Người Việt ở khắp nới trên thế giới đang chuẩn bị đón Xuân tại quê hương. Nhưng người Việt tại Mỹ đang lo lắng. Việc đóng cửa Chính phủ Mỹ, về Việt Nam ăn Tết th́ máy bay sẽ thế nào?
Cuối năm Âm lịch là thời gian người Việt Nam định cư tại Mỹ lại nôn nao t́m đường về nước để sum họp gia đ́nh. Và đây là mùa bội thu của các hăng hàng không quốc tế có đường bay xuyên Thái B́nh Dương, nhiều hăng thông báo tăng chuyến bay để đáp ứng nhu cầu có tính thời vụ của một lượng lớn hành khách, không chỉ người Việt mà cả các nước Đông Á khác có phong tục nghỉ Tết theo Âm lịch.
Việc đi lại bằng máy bay từ Mỹ có thể không thuận lợi do hậu quả của t́nh trạng Chính phủ Mỹ đóng cửa.
Nhưng năm nay, các chuyên gia cảnh báo việc đi lại bằng máy bay từ Mỹ có thể không thuận lợi như các năm trước do hậu quả của t́nh trạng Chính phủ Mỹ... đóng cửa. Trong một phần tư số cơ quan Chính phủ liên bang Mỹ phải ngừng hoạt động có một số cơ quan liên quan tới vận chuyển hàng không, điều hành các hăng bay và các sân bay trên khắp nước Mỹ. Mới đây nhất, sân bay thành phố Miami, tiểu bang Florida, phải đóng cửa một nhà ga hành khách do thiếu nhân viên kiểm tra an ninh.
V́ hầu hết các hăng hàng không của Mỹ là công ty tư nhân; nhiều người cho rằng việc đi lại của ḿnh sẽ không bị ảnh hưởng bởi việc đóng cửa chính phủ, hiện đă kéo dài sang tuần lễ thứ tư. Nhưng suy nghĩ đó không đúng. Để các chuyến bay được thực hiện an toàn, cần rất nhiều người làm việc ở nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có nhiều nhân viên thuộc chính quyền liên bang Mỹ như đội ngũ thanh tra bảo tŕ máy bay, kiểm tra an ninh hành khách và hành lư ở các sân bay, nghĩa là những người bị tác động trực tiếp của việc đóng cửa chính phủ. T́nh trạng thiếu nhân viên do chính phủ đóng cửa đă bắt đầu có tác động xấu tới hoạt động của các hăng bay, tới việc đi lại của hành khách, và có nguy cơ ngày càng trầm trọng hơn.
Hôm 11-01 vừa qua, Tổng cục An ninh vận tải (TSA) - cơ quan chính phủ vận hành mạng lưới kiểm tra an ninh hành khách ở các sân bay - cho biết đă không thể trả lương cho nhân viên, những người đă làm việc không hưởng lương từ ngày 22-12 năm ngoái. Ngày 10-01, số nhân viên TSA xin nghỉ ốm đă tăng tới 55% so với ngày này năm ngoái, theo nguồn tin của báo The Economist. T́nh h́nh những ngày tới có thể c̣n tệ hơn.
Thiếu nhân viên an ninh, việc kiểm tra hành khách và hành lư tại sân bay sẽ tốn nhiều thời gian hơn, thời gian chờ đợi của người dân cũng tăng lên tương ứng. Và có khả năng việc kiểm tra sẽ không chu đáo và cẩn thận như trước.
Nhưng đó chưa phải là mối lo lớn nhất. Tổng cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) cũng ở trong t́nh trạng thiếu nhân lực trầm trọng. Cơ quan này chịu trách nhiệm điều hành toàn bộ hoạt động hàng không dân dụng của Mỹ; một chiếc máy bay sẽ chưa được cất cánh nếu chưa được thanh tra viên của FAA kiểm tra và cấp chứng nhận an toàn. Cho đến nay, FAA vẫn c̣n đáp ứng được yêu cầu cấp chứng nhận của các hăng hàng không, nhưng do thiếu thanh tra viên, họ không c̣n thực hiện được việc giám sát thường lệ hoạt động của các xưởng bảo tŕ máy bay, trao việc đó lại cho chính các hăng hàng không thực hiện. “Mỗi ngày chính phủ ngừng hoạt động th́ đi máy bay càng kém an toàn hơn”, một thanh tra viên FAA nói với hăng tin AP.
Tuy nhiên, ông John Goglia, một nhà tư vấn về an toàn hàng không, từng phục vụ trong ban lănh đạo của TSA cho rằng, các hăng hàng không đang thực thi việc kiểm tra của riêng họ một cách nghiêm túc v́ họ biết rơ rằng, sau này Chính phủ Mỹ mở cửa hoạt động trở lại, họ sẽ bị xem xét kỹ hơn. “Tôi đang làm việc với một hăng hàng không. Tôi có thể nói rằng, tuyệt đối không có sự thay đổi nào trong hoạt động của các hăng ấy”, ông Goglia nói với đài CNN.
FAA c̣n điều hành mạng lưới các đài kiểm soát không lưu rải rác khắp nước Mỹ. Thiếu nhân lực, các nhân viên kiểm soát không lưu đang c̣n làm việc sẽ phải đảm nhiệm một khối lượng công việc lớn hơn rất nhiều; hậu quả là số chuyến bay cất cánh và hạ cánh mà họ hướng dẫn sẽ bị giảm xuống so với b́nh thường, đưa tới t́nh trạng hoăn chuyến, trễ chuyến ở hầu hết các sân bay. Việc đóng cửa chính phủ cũng làm đ́nh trệ hoạt động đào tạo chuyên viên an ninh hàng không, vốn tối cần thiết để bổ sung nhân lực cho một ngành kinh tế quan trọng và luôn thiếu người. Andrew LeBovidge, phụ trách Hiệp hội Kiểm soát không lưu quốc gia Mỹ, trong tuần này cảnh báo rằng, vụ đóng cửa có thể gây “tác động lan tỏa” tới t́nh trạng thiếu nhân viên trong nhiều năm tháng sắp tới. “Chúng ta đă ở trong t́nh trạng thiếu hụt nhân viên trầm trọng, với vụ đóng cửa chính phủ, kênh đào tạo nhân viên bị cắt, t́nh h́nh sẽ trầm trọng hơn nữa và trước mắt chưa thấy có hướng giải quyết”, ông nói.
Ngay cả các phi công cũng phải được FAA gia hạn giấy phép lái máy bay. Nếu vụ đóng cửa chính phủ kéo dài như lời của Tổng thống Donald Trump, nhiều phi công sẽ không gia hạn được giấy phép và hậu quả là nhiều máy bay sẽ phải “nằm ụ” dù có đủ chứng nhận an toàn. “Hiện thời, hành khách chưa có ǵ phải lo lắng, nhưng ba tháng nữa tôi nghĩ t́nh h́nh có thể sẽ khác”, ông Goglia nói với CNN.
Trước mắt một số hăng hàng không có đường bay từ Mỹ sang Đông Á và nối chuyến về Việt Nam đă khuyến cáo hành khách nên có mặt ở sân bay sớm hơn vài tiếng đồng hồ v́ dự kiến khâu kiểm tra an ninh sẽ kéo dài hơn thường lệ. Chưa biết tới lúc nào Chính phủ Mỹ mở cửa hoạt động b́nh thường trở lại nhưng hậu quả của vụ bế tắc chính trị này đang bắt đầu ảnh hưởng tới mọi người, kể cả những người không làm việc cho chính phủ.