VBF- Hiện dan mạng đang tranh luận khá sôi nổi về một cách dạy toán trong sách giáo khoa của nước ta. Xin mạn phép đưa lên đây để tham khảo ý kiến của mọi người.
Câu chuyện về bài toán phép nhân tính số gà và giải đáp của 1 Thạc Sỹ về GD tiểu học làm tôi cũng tò mò đi tìm hiểu SGK dạy các con phép nhân thế nào. (xem thêm:
http://m.vietnamnet.vn/vn/giao-duc/....html#ui=mobile). Theo tôi, cô TS này đã lý giải HOÀN TOÀN SAI về phép nhân mà thực tế thì chỉ là một sự biện hộ căn cứ theo SGK.
Lang thang trên FB và tìm dược hình chụp này:
Thực sự đọc nội dung của 2 trang sách này tôi phải nói là rất bất ngờ vì quá nhiều sai sót và chất lượng SGK thật là tệ.
Thứ 1: "2+2+2+2+2 là tổng của 5 số hạng bằng nhau" ở đây là 1 biểu thức cộng năm số hạng chứ không phải là "tổng". Tổng là 10 mà làm gì có số 10 nào đâu ??? nếu chưa học khái niệm "biểu thức" thì cứ ghi rõ ra là "2+2+2+2+2 là phép cộng 5 số hạng bằng nhau".
Thứ 2: "2 được LẤY 5 lần" không hiểu tại sao lại dùng từ "lấy", khi tra từ điển mới thấy từ "lấy" chẳng có họ hàng xa nào với hành động làm phép cộng. Sau khi dùng trong định nghĩa thì từ "lấy" được dùng khắp nơi trong các vị dụ, càng đọc càng chẳng hiểu ý nghĩa của nó là gì.
Vấn đề ở đây liên quan tới việc làm sao giải thích được ý nghĩa của phép nhân và khi nào sử dụng nó và sử dụng nó thì có những lợi ích nào. SGK hoàn toàn không có những thông tin này, ngược lại chỉ có 1 dòng rất máy móc: "ta chuyển thành phép nhân" có nghĩa là mặc định với các em là "trên đời này có 1 thứ gọi là phép nhân, khi nào các em thấy phép cộng nhiều số hạng bằng nhau thì ... "ta" chuyển thành phép nhân" !!!
Theo tôi cần phải giải thích rõ ràng là: khi các em cộng nhiều LẦN các số hạng bằng nhau thì có 1 phép tính khác có thể thay thế gọi là phép nhân. Một phép nhân biểu thị bởi dấu x có 2 THỪA SỐ. Thừa số thứ nhất là số hạng (lặp đi lặp lại trong phép cộng). Thừ số thứ 2 là số lần xuất hiện của số hạng đó (hoặc ngược lại).
Với cách giải thích này, các em có thêm 1 khái niệm của phép nhân là "thừa số". SGK không định nghĩa khái niệm này LÀ THIẾU SÓT.
Ý nghĩa của phép nhân cũng phải được giải thích rõ cho các em và lấy ví dụ cụ thể. Chẳng hạn, "phép nhân là cách viết ngắn gọn của phép cộng, các em thử tưởng tưởng viết phép cộng 50 số 2 như ví dụ trên thì sẽ ra sao ?" hay "khi có phép nhân các em có thể diện đạt dễ dàng các sự vật trong cuộc sống, ví dụ như lớp của chúng ta có 20 cái bàn, mỗi bàn có 2 bạn, như vậy chúng ta có thể làm phép nhân nhanh chóng là 20 nhân 2 bằng 40 bạn"
Thứ 3: Hình ảnh minh họa vô nghĩa, không được đầu tư thỏa đáng. Ở hình dùng trong định nghĩa, nhìn giống như những quân cờ domino. Tại sao HS lại phải đi cộng những chấm tròn trên quân cờ domino ??? Tại sao không phải là 5 bàn học, mỗi bàn có 2 học sinh ? Ở hình ví dụ 2, những con cá nằm trong ... một cái khung chữ nhật. Tại sao không thể hoàn thiện hình ảnh hơn 1 chút thay vì khung chữ nhật thì vẽ bình nuôi cá ? Ví dụ thứ 3 gần như hoàn toàn vô nghĩa về mặt hình ảnh.
