Giật mình về nước cờ mới ở Trung Đông

[PinaColada]

Trung Đông mỗi ngày lại thêm nóng bỏng bới quyết định của Tổng thống Donald Trump. Nhiều phe phái lại hình thành trên mảnh đất vốn không có hòa bình hàng ngàn năm nay. Israel bắt tay Ả-rập Xê-út đấu Iran trong ván cờ Trung Đông.

Vụ rò rỉ bức điện gần đây của Bộ Ngoại giao Israel tới tất cả các cơ quan ngoại giao của Israel trên toàn thế giới cho thấy Israel và Ả-rập Xê-út đang cố gắng tác động đến thỏa thuận chính trị ở Li-băng và tham gia vào cuộc đối đầu quân sự giữa Ả-rập Xê-út với Iran.



Quân đội Israel nhỏ nhưng rất hùng mạnh
Bức điện này hướng dẫn các nhà ngoại giao Israel phải đẩy mạnh áp lực ngoại giao lên Hezbollah và Iran. Kế hoạch của Israel được đưa ra trong thời điểm chế độ mới ở Ả-rập Xê-út do Hoàng tử Mohammed bin Salman (MbS) đứng đầu có thể buộc Thủ tướng Li-băng Saad Hariri, vốn được cho là thân Ả-rập Xê-út phải rút khỏi đất nước này.
Bức điện tín của Israel cũng giục các cơ quan ngoại giao gây áp lực lên các chính phủ nước ngoài ủng hộ cuộc chiến của Ả-rập Xê-út chống lại quân Houthi ở Yemen. Iran là nước hậu thuẫn lớn của Houthi, lực lượng có quan hệ tôn giáo chặt chẽ với dòng Shiite hiện điều hành nhà nước Iran và nhánh Alawite quản lý chính phủ Syria.

Bức điện tín của Israel khẳng định các nhà ngoại giao nước này “cần nhấn mạnh rằng việc Hariri từ chức nguy hiểm như thế nào với Iran và sự tồn tại của Hezzbollah là vì an ninh của Li-băng”. Cho dù nhiều nhà quan sát Trung Đông tin rằng vụ tấn công tên lửa tầm trung được cáo buộc là do Houthi thực hiện vào sân bay quốc tế King Khalid mang tính tượng trưng hơn là thực tế, Israel vẫn yêu cầu các nhà ngoại giao trình bày thông điệp tới chính phủ nước chủ nhà rằng “cuộc tấn công tên lửa của Houthi vào Ả- rập Xê-út cho thấy cần phải gây áp lực nhiều hơn tới Iran và Hezbollah".

Vụ rò rỉ này diễn ra sau hai sự kiện ở Ả-rập Xê-út. Đầu tiên là cuộc đảo chính của thái tử Mohammed bin Salman chống lại kẻ thù của cha ông, vua Salman. Sự kiện lớn thứ hai là chuyến thăm bí mật của cố vấn cấp cao của Tổng thống Donald Trump và con rể Jared Kushner tới Ả-rập Xê-út. Kushner và MbS đã cùng nhau "lên kế hoạch chiến lược".

Kushner tới Ả-rập Xê-út cùng cố vấn an ninh quốc gia Ai Cập, Dina Powell, người ủng hộ chính phủ của tổng thống Abdel Fattah el-Sisi thân Ả Rập Xê-út và đặc phái viên Nhà Trắng ở Trung Đông, ông Jason Greenblatt, người ủng hộ mạnh mẽ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và là một người bạn thân của gia đình Kushner.

Như đã thấy từ bức điện của Israel, Kushner, Greenblatt, Powell và MbS đã lên kế hoạch cho một loạt các sự kiện có thể đẩy Trung Đông tiến tới một cuộc chiến lớn giữa hệ phái Hồi giáo Sunni và Wahhabi với sự hậu thuẫn của Israel, chống lại Iran, Li-băng và Houthi ở Yemen. Cuộc đảo chính của MbS chống lại các hoàng tử bề trên đã làm thay đổi chế độ từ "Saudi" sang "Salmani". MbS là động lực chính đứng sau việc thành lập quốc gia Hồi giáo IS; là người thúc đẩy cuộc chiến do Ả Rập Xê-út dẫn đầu ở Yemen, và là nhân tố thúc đẩy các lệnh trừng phạt kinh tế của Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh đối với Qatar. Cùng với Kushner và Israel, MbS cũng muốn lôi kéo Mỹ vào cuộc xung đột quân sự lớn với Iran.



Thái tử Mohammed bin Salman
Cuộc đảo chính của MbS chống lại các hoàng tử nhà Saudi đã cho thấy quyết tâm muốn trở thành người lãnh đạo tối cao ở Ả Rập Xê-út của ông ngay khi cha ông, vua Salman lui về hậu trường. Cho dù MbS đã hạn chế sức mạnh của lực lượng cảnh sát tôn giáo và cho phép phụ nữ được quyền lái xe để giành lấy sự ủng hộ cho chiến dịch Salmani, chế độ này của ông vẫn vướng phải những bất đồng chính kiến khi bắt giam các hoàng tử và các doanh nhân nhà Saudi cùng các giáo sĩ Wahhabi.

