Bắc vào và thứ ba là công chức của chính quyền Sài G̣n lưu dụng.
Vân thuộc thành phần thứ tư là tăng cường. Khi vào ḿnh nghĩ sẽ là xướng ngôn viên, nhưng với ba lực lượng như thế th́ ḿnh chẳng được làm ǵ cả. Một lần duy nhất được đọc tin, nhưng là đọc ngoài h́nh. Ḿnh cảm thấy thất vọng đầy vơi. May gặp anh Chánh Trực đưa về làm với đoàn ca múa miền Nam, nhưng cũng vẫn là dự bị. Hát th́ cũng chưa được solo, chỉ hát tốp ca. Có lần duy nhất khi lên Đà Lạt được hát solo v́ hôm đó ca sĩ chính bị ốm. Đây là lần đầu tiên hát dân ca. Sau đó đi biểu diễn ở một số nơi như Long An, Bến Tre, Cần Thơ.
Có bà chị họ cho Vân chiếc quân gin với áo chẽn nên bị đoàn kiểm điểm. Rất chán mà không biết đi đâu, tiền không có, công việc không rơ, trong khi đang học dở dang, nên tháng 11/75 Vân và anh Quang Huy xin phép đoàn cho trở về bắc.
Về lại Hà Nội, Vân học tiếp nhạc và tốt nghiệp đại học thanh nhạc. Sau đó là diễn viên của đoàn, ăn lương tháng, thời đó không có cát-sê, nhưng có tiêu chuẩn bồi dưỡng như trứng, sữa, đường.
Chị đă theo đoàn văn nghệ Việt Nam đi biểu diễn nhiều lần ở nước ngoài, phải không thưa chị.
Vân đă đi nhiều nước. Đông Đức 5 lần, Liên Xô 6 lần, Cuba 2 lần. Phần nhiều là tham gia biểu diễn quốc tế giữa các nước xă hội chủ nghĩa. Có lần đi thi hát nhạc trữ t́nh với “Bài ca xây dựng” điệu valse và Vân được giải ở Đông Đức. Năm 1978 Vân đi Cuba là trong đoàn văn nghệ tham gia liên hoan thanh niên các nước xă hội chủ nghĩa, tổ chức cứ 4 năm một lần. Vân cũng đă biểu diễn ở Nhật, Thái Lan, Miến Điện. Đi Nhật hai lần là theo lời mời của Đảng Cộng sản Nhật và đài truyền h́nh NHK.
Bài ca xây dựng. Ca sỹ Ái Vân (năm 1981)
[YOUTUBEVIDEO]4xm7_lpR40Q[/YOUTUBEVIDEO]
Trong một chuyến đi nước ngoài, chị đă quyết định không trở về Việt Nam. Nguyên do v́ sao?
Tháng 1/1990 Vân qua Đông Đức học khóa đào tạo đạo diễn cho chương tŕnh tạp kỹ. Lúc đó Tường Berlin đă đổ rồi. Việc được đi học rất khó khăn. Mai này viết hồi kí sẽ kể chi tiết. Tháng 2/1990 Vân quyết định chui tường để trở thành “tường nhân”. Vân ra đi v́ những lí do hết sức cá nhân v́ chuyện gia đ́nh không giải quyết được. Anh ấy không cho Vân một con đường để giải quyết và lúc đó cuộc hôn nhân trở nên nguy hiểm đến mức có thể có khả năng xấu xảy ra. Tin từ nhà cho biết con đường trở về của ḿnh càng ngày càng hẹp. Vân phải quyết định mặc dù rất đau ḷng v́ lúc đó ở nhà c̣n con trai mới 4 tuổi, cha th́ già c̣n mẹ ốm nặng.
Rồi làm sao chị lại sang Hoa Kỳ định cư?
Sang Tây Đức một thời gian th́ ḿnh lập gia đ́nh. Anh ấy người Đức gốc Việt, làm kĩ sư. Năm 1994 hăng của ông xă mở chi nhánh ở Mỹ, cử anh ấy qua làm đại diện nên đưa cả gia đ́nh đi. Ở Mỹ, Vân cũng đi làm. Sau thời gian lâu ở Mỹ rồi có thẻ xanh, vào quốc tịch.
