Chỉ những người trong nghề mới phân biệt được tranh thật tranh giả. C̣n đa phần mọi người ít ai nhận ra được. Ngay trước buổi triển lăm 'Những bức tranh từ Châu Âu trở về' diễn ra ngày 10/7 vừa qua, nhiều cư dân mạng đă bày tỏ sự nghi ngờ về tính chân thực của những bức tranh xuất hiện trong buổi triển lăm này.
Ngày 10/7 vừa qua, tại Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh đă diễn ra triển lăm Những bức tranh từ Châu Âu trở về, được giới thiệu là các tác phẩm của các danh họa từ Trường cao đẳng mỹ thuật Đông Dương (gọi tắt là Mỹ thuật Đông Dương). Chủ nhân của BST là nhà sưu tầm Vũ Xuân Chung.
Ông Vũ Xuân Chung trước đây vốn là một nhà sưu tầm cổ vật. Từ cơ duyên gặp cụ Hà Thúc Cần - người chuyên sưu tập tranh của các họa sĩ xuất thân từ Trường cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương năm 1993, ông đă nảy sinh t́nh yêu với lĩnh vực này. Sau khi gặp ông Jean Francoi Hubert (người Pháp) - người đang sưu tầm khá nhiều tranh của các danh họa xuất thân từ Trường Mỹ thuật Đông Dương, ông Vũ Xuân Chung muốn sưu tầm những bức tranh đang ở nước ngoài. Tới nay, ông đă mua được gần 20 bức tranh và theo lời ông Vũ Xuân Chung, các tác phẩm đều có chứng nhận bản gốc.
Tuy nhiên, ngay trước buổi triển lăm ngày, qua một số h́nh ảnh được giới thiệu, đă có dư luận về chất lượng của các tác phẩm của buổi triển lăm, thậm chí nghi vấn về tranh giả trong buổi triển lăm.
VietNamNet đă có cuộc gặp gỡ với ông Vũ Xuân Chung và ông Trịnh Xuân Yên, Phó giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM để t́m hiểu vấn đề này.
Trao đổi với VietNamNet, ông Vũ Xuân Chung chia sẻ: "Năm 2012, tôi có cơ hội gặp ông Hubert khi từ Pháp qua Việt Nam chơi. Ông ấy nói có rất nhiều tranh Việt Nam nên tôi mới đặt vấn đề có thể nhượng lại vài ba bức để tôi chơi, và ông ấy đồng ư".
Ông Chung không tiết lộ chi phí để mua các bức tranh và cho biết mục đích đầu tiên của việc triển lăm là để công chúng thưởng lăm các tác phẩm nghệ thuật, c̣n việc đấu giá các bức tranh th́ ông chưa thể nói trước.
"Tranh của Việt Nam sau này sẽ rất giá trị, tức là tranh của họa sĩ Đông Dương hiện nay c̣n sót lại sẽ rất đắt. Nói chung, tranh mỹ thuật Việt Nam hiện nay đang bán trên thế giới rất là đắt. Bức tranh 'Trên đỉnh đồi nh́n xuống' đấu giá tại Hong Kong của họa sĩ Lê Phổ đă bán tới 800.000 USD (khoảng 17 tỷ đồng)".
Trả lời câu hỏi về giá trị và nguồn gốc của các bức tranh, ông Chung chia sẻ: "Ông Hubert là người giám định tranh của cả thế giới, của tranh Việt Nam, đưa vào nhà cái Christie'e Hong Kong để bán đấu giá. Mua lại tranh của những người như thế th́ ḿnh rất tin tưởng, yên tâm 100%".
Khi được hỏi thông tin trong các bức tranh, có một số bức có các đường nét khác nhau dấy lên nghi vấn, ông Chung bày tỏ: "Ông Hubert là người thẩm định chính 17 bức tranh là thật. Ông là người trong hăng đấu giá, nếu ông đánh giá sai, cả một hệ thống Christie's Hong Kong sẽ đi theo một hướng khác. C̣n khi đánh giá đúng, bức tranh có thể rất b́nh thường, nhưng đưa đi đấu giá ở Christie'e có thể lên tới 800.000 USD. Ông Hubert là người giám định tranh của Việt Nam, tức họa sĩ Đông Dương Việt Nam. Trong 17 bức tranh nà, đă có những bức bán đấu giá rồi" - Ông Vũ Xuân Chung khẳng định sự tin tưởng vào ông Francois Hubert.
Trao đổi với VietNamNet, ông Trịnh Xuân Yên, Phó giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh cho biết đă nắm được và quan sát các thông tin phản ánh về chất lượng tác phẩm và nghi vấn tranh giả ở triển lăm vào sáng 11/7. Trước các thông tin nghi vấn, ông cho biết, Bảo tàng và ông Vũ Xuân Chung vẫn chưa có cuộc gặp gỡ để trao đổi về vấn đề này.
"Nếu xác định là tranh giả, bảo tàng sẽ có biện pháp không để cho triển lăm nữa v́ không đúng với cam kết. Nhưng mà bây giờ, để xác định cái đó giả hay thật cũng là cả một vấn đề trong khi ông Chung đă có những giấy chứng nhận mới được triển lăm".
Trả lời về quy tŕnh thực hiện triển lăm tại Bảo tàng, ông Yên cho biết: "Quy tŕnh thực hiện các buổi triển lăm là người triển lăm sẽ đến đăng kư và nộp lại một bộ hồ sơ theo quy định. Dựa trên hồ sơ này, bảo tàng sẽ có cơ sở để đánh giá, xem xét về nội dung triển lăm, chất lượng nghệ thuật.