Một số chuyên gia Trung Đông coi việc MbS gia tăng quyền lực nhanh chóng là đã đạt được sự kiểm soát toàn diện đối với đất nước như nhà sáng lập đất nước hiện đại, Abdulaziz bin Saud, vào những năm 1930. Và cũng giống như Abdulaziz bin Saud, MbS dễ dàng hợp tác với người Do Thái để đạt được mục đích của mình. Theo sử liệu của Mỹ, ông Abdulaziz từng đồng ý chấp nhận kế hoạch thành lập nhà nước Do Thái để đổi lấy 20 triệu Euro. Thỏa thuận gần đây giữa Ả-rập Xê-út và Israel dường như sẽ liên quan đến một cuộc chiến giữa Mỹ với Iran, được Ả-rập Xê-út và Israel hậu thuẫn.

Vị trí của MbS trong hoàng tộc Saudi tăng lên từ tháng 10/2011, khi Hoàng tử ultan bin Abdulaziz qua đời. Vua Salman lúc bấy giờ đã trở thành Phó Thủ tướng thứ hai và Bộ trưởng Quốc phòng vào tháng 11/2011. Vua Salman đã đưa MbS lên làm cố vấn riêng. MbS cũng hỗ trợ cha đàn áp phong trào dân chủ ở Bahrain.

Vào tháng 11/2012, Hoàng tử Nayef bin Abdulaziz Al Saud, em của Salman, qua đời. Salman được lên làm Hoàng tử và trở thành Phó Thủ tướng thứ nhất. Về cơ bản, ông điều hành các hoạt động đối nội ở Ả-rập Xê-út trong khi người anh em Vua Abdullah lại thường xuyên không ở trong nước. Salman được sự ủng hộ của MbS đã hỗ trợ cho các nhóm Wahhabi ở Somalia, Bangladesh, Afghanistan và Sudan.

Vào tháng 1/2015, vua Abdullah qua đời ở tuổi 90 và Salman đã kế vị ngôi vua Saudi. Cựu giám đốc Cơ quan Tình báo Saudi, Hoàng tử Muqrin bin Abdulaziz Al Saud, được Salman cho làm Hoàng Thái tử. Tuy nhiên triều đại Muqrin kéo dài không lâu. Tháng 4/2015, Salman đưa cháu trai là Bộ trưởng Nội vụ, Hoàng tử Muhammad bin Nayef al-Saud, lên thay thế Muqrin.

Ngày 21/6/2017, Hoàng Thái tử Nayef đã bị phế truất. Vua Salman nhanh chóng đưa MbS lên làm Thái tử.

Tháng 9/2017, MbS đã bắt giữ một số giáo sĩ hàng đầu ở Ả-rập Xê-út, bao gồm cả Salman al-Ouda, người được cho là luôn mong hòa giải giữa Ả-rập Xê-út và Qatar.

Cựu hoàng tử Nayef đã bị quản thúc tại gia cho đến khi MbS đột ngột hành động với các thành viên nhà Saudi vào ngày 4/11/2017. MbS đã tuyên bố thành lập Hội đồng chống tham nhũng mới và đã bắt giữ ít nhất 12 hoàng tử nhà Saudi, bao gồm cả các tỷ phú và Chủ tịch tập đoàn Kingdom, Hoàng tử Al-Alaweed bin Talal al-Saud. MbS cũng đã sa thải và bắt giữ Tư lệnh Cảnh vệ quốc gia Saudi, con trai Vua Abdullah, Hoàng tử Miteb bin Abdullah và thay thế bằng vị hoàng tử trung thành của MbS, ông Khalid Bin Ayyaf Al-Muqrin.

Nhiều quan chức cấp cao của chính quyền vua Abdullah đã bị MbS và bè phái hạ bệ, trong đó bao gồm Hoàng tử Turki bin Abdullah, cựu thống đốc tỉnh Riyadh và Khaled al-Tuwaijri, Thẩm phán Tòa án Hoàng gia dưới thời Abdullah. Đồng thời, MbS còn bao vây các hoàng tử và các bộ trưởng ở Riyadh. Máy bay trực thăng chở Hoàng tử Mansour bin Muqrin, phó thống đốc tỉnh Asir và 7 quan chức cao cấp nhà Saudi đã rơi ở gần tỉnh Asir, gần biên giới Yemen.

Hoàng tử Mansour là con trai của cựu Hoàng Thái tử Muqrin bin Abdulaziz, người từng bị lật đổ vào năm 2015. Báo cáo cho biết Ả-rập Xê-út tuyên bố Hoàng tử chết vì bị bắn sau khi nhân viên an ninh đụng độ với cảnh sát của MbS.

Trong chuyến thăm Châu Á, ông Trump đã viết trên trang Twitter rằng ông ủng hộ MbS. Với hành động của MbS, Kusher và Israel, Mỹ nguy cơ rơi vào thế đối đầu quân sự với Iran và có thể sẽ làm thay đổi nguyên trạng ở Trung Đông.