Chị là nghệ sĩ miền Bắc, chị biết về nhạc vàng, tức nhạc thời Việt Nam Cộng ḥa, lần đầu là khi nào?
Lần đầu tiên là năm 1975, khi Vân về nhà tập thể của đoàn ca múa miền Nam ở 77-79 Hai Bà Trưng. Tự nhiên buổi trưa ngủ dậy nghe từ nhà hàng xóm: “Ngày mai em đi biển nhớ tên em gọi về…” do Khánh Ly hát, rồi “Chiều chưa đi màn đêm buông xuống…” với Bạch Yến. Những bài đó dội vào tai ḿnh. Tâm trạng cô sinh viên nghèo, vào đây bơ vơ, nhớ nhà nên nghe rất ngấm. Từ trước đến giờ có bao giờ được nghe Khánh Ly, hay nghe nhạc Đoàn Chuẩn Từ Linh đâu.
Sau đó chị có dịp nào hát nhạc vàng không?
Lần đầu tiên là năm 1983 với bài “Chiếc lá cuối cùng” của nhạc sĩ Tuấn Khanh. Trước đó toàn hát nhạc Đức, nhạc Liên Xô v́ ngoài Bắc có bao giờ hát những loại nhạc như thế đâu.
Chị lên sân khấu hát cho người Việt hải ngoại lần đầu ở đâu?
Đó là lần hát cho Trung tâm Thúy Nga tổ chức ở Cerritos gần Los Angeles. Đây là một trải nghiệm hết sức tuyệt vời đối với ḿnh v́ lần đầu tiên diễn trên một sân khấu lớn cho khán giả Việt Nam tại hải ngoại và đă có quay video. Hôm đó Vân hát bài “Trăng sáng vườn chè” và có hợp ca một bài nữa với anh Elvis Phương, anh Duy Quang, với Phi Khanh. Đó là kỉ niệm thật đặc biệt.
Dường như ở hải ngoại chị hay hát dân ca?
Ḥa nhập vào con đường văn nghệ bên này có khó khăn cho Vân, v́ có bao giờ biết nhạc miền Nam đâu. Thậm chí Đoàn Chuẩn Từ Linh c̣n bị cấm tiệt, Văn Cao chỉ nhớ mỗi bài quốc ca. V́ thế con đường dễ nhất là những bài dân ca quen thuộc. Vân chọn dân ca cũng là nỗi ḷng của ḿnh nhớ về miền Bắc. Lúc mới sang Mỹ, Vân có trải nghiệm là chẳng hạn như áo tứ thân, nón quai thao rất là hiếm. Hai mươi năm trước thị trường băng nhạc hải ngoại thiếu mảng dân ca Bắc bộ, v́ phần lớn người tị nạn ra đi từ miền Nam. Mà dân ca là sở trường của Vân, v́ thế dân ca là cầu nối ngọt ngào giữa ḿnh với khán giả hải ngoại.
Sau này Vân cũng hát nhạc Ngô Thụy Miên, Đức Huy và thấy hợp, c̣n những bài quá mềm th́ với tám năm được đào tạo toàn hát nhạc cổ điển, dân ca nên không dám bước chân vào v́ không phải sở trường của ḿnh.
Sau một thời gian ở Mỹ, khi nào th́ chị có cơ hội trở về Việt Nam?
Vân luôn muốn có cơ hội trở về trong những ngày đầu xa quê hương, v́ c̣n con nhỏ, mẹ ốm và cha già và cả khán giả của ḿnh nữa. Ḿnh đă sống ở Việt Nam đến năm 37 tuổi mới ra đi v́ thế tiếng gọi trở về hết sức mạnh đối với ḿnh. Hơn nữa gia đ́nh Vân ở Hà Nội gần 200 năm nên cội nguồn rất sâu. Nhưng tội vượt biên là tội rất nặng. Khi Vân “vượt tường” th́ đó cũng là bức tường định mệnh ngăn cách ḿnh với quê hương. Khi đó báo chí trong nước đă có những bài kết tội ḿnh rất nặng. V́ thế nghĩ chuyện trở về là rất xa xôi. Rồi sau này t́nh h́nh dễ dàng hơn, cởi mở hơn. Đến năm 1998 Vân xin được visa.