Sau đó, hội đồng khoa học bảo tàng sẽ xét từng tính nghệ thuật, nếu như đạt được tiêu chí mà bảo tàng đưa ra th́ bảo tàng sẽ có biên bản họp hội đồng và đánh giá nhận xét về cái tác phẩm sau đó có một văn bản gửi về Sở văn hóa Thể thao đề xuất thời gian triển lăm và giấy phép.
Hội đồng khoa học gồm Ban giám đốc, cán bộ quản lư các pḥng, họa sĩ nhưng để xác định các tác phẩm là thật hay giả, nguyên gốc th́ hội đồng khoa học bảo tàng chưa đủ cơ sở, chỉ ở mức độ nào đó. V́ vậy, Bảo tàng yêu cầu bên nộp hồ sơ phải cam kết tranh đó là tranh thật. Ngoài cam kết này c̣n bằng sự tin tưởng, tin cậy và bằng tất cả văn bản mà phía đối tác có, bằng uy tín trong giới nghệ thuật".
Ông Trịnh Xuân Yên cho biết ông Vũ Xuân Chung đă khẳng định các tác phẩm là thật, nguyên gốc để ông đi được triển lăm và ông có bộ hồ sơ từ các công ty đấu giá nổi tiếng trên thế giới chứng nhận. Bảo tàng đă đề nghị ông Chung cần công chứng dịch ra tiếng Việt cả 17 bức tranh này.
Trong Biên bản họp Hội đồng khoa học được ông Trịnh Xuân Yên cung cấp ghi ngày 16/6/2016, ngoài việc xem xét và cho phép triển lăm 17 tác phẩm của 7 tác giả, có nội dung kèm theo: "Tuy nhiên, Bảo tàng đề nghị nhà sưu tập tổ chức triển lăm chịu toàn bộ trách nhiệm trước công luận và có sự cam đoan về mặt văn bản với đối với tính nguyên gốc của các tác phẩm dự kiến triển lăm tại Bảo tàng".
Trả lời VietNamNet câu hỏi trách nhiệm của bảo tàng nếu như có tranh giả, ông Yên cho biết trước hết, bảo tàng sẽ ngưng triển lăm. Nói về trách nhiệm lớn hơn, trách nhiệm với công chúng, ông thừa nhận về mặt chuyên môn, bảo tàng sẽ phải rút kinh nghiệm làm sao tránh t́nh trạng những tác phẩm không phù hợp hoặc giả đưa vào bảo tàng.
"Bây giờ chưa có cơ sở để nhận xét các tác phẩm là giả. Nhưng chắc chắn bảo tàng sẽ có sự làm việc nếu liên hệ được với ông Chung để xác định. Dư luận th́ như vậy nhưng mà người chủ vẫn có chứng cứ xác định đó là thật. Ví dụ như, ai nói nó giả, th́ bây giờ lấy ǵ để chứng minh nó là giả, th́ cái đó, bằng mắt thường cảm nhận về nghệ thuật th́ đang là như vậy. Nhưng để đánh giá một bức tranh thật giả th́ nó không đơn giản chút nào", ông Yên bày tỏ.
Trả lời câu hỏi, với năng lực chuyên môn về của Hội đồng khoa học của bảo tàng chỉ ở mức độ giới hạn, đây liệu có là kẽ hở đối với Hội đồng khoa học bảo tàng với những BST tiếp theo đưa tranh từ nước ngoài về Việt Nam, ông Yên cho biết:
"Ở góc độ làm triển lăm th́ có thể có rút kinh nghiệm. C̣n riêng về tranh bảo tàng th́ chắc chắn hội đồng rất chi tiết, rất cụ thể. Hội đồng do Ủy ban Nhân dân Thành phố thành lập nên quy tŕnh làm việc rất chặt chẽ. C̣n những cuộc triển lăm, phía bảo tàng cũng rất kỳ vọng các đối tác làm đúng các nguyên tắc, quy tŕnh triển lăm phù hợp".
Với năng lực chuyên môn của Hội đồng khoa học có giới hạn, sẽ có nguy cơ nhiều người có thể tuồn tranh giả và thông qua bảo tàng để có thể hợp thức hóa việc bán lại hoặc đấu giá tranh về sau, ông Yên cho hay với uy tín và hoạt động của bảo tàng th́ có thể các nhà sưu tập cũng có ư đồ như vậy nhưng bảo tàng cũng đang hết sức cố gắng bằng mọi biện pháp để các trường hợp này không xảy ra.
"Về mặt nguyên tắc triển lăm, bảo tàng cũng rất muốn giới thiệu đến công chúng tất cả tác phẩm, thậm chí cả những tác phẩm giả nếu có vị trí không chính thống trong bảo tàng để khán giả theo dơi. Phải có cái đối trọng, có xem xét th́ họ mới nắm được, c̣n nếu bây giờ chỉ một chiều không thôi th́ rất khó. Bảo tàng cũng rất mong muốn sau này nếu có mặt bằng, bảo tàng sẽ mở để tất cả tranh sẽ được đưa vào đó triển lăm. Triển lăm để khán giả xem xét, đánh giá, c̣n thật giả sẽ có dư luận, công luận đánh giá".
vietbf @ sưu tầm