Cuối cùng, vì cách trình bày rất máy móc, không nêu lên "ý nghĩa" của phép toán dẫn đến việc diễn giải phép toán hoàn toàn SAI. Quay lại với việc dùng từ "lấy". Bởi vì như tôi đã nói ở trên, từ này VÔ NGHĨA trong ngữ cảnh dùng để diễn giải phép nhân nên càng dùng nó nhiều thì càng sai. Ở đây, cách giải thích đúng là "2 được CỘNG 5 lần" hoặc "2 được ĐẾM 5 lần" và viết thành phép nhân phải là "5 lần 2 bằng 10" giống như khi học bảng cửu chương. Diễn giải thành biểu thức toán học là: 5 x 2 = 10
Từ đó, trong các ví dụ phải được diễn giải chi tiết như sau:
vd 1: Có 2 đĩa cam, mỗi đĩa có 4 quả nên số cam là : 2 lần 4 bằng 8
vd 2: Có 3 ô hình chữ nhật (vô duyên, nếu vẽ bình đựng cá thì sẽ thuận miệng và thực tế hơn nhiều), mỗi hình có 5 con cá nên số cá là: 3 lần 5 bằng 15
vd 3: hình vẽ quá vô nghĩa !!!
Điều đáng nói ở đây nữa là trong các ví dụ trong SGK này thì hoàn toàn không nói tới vấn đề "đơn vị" như trong giải thích của cô TS kia. Tuy thế, vì sách lỡ viết như vậy (chỉ có 1 cách viết phép nhân) thì phải dạy như vậy nên cô cũng có 1 cách giải thích "ý nghĩa" cho một số độc giả. Rõ ràng từ xưa tới nay chưa có một quy định nào trong toán học nói rằng thừa số về đơn vị tính phải viết trước phép x. SGK hoàn toàn sai và lý giải của cô TS cũng không đúng khi ÁP ĐẶT MỘT CÁCH VIẾT VÀ HIỂU ĐÚNG DUY NHẤT!!! Khi thực hiện phép nhân thì số lần lặp lại là thừa số viết TRƯỚC dấu x mới dễ phát biểu thành lời và dễ tư duy logic. Khi đọc ra theo tiếng Việt chúng ta cũng thấy thuận miệng giống như đọc bảng cửu chương "ba lần năm mười lăm" hay như thuật ngữ ông bà ta hay nói "ba bảy hăm mốt ngày".
Về mặt toán học, theo tôi tính chất giao hoán của phép nhân là không thể tách rời khi dạy về phép tính này. Trong phép nhân thì cả số đứng trước và đứng sau toán tử x đều được gọi là "thừa số" (một lần nữa xin nhấn mạnh là SGK đã không dạy về khái niệm thừa số ở đây và do đó thiếu cơ sở để lý giải cho các em). Ngược lại phép trừ (các em đã học) thì chúng ta có "số bị trừ" và "số trừ" và không thể giao hoán được.
Nội dung kiến thức thiếu về cơ bản, lại không trình bày đầy đủ và toàn diện không phải chỉ về phép tính và tính chất của nó, lại còn tiếp tục ÁP ĐẶT một cách viết, một cách hiểu DUY NHẤT cho các em HS. Tôi thực sự cảm thấy rằng nền GD của VN ngay từ người viết SGK đã không thể thoát khỏi lối tư duy máy móc, áp đặt rập khuôn làm thui chột đi khả năng tự do tư duy và sáng tạo của trẻ nhỏ.
tm