Cảm nhận của chị khi trở về thăm quê hương sau tám năm xa cách như thế nào?
Rất là khác. Cái đầu tiên đập vào mắt ḿnh là xây dựng. Hà Nội nho nhỏ, thân thuộc, xinh xắn, duyên dáng, trầm tư, ngay cả những nơi tan hoang v́ chiến tranh giờ biến mất rồi. Nhà cao, khách sạn mọc lên trông hiện đại hơn. Đời sống sôi động hơn. Khi Vân trở về 36-38 Phố Huế th́ bỡ ngỡ buồn v́ những nhà hàng xóm, những phố của ḿnh, tṛ chơi trẻ con không c̣n. Nhà cửa xây thêm. Kể cả con người nữa. Bây giờ ḿnh về như là khách rồi, cảm thấy xa lạ không con phải là Hà Nội cho riêng ḿnh nữa.
Có một dạo nghe nói chị đă mua nhà ở Sài G̣n, dự định về sống luôn ở Việt Nam, điều này có đúng không?
Cách đây hơn 10 năm, ḿnh và ông xă đă nghĩ khi cả hai về hưu sẽ về Việt Nam ở. Dĩ nhiên Hà Nội th́ không được v́ đắt đỏ quá nên ḿnh không có đất cắm dùi. Ba Vân ở Sài G̣n nên ḿnh đă mua một cái nhà ở quận 12, hàng xóm của anh Elvis Phương. Nhà ngay sát bờ sông, có lục b́nh trôi đẹp lắm. Nhưng sau hai năm mua nhà, chưa ở đó đêm nào, nhà chưa hoàn thiện, lại do người nhà đứng tên. Rồi đường đi ngày càng kẹt xe, thấy không hợp lí nên sau hai năm đă bán rồi.
Chị c̣n ư định trong tương lai sẽ quay về sống ở quê cũ?
Về Việt Nam sống là để enjoy (hưởng) cuộc sống của quê hương ḿnh, với gia đ́nh, bạn bè, để thưởng thức cả những tṛ ăn quà vặt. Bây giờ những thứ đó c̣n chăng cũng hết sức mong manh. Bởi v́ ra đường lúc nào cũng sợ cướp giật phải nh́n trước nh́n sau. Ra đường sợ xe tông. Mua ǵ, làm ǵ cũng sợ bị chặt chém, bị lừa. Thú vui ăn quà không c̣n v́ mất vệ sinh, an toàn thực phẩm không có. Nếp sống văn hoá ngày càng đi xuống. Không dám nói là ḿnh sẽ không bao giờ về nữa, nhưng mà nó nhạt dần đi v́ ba Vân mất rồi, sợi dây ràng buộc với Việt Nam cũng lỏng lẻo hơn.
Lần ba Vân ốm đưa ông cụ vào bệnh viện mới thấy là kinh khủng, đến mức là Vân mong có về Việt Nam th́ đừng bao giờ ốm để phải vào bệnh viện.
C̣n con người có lối sống khư khư, cứ thu về ḿnh thôi. Tính cộng đồng không có. Những thứ đó kết hợp lại trở thành cái không thoải mái khi trở về Việt Nam, cho nên Vân nghĩ ngày trở về nó trở nên xa vời.
Những lần trở về chị có hát trong nước không và có những khó khăn ǵ?
