Người VN thường tự hào về văn hóa dân tộc lâu đời của nước ḿnh…
Nhưng giờ đă khác xưa…
Văn hóa người VN giờ ‘nát’ tới mức nào?
“Cần phải giáo dục lại cho người Việt*văn hóa đi lễ, đi chùa*nhất là đi lễ hội”, đó là câu nói của một chuyên gia văn hóa khi được hỏi về t́nh trạng đến hẹn lại chen' ở những lễ hội, chùa chiền của nước ta dịp đầu năm.
Có rất nhiều định nghĩa về lễ hội, nhưng hiểu một cách dân gian lễ hội là một sự kiện văn hóa thường diễn ra vào dịp đầu năm mới, ở đó có phần lễ và phần hội. Đây là thời điểm và không gian để người dân bày tỏ tín ngưỡng của ḿnh đồng thời cũng là một dịp để kết nối cộng đồng, nghỉ ngơi thư giăn cho người dân.
Ăn mặc phản cảm đi lễ chùa, cần loại bỏ (ảnh minh họa)
*Do công việc của một phóng viên, tôi có nhiều năm tham dự nhiều lễ hội trên cả nước. Điển h́nh nhất là lễ hội khai ấn Đền Trần. Những năm trước khi ấn chưa được phát tràn lan như ngày nay, đêm khai ấn quả thực là một sự hỗn loạn không thể kiểm soát. Mặc cho lực lượng chức năng dựng hàng loạt rào chắn, dây thép gai, mặc cho an ninh tượng thắt chặt và tăng cường, sau giờ phát ấn tất cả đều bị một lượng người khổng lồ tràn qua dẫm đạp.
Những năm sau đó, ấn được phát rải rác cả ban ngày nên t́nh trạng này đă giảm đi trông thấy, nhưng việc cướp lộc trên mâm thờ hay trên kiệu vẫn không năm nào thiếu.
Mà cứ ǵ ở Đền Trần, ngay ở thủ đô Hà Nội lễ hội vẫn c̣n t́nh trạng trai làng lao vào kiệu để giành lộc, họ quan niệm “Lộc cầm tay vận may sẽ đến”, chẳng biết may đến đâu nhưng t́nh trạng sứt đầu mẻ trán th́ đă có.
Dường như trong tín ngưỡng mù mờ của người dân, họ có một quan điểm rằng để lấy được lộc ấy, vận may ấy th́ càng vất vả, càng quyết tâm th́ thánh thần càng chứng cho mà ban may phát phúc. Vậy là lễ hội là cơ hội của những người chực chờ giật cướp một thứ vận may vô h́nh nào đó.
Lễ hội là của nhân dân, xuất phát từ tín ngưỡng của nhân dân, do nhân dân thực hiện và phục vụ nhân dân. Ấy thế nhưng, có mặt ở Đền Trần đêm khai ấn mới thấy rơ một thực tế xót xa, lễ hội đă không c̣n là của nhân dân theo đúng nghĩa của nó. Người dân bị cách ly ra hoàn toàn khỏi phần lễ, chỉ một bộ phận nhỏ những người có trách nhiệm mới được tham gia vào cộng việc khai ấn. Cũng chẳng trách được ban tổ chức, với từng ấy con người đổ về th́ khu vực hành lễ dù có rộng như một sân bóng đá cũng không thể tránh khỏi t́nh trạng chen lấn, hỗn loạn.
Đi lễ chùa, lễ hội đầu năm xưa kia thường gắn liền với yếu tố tâm linh tự thân của người đến, họ đến với đền chùa để cầu may mắn b́nh yên cho ḿnh và người thân, ngoài ra đến với đền chùa c̣n là đến với một không gian thanh tịnh, nơi con người có thể tách khỏi những xô bồ cuộc sống, bon chen thị thành để đắm ḿnh vào không gian tĩnh mịch. Ấy thế nhưng, chùa chiền những ngày xuân c̣n đâu những cảnh ấy nữa, đâu đâu cũng thấy những ḍng người chen nhau nhích tường bước một lên. Có*lễ hội,*ḍng người kéo dài dằng dặc hàng km, người đi lễ từ sáng mà đến chiều mới lên được đến nơi cần đến, đến nơi rồi bất giải phải reo lên: “Ơn chùa tôi đến đây rồi”. Thanh tịnh không c̣n nữa, chỉ c̣n những nhớp nhúa mồ hôi lôi thôi đồ lễ.
Ấy là tâm thế đi chùa, c̣n trang phục đi chùa. Nhiều đ́nh chùa người ta c̣n phải trưng biển yêu cầu về trang phục đối với người đi hành lễ nhằm hạn chế những người ăn mặc phản cảm, không phù hợp với không gian. Thế nhưng, thỉnh thoảng vẫn lọt vào đó những thanh niên ăn mặc theo kiểu “Đón gió phất phơ, chiều gió lộng”, ngắn đến không thể ngắn hơn để tung tăng đi lễ.
Nhiều người đi lễ chuyển hóa ḷng thành của ḿnh thành những tờ tiền lẻ mới cứng, âu cũng là một cách vật chất hóa ḷng thành. Nhà chùa cũng đă bố trí một lực lượng tương đối dồi dào các ḥm công đức, nhưng dường như sợ tiền công đức của ḿnh không đến được tay thần thánh, người đi lễ sẵn sàng nhét tiền vào tận tay hay dí tận miệng các tượng Phật tạo ra những bức tranh hết sức nhôm nhoam.
Lư giải về thực trạng này, GS Trần Lâm Biền từng nói: “Chúng ta quên một công việc quan trọng trong văn hóa, đó là giáo dục tâm linh. Bởi v́ những người quản lư tín ngưỡng bị rơi vào ṿng xoáy kinh tế. Họ quên, thậm chí không hiểu về bản chất của tâm linh để giáo dục chúng sinh. Để chúng sinh càng mù mờ bao nhiêu càng làm lợi cho kẻ buôn thần bán thánh”.
Một khi người dân vẫn nghĩ thần thánh theo kiểu những người hành nghề y hay ṿi phong b́ th́ nạn rải tiền cầu lộc ắt vẫn c̣n là chuyện c̣n lâu mới hết.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