Những lần đầu rất khó khăn. Chuyện lên sân khấu là cần phép tắc, duyệt bài. Công an văn hoá có cho ḿnh hát không. Rồi lại phải có giấy phép từng nơi. Có lần Vân đă hát ở Hà Nội, Sài G̣n, khi về tỉnh lại đ̣i xin giấy phép. V́ thế ư muốn trở về hát cho khán giả ở Việt Nam cho thỏa chí tang bồng giờ nó giảm đi rất nhiều. Sau này Vân chán không muốn hát nữa. Mấy năm nay ḿnh cũng tự cho ḿnh về hưu rồi và thấy khoẻ lắm, không c̣n căng thẳng nữa.
Ngày 30/4 lại đến, nhiều người nói về ḥa giải dân tộc, chị có thể cho biết suy nghĩ của ḿnh?
Bên này có nhiều người ra đi, không phải là “tường nhân” mà là “thuyền nhân”. Họ mất mát quá nhiều. Có những người mất hết. Nghe những mảnh đời của họ th́ hiểu sự căm hận hoàn toàn có lư. Họ bị tù đày, những con người rất dễ thương lại bị gọi là “ác ôn”, “nợ máu”. Khi ḿnh ở miền Bắc, thông tin lệch lạc, đến khi vào Nam mới thấy không phải như vậy. Khi sang đây cũng thế, gặp những người sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng hoà th́ họ cũng dễ thương, có nhiều cái hay ḿnh phải học. Như thế Vân cho là sự mất mát hay hận thù của họ là hoàn toàn hiểu được.
Rồi đối với người Việt hải ngoại, nhà nước vẫn có những phân biệt đối xử. Tại sao cũng là nghệ sĩ mà Hà Nội và Sài G̣n cũng khác nhau rồi. Vân được coi là nghệ sĩ Việt kiều chứ chả bao giờ được coi là nghệ sĩ trong nước cả. Vân không hiểu và vẫn có những bức xúc. Trong phép tắc cũng thế, họ coi ḿnh là nghệ sĩ Việt kiều nên đă có những phân biệt đối xử.
Vân đă ở Đức sau khi Tường Berlin đổ. Về lại Đức, Vân thấy tủi thân v́ nước Đức không tốn một viên đạn, không đổ một giọt máu mà người ta thống nhất Đông Tây để trở thành nước đứng đầu châu Âu. C̣n Việt Nam 40 năm qua, phải nói là phú quí giật lùi, nhiều người vẫn lầm lũi mưu sinh.
Chị có ư kiến ǵ với lănh đạo Việt Nam và người Việt hải ngoại?
Vân chỉ muốn có ư kiến với lănh đạo Việt Nam thôi, chứ không có đề nghị ǵ cho người Việt hải ngoại. Trước tiên Việt Nam phải thay đổi ghê gớm lắm th́ hữu xạ tự nhiên hương. Việt kiều nói chung ai cũng nghĩ về quê hương, dù ở Mỹ hay ở Đức, nhưng khi ra đường có ai hỏi ḿnh từ đâu tới, ḿnh rất ngập ngừng nói hai chữ Việt Nam v́ có quá nhiều cái tiêu cực, từ giáo dục, xă hội, y tế mà những ai quan tâm đến Việt Nam đều thấy như thế. V́ vậy lănh đạo Việt Nam hăy làm cho con dân Việt được hănh diện về đất nước ḿnh trước đă.
Gần đây có chuyện chặt cây xanh ở Hà Nội và chị cũng đă nói lên những bức xúc của ḿnh. Tại sao chị quan tâm?
Ở Việt Nam từ lâu người dân đă chả tin ǵ lănh đạo nói. Qua vụ cây xanh cứ đổ lỗi cho nhau. Vân lên tiếng, có người ở Hà Nội lại nói sao bà ở nước ngoài mà cứ bức xúc làm ǵ. Nếu người trong nước c̣n nói thế th́ cây xanh c̣n chết nhiều. Nhiều người ngày nay trở nên vô cảm trước những ngang trái xảy ra chung quanh ḿnh. Ai cũng thủ, lo khư khư giữ lấy những ǵ trong bốn bức tường nhà ḿnh thôi. Vân chỉ muốn làm một người công dân có trách nhiệm.
[YOUTUBEVIDEO]Lwm9jSV1WmE[/YOUTUBEVIDEO]
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
